REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Nieletniość stanowi jedną z okoliczności wyłączających winę. Sprawca w trakcie popełnienia czynu zabronionego powinien być na tyle dojrzały by móc rozpoznać społeczne znaczenie swojego czynu. Polskie prawo przyjęło, że ukończenie 17 roku życia stanowi moment osiągnięcia dojrzałości, która pozwoli na odpowiadanie za popełnienie czynu zabronionego.

Na samym początku należy rozróżnić pojęcie nieletni od pojęcia małoletniego oraz młodocianego. Kodeks cywilny definiuje pojęcie małoletniego mówiąc, że jest to osoba w wieku poniżej 18 lat, która nie zawarła małżeństwa.

REKLAMA

Pojęcie młodocianego wyznacza art.115 § 10 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Nieletni to osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Wyłączenie winy

Jednym z kluczowym elementów struktury przestępstwa jest wina. Wina jest zarzutem stawianym sprawcy, że zachował się sprzecznie z prawem w sytuacji, w której mógł się zachować zgodnie z obowiązującymi normami.  W przypadku, w którym w trakcie popełnienia czynu zabronionego mamy do czynienia z okolicznością wyłączającą winę, uznajemy, że nie doszło do popełnienia przestępstwa gdyż nie może być przestępstwa bez zawinienia.

Wyjątki od granicy 17 lat

Zasadą jest nieponoszenie odpowiedzialności karnej przez osobę, która nie ukończyła 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak możliwość wystąpienia sytuacji, w których osoba poniżej 17 roku życia będzie odpowiadała tak jak osoba dojrzała. Postępowanie w stosunku do nieletnich reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Według art.19 § 2 Kodeksu karnego, granica wieku zostaje przesunięta do 15 lat gdy sprawca, który osiągnie ten wiek, popełni jedno z następujących przestępstw:

  • zamach na życie Prezydenta;
  • zabójstwo człowieka;
  • spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
  • spowodowanie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach;
  • piractwo w rozumieniu art.166;
  • spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym;
  • zgwałcenie zbiorowe;
  • wzięcie zakładnika;
  • rozbój.

To wyliczenie ma charakter katalogu zamkniętego. Osądzenie i skazanie nieletniego jak osoby dorosłej za czyn nienależący do tego katalogu przestępstw stanowi oczywiste i rażące naruszenie prawa (patrz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. II KK 32/09).

Zobacz również: Kary i środki karne

Oceniając czy nieletni powinien odpowiadać na zasadach określonych w k.k. sąd musi stwierdzić, że okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Drugą sytuacją, w której przewiduje się odstąpienie od granicy wieku lat 17 jest sytuacja, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek.

Odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego

REKLAMA

W przypadku gdy co najmniej 15 letni nieletni popełni przestępstwo z w/w katalogu i sąd uzna, że okoliczności za tym przemawiają, sprawca odpowiada jak osoba dojrzała. Ustawodawca zastrzegł jednak, że w takiej sytuacji orzeczona kara nie może przekraczać 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia oraz, że sędzia może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1981 r. (IV KR 193/81) uznał, że im młodszy jest nieletni sprawca, tym mniejszy stopień jego dojrzałości, od którego zależy dobór właściwych środków represyjno-wychowawczych, a tym większa na nie podatność. Oznacza to, że im sprawca jest bliższy jest granicy wieku 15 lat, tym bardziej należy względem niego stosować środki o charakterze wychowawczym lub poprawczym, a nie środki odpowiedzialności karnej.

Ponieważ w tym wypadku ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 20 lat pozbawienia wolności.

W sytuacji, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek,  zamiast wymierzenia kary sąd stosuje środki wychowawcze. Są one wymienione w art. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (np. nadzór kuratora, zakaz prowadzenia pojazdów, umieszczenie nieletniego w placówce resocjalizacyjnej).

Według art. 54 k.k. należy pamiętać, że wymierzenie kary osobie nieletniej albo młodocianej, ma przede wszystkim cele wychowawcze. Wobec tego nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 18 lat.

Opracowano na podstawie

Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 228 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. (II KK 32/09)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1981 r. (IV KR 193/81)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Powstaje kompletnie nową gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę?: Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

Dłuższe terminy ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności (7 lat) i inne zmiany w orzekaniu o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności – projekt rozporządzenia MRPiPS

W dniu 30 kwietnia 2025 r. opublikowano projekt rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. Co się dokładnie zmieni i od kiedy?

Grill na balkonie? Uważaj - może kosztować Cię nawet 5 500 zł, a ognisko w ogrodzie - nawet 11 500 zł

Można śmiało powiedzieć, że majówka to narodowe święto grilla (a w nieco mniejszym zakresie - również ogniska). Mieszkańcy bloków - z przyczyn oczywistych - mogą zdecydować się wyłącznie na to pierwsze, a posiadacze własnych ogródków - rozniecić nieco większy płomień. Czy jednak takie przyjemności - w obrębie własnych balkonów i ogródków są legalne? Okazuje się, że nie w każdym przypadku, a ich nieroztropnych amatorów, mogą niekiedy spotkać niemiłe konsekwencje.

REKLAMA

Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

Zmiana miejsca głosowania. Wybory 2025. Jak zagłosować w innym obwodzie?

Zmiana miejsca głosowania w wyborach na Prezydenta RP w dniu 18 maja 2025 r. jest możliwa. Co zrobić, aby zagłosować w obwodzie poza stałym miejscem zamieszkania? Niezbędne jest zaświadczenie o zmianie miejsca głosowania.

Ostatni dzień na rozliczenie PIT 2024 Sprawdź, co musisz zrobić, zanim system zamknie dostęp

Ministerstwo Finansów przypomina: 30 kwietnia mija termin składania zeznań podatkowych za 2024 rok. Ponad 8 milionów Polaków skorzystało już z usługi Twój e-PIT. Sprawdź, co zrobić, by nie zapłacić kary, jak uniknąć błędów i co grozi za brak reakcji.

REKLAMA

Specustawa o przeliczeniu emerytur: Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I dopiero od połowy 2026 r.

Specustawa: ZUS załatwi sam ponowne przeliczenie emerytur. Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I niestety dopiero od połowy 2026 r.

Artur Bartoszewicz – partia, program, wiek, zawód, wykształcenie [Kandydat na Prezydenta RP 2025]

Artur Bartoszewicz – czy należy do partii politycznej? Przedstawiamy program wyborczy kandydata na Prezydenta RP w 2025 roku, wiek, zawód oraz wykształcenie. Sprawdź pełną listę kandydatów w wyborach 2025 r. i wyniki najnowszego sondażu.

REKLAMA