Dlaczego oszczędzać w PPK?

Dlaczego mamy oszczędzać w PPK?

Wśród założeń PPK podkreśla się, że silny rynek kapitałowy jest niezbędny do tworzenia fundamentów gospodarki oraz zapewniania środków na finansowanie inwestycji. Dzięki zasobom finansowym uzyskanym poprzez gromadzenie środków w PPK możliwe będzie długoterminowe wzmocnienie stabilności systemu emerytalnego i finansów publicznych.

Jedną z podstawowych miar zabezpieczenia finansowego grupy emerytów jest stopa zastąpienia, czyli relacja wysokości pierwszego świadczenia do ostatniego wynagrodzenia. Im jest ona wyższa, tym wyższy poziom emerytury, im niższa, tym niższa siła nabywcza świadczenia. Z prognoz ZUS oraz innych instytucji analizujących zagadnienie stopy zastąpienia wynika, że ok. 2050 r. wskaźnik ten obniży się do poziomu ok. 30% Co więcej, przy obecnych warunkach nabycia prawa do emerytury stopa zastąpienia dla kobiet wynosić będzie jedynie ok. 23%, podczas gdy dla mężczyzn będzie to ok. 35% Oznacza to, że wysokość świadczeń z systemu powszechnego może nie wystarczyć na zaspokojenie potrzeb przyszłych emerytów oraz nie pozwoli na spełnienie aspiracji kolejnych pokoleń.

Polecamy: Pracownicze Plany Kapitałowe. Praktyczny komentarz do ustawy

Uzupełnieniem świadczeń z I i II (OFE) filaru systemu emerytalnego miały być środki gromadzone w III filarze. Jednak przez blisko dwie dekady funkcjonowania pracowniczych programów emerytalnych (PPE), indywidualnych kont emerytalnych (IKE) oraz indywidualnych kont zabezpieczenia emerytalnego (IKZE) Polacy nie zgromadzili w ich ramach istotnych aktywów. Rozwiązania III filaru mają charakter dobrowolny i zależne są od woli uczestnika, a w przypadku PPE także od jego pracodawcy. Zgodnie z danymi Komisji Nadzoru Finansowego na koniec 2017 r. w ramach PPE zgromadzono ok. 12,6 mld zł, a w programach uczestniczyło prawie 400 tys. pracowników. Z kolei w ramach IKE i IKZE od początku ich funkcjonowania założono blisko 1,9 mln kont, z których jedynie część jest aktywna. Na tych kontach Polacy zgromadzili niespełna 10 mld zł.

Wśród założeń PPK podkreśla się, że silny rynek kapitałowy jest niezbędny do tworzenia fundamentów gospodarki oraz zapewniania środków na finansowanie inwestycji. Dzięki zasobom finansowym uzyskanym poprzez gromadzenie środków w PPK możliwe będzie długoterminowe wzmocnienie stabilności systemu emerytalnego i finansów publicznych.

Prywatny charakter środków – czy na pewno?

Prywatny charakter zgromadzonych w PPK oszczędności został potwierdzony w samej treści ustawy oraz wynika z samego sposobu organizacji systemu. Zgodnie z art 3 ust. 2 ustawy o PPK: ‚‚środki gromadzone w PPK stanowią prywatną własność uczestnika PPK (...)”. Należy zwrócić uwagę, że środki wpłacane, a potem gromadzone w PPK są wyraźnie oddzielone od podmiotów administracji publicznej. Dodatkowo nie ma też bezpośredniego wpływu instytucji publicznych na politykę inwestycyjną PPK. Tym samym kapitał w nich zgromadzony stanowi prywatną własność uczestników planu.

W kontekście swobody dysponowania środkami z PPK fakt, że oszczędności w nich odkładane są prywatne (tj. należą do uczestników), oznacza, że można nimi swobodnie dysponować. Uczestnik może dowolnie dysponować pieniędzmi z PPK zarówno na etapie akumulacji, tj. do 60. roku życia, jak i po osiągnięciu tego wieku. Tym samym przewidziano tzw. instytucję zwrotu w tym zakresie, która przewiduje możliwość wycofania przez uczestnika na jego wniosek całości zgromadzonego przez niego kapitału w dowolnym momencie. W takim przypadku otrzyma on wszystkie środki pochodzące z jego wpłat (z 2% wpłaty podstawowej oraz wpłaty dodatkowej uczestnika). Dodatkowo z wpłat pracodawcy otrzyma 70%, ale zasilenia otrzymane ze środków publicznych (wpłatę powitalną i dopłaty roczne) będzie musiał zwrócić w całości. Należy przy tym pamiętać, że zysk przypadający uczestnikowi wypracowany na zwracanych środkach zostanie opodatkowany podatkiem od dochodów kapitałowych (19%).

Na etapie akumulacji, poza zwrotem wspomnianym powyżej, uczestnik może wypłacić swoje oszczędności tylko w wyjątkowych sytuacjach również przenieść swoje środki do innego PPK w formie wypłaty transferowej (np. kiedy zmienia pracę).

