REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Nieletniość stanowi jedną z okoliczności wyłączających winę. Sprawca w trakcie popełnienia czynu zabronionego powinien być na tyle dojrzały by móc rozpoznać społeczne znaczenie swojego czynu. Polskie prawo przyjęło, że ukończenie 17 roku życia stanowi moment osiągnięcia dojrzałości, która pozwoli na odpowiadanie za popełnienie czynu zabronionego.

Na samym początku należy rozróżnić pojęcie nieletni od pojęcia małoletniego oraz młodocianego. Kodeks cywilny definiuje pojęcie małoletniego mówiąc, że jest to osoba w wieku poniżej 18 lat, która nie zawarła małżeństwa.

REKLAMA

Pojęcie młodocianego wyznacza art.115 § 10 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Nieletni to osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Wyłączenie winy

Jednym z kluczowym elementów struktury przestępstwa jest wina. Wina jest zarzutem stawianym sprawcy, że zachował się sprzecznie z prawem w sytuacji, w której mógł się zachować zgodnie z obowiązującymi normami.  W przypadku, w którym w trakcie popełnienia czynu zabronionego mamy do czynienia z okolicznością wyłączającą winę, uznajemy, że nie doszło do popełnienia przestępstwa gdyż nie może być przestępstwa bez zawinienia.

Wyjątki od granicy 17 lat

Zasadą jest nieponoszenie odpowiedzialności karnej przez osobę, która nie ukończyła 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak możliwość wystąpienia sytuacji, w których osoba poniżej 17 roku życia będzie odpowiadała tak jak osoba dojrzała. Postępowanie w stosunku do nieletnich reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Według art.19 § 2 Kodeksu karnego, granica wieku zostaje przesunięta do 15 lat gdy sprawca, który osiągnie ten wiek, popełni jedno z następujących przestępstw:

  • zamach na życie Prezydenta;
  • zabójstwo człowieka;
  • spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
  • spowodowanie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach;
  • piractwo w rozumieniu art.166;
  • spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym;
  • zgwałcenie zbiorowe;
  • wzięcie zakładnika;
  • rozbój.

To wyliczenie ma charakter katalogu zamkniętego. Osądzenie i skazanie nieletniego jak osoby dorosłej za czyn nienależący do tego katalogu przestępstw stanowi oczywiste i rażące naruszenie prawa (patrz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. II KK 32/09).

Zobacz również: Kary i środki karne

Oceniając czy nieletni powinien odpowiadać na zasadach określonych w k.k. sąd musi stwierdzić, że okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Drugą sytuacją, w której przewiduje się odstąpienie od granicy wieku lat 17 jest sytuacja, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek.

Odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego

REKLAMA

W przypadku gdy co najmniej 15 letni nieletni popełni przestępstwo z w/w katalogu i sąd uzna, że okoliczności za tym przemawiają, sprawca odpowiada jak osoba dojrzała. Ustawodawca zastrzegł jednak, że w takiej sytuacji orzeczona kara nie może przekraczać 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia oraz, że sędzia może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1981 r. (IV KR 193/81) uznał, że im młodszy jest nieletni sprawca, tym mniejszy stopień jego dojrzałości, od którego zależy dobór właściwych środków represyjno-wychowawczych, a tym większa na nie podatność. Oznacza to, że im sprawca jest bliższy jest granicy wieku 15 lat, tym bardziej należy względem niego stosować środki o charakterze wychowawczym lub poprawczym, a nie środki odpowiedzialności karnej.

Ponieważ w tym wypadku ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 20 lat pozbawienia wolności.

W sytuacji, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek,  zamiast wymierzenia kary sąd stosuje środki wychowawcze. Są one wymienione w art. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (np. nadzór kuratora, zakaz prowadzenia pojazdów, umieszczenie nieletniego w placówce resocjalizacyjnej).

Według art. 54 k.k. należy pamiętać, że wymierzenie kary osobie nieletniej albo młodocianej, ma przede wszystkim cele wychowawcze. Wobec tego nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 18 lat.

Opracowano na podstawie

Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 228 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. (II KK 32/09)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1981 r. (IV KR 193/81)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nauczanie języka ukraińskiego w polskich szkołach jako drugiego obcego języka? MEN prostuje i wyjaśnia

W ostatnim czasie w mediach społecznościowych pojawiły się doniesienia, że ministra edukacji narodowej Barbara Nowacka zadeklarowała wsparcie dla inicjatywy wprowadzenia języka ukraińskiego jako drugiego języka obcego w polskich szkołach. W odpowiedzi na pytania naszej redakcji Ministerstwo Edukacji Narodowej zaprzeczyło i udzieliło obszernych wyjaśnień odnośnie obecnego statusu prawnego nauczania języka ukraińskiego w szkołach w Polsce.

Pracownik ZUS może odwiedzić Cię bez zapowiedzi w domu tylko w jednym przypadku. Uwaga na oszustów!

