Zabezpieczenia w umowie o roboty budowlane

Gwarancja bankowa

To zabezpieczenie stosowane przez inwestora. Gwarancja dotyczyć może zwrotu zaliczki od wykonawcy, należytego wykonania umowy oraz usunięcia wad i usterek w terminie. Gwarancja może występować w dwóch podstawowych rodzajach, jako warunkowa i bezwarunkowa.

Gwarancja bezwarunkowa jest najkorzystniejsza, bowiem jest nieodwołalna i płatna na rzecz inwestora na jego żądanie. Wypłata gwarancji następuje w każdym przypadku niedotrzymania warunków umowy przez wykonawcę a inwestor nie musi udowadniać uchybień wykonawcy. Ponieważ tego typu gwarancja jest bardzo rygorystyczna więc w umowach jej czysta postać znajduje się rzadko. Z reguły warunki wypłaty gwarancji są modyfikowane w ten sposób, że możliwość skorzystania z gwarancji przez inwestora jest uzależniona od potwierdzenia przez osobę trzecią naruszenia warunków umowy. Najczęściej osobą potwierdzającą ewentualne uchybienia wykonawcy jest inspektor nadzoru.

W przypadku gwarancji warunkowej wypłata środków jest uzależniona od spełnienia określonego warunku. Jako przykład można powołać dostarczenie przez inwestora potwierdzenia odbioru wezwania do zapłaty wysłanego do wykonawcy lub przedłożenie wyroku sądu arbitrażowego lub powszechnego.

Każda gwarancja bankowa musi określać terminy na zgłoszenie roszczeń z gwarancji, osoby do tego uprawnione i terminy jej wykonania przez bank. Popularność gwarancji bankowej wynika z tego, że pozwala ona uzyskać zapłatę bez konieczności prowadzenia procesu sądowego.

Zobacz serwis: Nieruchomości

Gwarancja bankowa zwrotu otrzymanej zaliczki

Gwarancje tą inwestor otrzymuje od banku wykonawcy. Dotyczy to sytuacji gdy wykonawca otrzymuje zaliczkę a inwestor chce zabezpieczyć jej zwrot w razie naruszenia warunków umowy. Gwarancja powinna być co najmniej równa kwocie otrzymanej zaliczki.

Gwarancja bankowa dobrego wykonania

Zabezpiecza ona prawidłowe wykonanie prac budowlanych i pozostałych obowiązków wykonawcy (prawidłowe usunięcie wad). Zwyczajowo jej wysokość wynosi od 5 do 10 procent całkowitej wartości robót określonych w umowie. Tego rodzaju gwarancja obowiązuje do dnia końcowego odbioru robót budowlanych i potwierdzenia przez inwestora ich nieprawidłowości.

Gwarancja bankowa usunięcia wad i usterek

Jest ona udzielana często łącznie z gwarancją dobrego wykonania. Udzielana jest przez wykonawcę na czas trwania gwarancji lub rękojmi po odbiorze prac budowlanych. Jej wysokość zwyczajowo wynosi 2-3% wartości zrealizowanych prac. Często wartość gwarancji określona jest w sposób zmienny to jest największą wartość ma w pierwszym roku od daty końcowego odbioru, a potem następuje jej znaczne zmniejszenie.

Kaucja gwarancyjna

To zabezpieczenie polega na wpłacie określonej kwoty na rzecz wykonawcy przez inwestora. Inwestor zatrzymuje otrzymane środki pieniężne przez cały okres trwania umowy. Popularną formą kaucji gwarancyjnej jest otrzymywanie przez inwestora uzgodnionej kwoty pieniężnej stanowiącej procent z każdej faktury wystawionej przez wykonawcę. Faktycznie wygląda to tak, że inwestor płaci za fakturę mniej a różnice zalicza na kaucję gwarancyjną.

Po odbiorze robót część kaucji gwarancyjnej np. 50% jest zwracana wykonawcy. Pozostałe środki inwestor zatrzymuje na zabezpieczenie usunięcia w terminie wad i usterek w okresie gwarancji lub rękojmi.

Prawo zawieszenia płatności lub odstąpienie od umowy

Prawo zawieszenia płatności jest zastrzegane na rzecz inwestora. Polega to na uprawnieniu do wstrzymania płatności za faktury wykonawcy gdy spóźnia się on z wykonaniem prac lub mino wezwania wykonuje prace niezgodnie z projektem. Z kolei prawo odstąpienia od umowy jest przewidziane w art.635 kodeksu cywilnego. Zgodnie z tym przepisem jeżeli wykonawca opóźnia się z rozpoczęciem lub wykończeniem robót tak dalece, że nie jest prawdopodobne, żeby zdołał je ukończyć w czasie umówionym, inwestor może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić, jeszcze przed upływem terminu do wykonania prac.

Kara umowna

Jest to jedna z najpopularniejszych form zabezpieczeń prawidłowego wykonania umowy. Kary zastrzegane są na wypadek wszelkiego rodzaju opóźnień lub zwłoki w wykonaniu obowiązków z umowy. To zabezpieczenie może być zastrzegane i na rzecz inwestora jak i wykonawcy. Dla inwestora należna jej wówczas gdy wykonawca nie wykonuje prac w uzgodnionym przez strony terminie. Z kolei na rzecz wykonawcy jest należna wtedy gdy inwestor na przykład nie przystępuje do odbioru robót.

Ta forma zabezpieczenia zwalnia z obowiązku udowodnienia wystąpienia szkody i jej rozmiaru. Potwierdził to Sąd Najwyższy w uchwale Izby Cywilnej z dnia 6 listopada 2003r. (sygn. akt III CZP 61/2003).

Gwarancja zapłaty za roboty budowlane

To zabezpieczenie jest uregulowane w art. 649 kodeksu cywilnego. Ten rodzaj gwarancji stanowi zabezpieczenie dla wykonawcy zapłaty wynagrodzenia za roboty budowlane. Może być ustanawiana zarówno dla generalnego wykonawcy jak i podwykonawców. Artykuł 649¹§2 wymienia następujące formy takiej gwarancji:

• gwarancję bankową;
• gwarancję ubezpieczeniową;
• akredytywę bankową;
• poręcznie banku;

Wyboru formy dokonuje inwestor. Z kolei koszty ustanowienia takiego zabezpieczenia ponoszą inwestor i wykonawcy w częściach równych (art. 649¹§3k.c.) Jeżeli inwestor odmówi ustanowienia gwarancji zapłaty w wyznaczonym przez wykonawcę terminie, nie krótszym niż 45 dni  to wykonawca może odstąpić od umowy z winy inwestora.

Gwarancja należytego wykonania umowy a gwarancja jakości

Obie z wyżej wymienionych gwarancji wykonawca udziela inwestorowi. Między nimi zachodzi istotna różnica. Gwarancja należytego wykonania umowy dotyczy zachowania terminu i zupełności wykonania robót budowlanych. Natomiast gwarancja jakości to zabezpieczenie dotyczące należytej jakości zrealizowanych prac. Szczegółowe warunki gwarancji ustalane są przez strony albo w umowie o roboty budowlane albo w osobnym dokumencie. Strony ustalają przede wszystkim okres gwarancji, jej wysokość, osoby uprawnione, tryb zgłaszania wad i ich usunięcia.