Jedną z form skorzystania ze środków zgromadzonych w ramach PPK jest tzw. wypłata w razie poważnego zachorowania. W takim przypadku uczestnik może wypłacić do 25% swoich oszczędności, gdy poważnie zachoruje on sam, jego małżonek lub dziecko. Uczestnik składa wówczas wniosek bezpośrednio do instytucji finansowej, która zarządza PPK, a wypłata pieniędzy następuje w ciągu 14 dni od zaakceptowania dokumentów stwierdzających stan zdrowia, którymi są odpowiednie orzeczenia lekarskie. Wypłata w przypadku poważnego zachorowania jest zwolniona z zobowiązań publiczno-prawnych. To oznacza, że nie są z nią związane konieczność zapłaty podatku czy składek na ubezpieczenia społeczne.

Kolejną możliwością nieopodatkowanego skorzystania ze środków zgromadzonych w ramach PPK jest wypłata na cele mieszkaniowe. W tym przypadku uczestnik PPK może jednorazowo wypłacić do 100% zgromadzonych pieniędzy, które posłużą mu jako wkład własny, gdy weźmie kredyt na sfinansowanie budowy domu czy zakupu mieszkania. Środki podjęte na ten cel powinien wpłacić ponownie na swój rachunek PPK w ciągu 15 lat. Warto także pamiętać, że możliwość skorzystania z instytucji wypłaty na cele mieszkaniowe przysługuje jedynie uczestnikom przed ukończeniem 45. roku życia.

Po ukończeniu 60. roku życia uczestnik PPK ma prawo do rozporządzania zgromadzonym kapitałem bez konieczności zwracania tego, co otrzymał ze środków publicznych (z Funduszu Pracy) czy od pracodawcy. Jednakże warunkiem powyższego jest to, aby wypłacił on środki zgromadzone w PPK na zasadach wskazanych w ustawie, czyli jednorazowo 25%, a pozostałe 75% środków w co najmniej 120 miesięcznych ratach. Jednocześnie podkreślić należy, że to od decyzji uczestnika PPK będzie zależało, na jak długi okres wy¬płat ratalnych zostaną rozłożone zgromadzone środki.

Warto także odnieść się do dziedziczenia środków z PPK i jego charakteru.

Prywatny charakter oszczędności gromadzonych w PPK sprawia, że z chwilą śmierci uczestnika jego kapitał jest dziedziczony. Jeżeli zainteresowany nie postanowi inaczej, jego oszczędności trafią do jego spadkobierców w ramach dziedziczenia ustawowego lub na podstawie testamentu. Znajdą tu zastosowanie przepisy wskazujące, kto i w jakiej kolejności dziedziczy po zmarłym. Uczestnik PPK może także wskazać osobę lub osoby uprawnione do jego oszczędności oraz ich udział w tych środkach. Musi w tym celu wskazać imiennie jedną lub więcej osób, które jako uprawnione mają po jego śmierci otrzymać środki zgromadzone na jego rachunku PPK. Ponadto uczestnik PPK będzie mógł w każdej chwili zmienić wskazanie, decydując o tym, kto będzie miał prawo do otrzymania zgromadzonych oszczędności.

Obowiązek założenia PPK przez pracodawców a dobrowolność uczestnictwa

PPK mogą stać się dodatkową formą oszczędzania dla pracowników i realnym wsparciem w przyszłości. Mimo że nie mają one na celu bezpośrednie¬go zabezpieczenia bytu obywateli po przejściu na emeryturę lub w innych sytuacjach życiowych wymagających dużych wydatków, będą stanowić istotne źródło świadczeń. Podstawową zasadą funkcjonowania PPK jest obligatoryjność jego utworzenia przez zasadniczo wszystkie podmioty zatrudniające oraz dobrowolność uczestnictwa przez zatrudnionych. Obowiązek utworzenia PPK spoczywać będzie na przedsiębiorstwie. Jednak w zależności od liczby zatrudnionych w konkretnej firmie będzie on wchodził w życie stopniowo. Dla największych podmiotów obowiązek zostanie wprowadzony najwcześniej. W kolejnych latach dołączą mniejsi pracodawcy. 

Jednocześnie należy zaznaczyć, że jedynie prowadzenie pracowniczego pro¬gramu emerytalnego (PPE) będzie zwalniać podmiot zatrudniający z obowiązku uczestniczenia w PPK. Ustawa wskazuje, że aby zwolnienie było możliwe, prowadzone PPE musi opierać się na składce podstawowej na poziomie 3,5% wynagrodzenia oraz partycypacji minimum 25% zatrudnionych. Powyższe warunki muszą być spełnione w terminie wskazanym przez ustawodawcę jako początkowy termin rozpoczęcia działań zmierzających do utworzenia PPK.

Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu tylko za zgodą wydawcy INFOR Biznes. Kup licencję