Coraz częściej zdarzają się sytuacje, w których oszuści próbują podszywać się pod pracowników Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, którzy przychodzą ze sprawą urzędową do ubezpieczonego. W trosce o bezpieczeństwo klientów ZUS przypomina, że wizyty urzędników tej instytucji w domach są możliwe wyłącznie w ściśle określonych przypadkach. A bez wcześniejszej zapowiedzi tylko w jednym przypadku.

Umowa o dożywocie z sąsiadem? Sprawdź, co stanie się po jego śmierci

W Polsce aż 99% umów o dożywocie zawieranych jest między osobami prywatnymi. Co jednak dzieje się, gdy taki prywatny świadczeniodawca umrze? Czy senior zostaje bez wsparcia? Czy dzieci, gmina lub Skarb Państwa przejmują zobowiązania? Sprawdzamy, co dokładnie dzieje się z mieszkaniem, rentą i opieką nad seniorem.

4000 zł na dziecko, jednorazowo. Dla kogo i kiedy?

Wiele osób nie ma świadomości, że oprócz tak powszechnych świadczeń jak 800 plus, 300 plus czy wiele innych dodatków, zasiłków i rzeczowych form pomocy na rzecz dzieci - można uzyskać jeszcze jednorazowo na rzecz dziecka 4000 zł. Co istotne świadczenie jest przyznawane bez kryterium dochodowego, ale nie każdy posiadający dziecko spełnia kryteria, aby otrzymać to wsparcie finansowe. Zatem kiedy i dla kogo 4000 zł na dziecko, jednorazowo?

REKLAMA

Działki letniskowe ceny w 2025 roku. Wystarczy 200 tys. zł na atrakcyjną lokalizację i domek? Aktualne oferty i opcje finansowania

Na rynku działek letniskowych trwa gorący sezon – rośnie liczba transakcji, ale i oczekiwania kupujących. Czy za 200 tys. zł można kupić działkę w atrakcyjnej lokalizacji, najlepiej z domkiem i czy bank pomoże sfinansować taki zakup kredytem? Eksperci Metrohouse i Credipass odpowiadają, na co realnie można liczyć.

Nowe procedury "Niebieskie Karty", system eNK@ – rząd pracuje nad nowelizacją przepisów

W wykazie prac legislacyjnych rządu pojawił się projekt nowelizacji ustawy o przeciwdziałaniu przemocy domowej. Nowelizacja ma zredukować biurokrację i ułatwić skuteczne wsparcie osobom doświadczającym przemocy domowej. Wśród najważniejszych zmian – uproszczenie dokumentacji, rozszerzenie kompetencji służb oraz utworzenie centralnego rejestru eNK@.

Trzecia Droga – rozpad. Kulisy rozstania PSL i Polski 2050 – co poszło nie tak?

Trzecia Droga właśnie się rozpadła – Kosiniak-Kamysz ogłasza koniec sojuszu z Hołownią, choć miało wyglądać inaczej. „To był projekt wyborczy, finał już za nami” – zdradził. Co wydarzyło się za kulisami? Czy PSL ruszy do wyborów samodzielnie, a Hołownia pójdzie własną drogą?

Skąd wziąć dodatkowe środki na nieprzewidziane wydatki?

Nieprzewidziane wydatki potrafią zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie. Awarie domowe, pilna potrzeba naprawy samochodu, dodatkowe opłaty za leczenie czy nieplanowane wydarzenia rodzinne to sytuacje, które mogą znacząco obciążyć budżet. W takich chwilach kluczowe staje się znalezienie szybkiego i bezpiecznego źródła finansowania.

REKLAMA

Już 30 czerwca 2025 r. skrócony czas pracy stanie się rzeczywistością: 6 (zamiast 8) godzin pracy dziennie, 3-dniowy weekend albo dodatkowe dni urlopu, bez zmniejszenia wynagrodzenia

W dniu 28 kwietnia br. MRPiPS ogłosiło program pilotażowy skrócenia czasu pracy, z którego będą mogli skorzystać przedsiębiorcy (i nie tylko) z całej Polski, a 6 czerwca br. – w odpowiedzi na interpelację poselską w tej sprawie – ujawniło więcej szczegółów. Już niebawem, tysiące pracowników będzie mogło pracować 6 (zamiast 8) godzin dziennie, cieszyć się z 3-dniowego weekendu lub z dodatkowych dni urlopu, zachowując przy tym prawo do dotychczasowego wynagrodzenia. Stratni nie będą również pracodawcy, którzy zdecydują się na wprowadzenie pilotażu, bo na jego realizację (tylko w pierwszym roku) MRPiPS przewidziało budżet aż 10 mln zł.

Tysiące matek zyska zasiłek i to nie 800 plus a więcej [projekt MRPiPS z 23 maja 2025]. Koniec z krzywdzącą luką prawną

Tysiące matek zyska zasiłek i to nie 800+ a więcej. Dlaczego? Bo resort pracy przygotował projekt rozporządzenia z 23 maja 2025 r. Jest to dokładnie rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej zmieniające rozporządzenie w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków. Projekt skierowany został do uzgodnień, konsultacji publicznych i opiniowania. Jaka grupa zyska zasiłek i z jakiego powodu?

REKLAMA