REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Bartłomiej Ceglarski
Bartłomiej Ceglarski
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Nieletniość jako okoliczność wyłączająca winę./ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Nieletniość stanowi jedną z okoliczności wyłączających winę. Sprawca w trakcie popełnienia czynu zabronionego powinien być na tyle dojrzały by móc rozpoznać społeczne znaczenie swojego czynu. Polskie prawo przyjęło, że ukończenie 17 roku życia stanowi moment osiągnięcia dojrzałości, która pozwoli na odpowiadanie za popełnienie czynu zabronionego.

Na samym początku należy rozróżnić pojęcie nieletni od pojęcia małoletniego oraz młodocianego. Kodeks cywilny definiuje pojęcie małoletniego mówiąc, że jest to osoba w wieku poniżej 18 lat, która nie zawarła małżeństwa.

REKLAMA

Pojęcie młodocianego wyznacza art.115 § 10 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym artykułem młodocianym jest sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie orzekania w pierwszej instancji 24 lat.

Nieletni to osoba, która w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończyła 17 lat.

Wyłączenie winy

Jednym z kluczowym elementów struktury przestępstwa jest wina. Wina jest zarzutem stawianym sprawcy, że zachował się sprzecznie z prawem w sytuacji, w której mógł się zachować zgodnie z obowiązującymi normami.  W przypadku, w którym w trakcie popełnienia czynu zabronionego mamy do czynienia z okolicznością wyłączającą winę, uznajemy, że nie doszło do popełnienia przestępstwa gdyż nie może być przestępstwa bez zawinienia.

Wyjątki od granicy 17 lat

Zasadą jest nieponoszenie odpowiedzialności karnej przez osobę, która nie ukończyła 17 lat. Kodeks karny przewiduje jednak możliwość wystąpienia sytuacji, w których osoba poniżej 17 roku życia będzie odpowiadała tak jak osoba dojrzała. Postępowanie w stosunku do nieletnich reguluje ustawa o postępowaniu w sprawach nieletnich.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Według art.19 § 2 Kodeksu karnego, granica wieku zostaje przesunięta do 15 lat gdy sprawca, który osiągnie ten wiek, popełni jedno z następujących przestępstw:

  • zamach na życie Prezydenta;
  • zabójstwo człowieka;
  • spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu;
  • spowodowanie zdarzenia, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach;
  • piractwo w rozumieniu art.166;
  • spowodowanie katastrofy w ruchu lądowym;
  • zgwałcenie zbiorowe;
  • wzięcie zakładnika;
  • rozbój.

To wyliczenie ma charakter katalogu zamkniętego. Osądzenie i skazanie nieletniego jak osoby dorosłej za czyn nienależący do tego katalogu przestępstw stanowi oczywiste i rażące naruszenie prawa (patrz: Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. II KK 32/09).

Zobacz również: Kary i środki karne

Oceniając czy nieletni powinien odpowiadać na zasadach określonych w k.k. sąd musi stwierdzić, że okoliczności sprawy, stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym przemawiają, a w szczególności wcześniej stosowane środki wychowawcze lub poprawcze okazały się bezskuteczne.

Drugą sytuacją, w której przewiduje się odstąpienie od granicy wieku lat 17 jest sytuacja, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek.

Odpowiedzialność na gruncie Kodeksu karnego

REKLAMA

W przypadku gdy co najmniej 15 letni nieletni popełni przestępstwo z w/w katalogu i sąd uzna, że okoliczności za tym przemawiają, sprawca odpowiada jak osoba dojrzała. Ustawodawca zastrzegł jednak, że w takiej sytuacji orzeczona kara nie może przekraczać 2/3 górnej granicy ustawowego zagrożenia oraz, że sędzia może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary.

Sąd Najwyższy w wyroku z 8 września 1981 r. (IV KR 193/81) uznał, że im młodszy jest nieletni sprawca, tym mniejszy stopień jego dojrzałości, od którego zależy dobór właściwych środków represyjno-wychowawczych, a tym większa na nie podatność. Oznacza to, że im sprawca jest bliższy jest granicy wieku 15 lat, tym bardziej należy względem niego stosować środki o charakterze wychowawczym lub poprawczym, a nie środki odpowiedzialności karnej.

Ponieważ w tym wypadku ustawa przewiduje obniżenie górnej granicy ustawowego zagrożenia, kara wymierzona za przestępstwo zagrożone karą dożywotniego pozbawienia wolności nie może przekroczyć 25 lat pozbawienia wolności, a za przestępstwo zagrożone karą 25 lat pozbawienia wolności nie może przekroczyć 20 lat pozbawienia wolności.

W sytuacji, w której sprawca po ukończeniu 17 lat, lecz przed ukończeniem 18, popełnia występek,  zamiast wymierzenia kary sąd stosuje środki wychowawcze. Są one wymienione w art. 6 ustawy o postępowaniu w sprawach nieletnich (np. nadzór kuratora, zakaz prowadzenia pojazdów, umieszczenie nieletniego w placówce resocjalizacyjnej).

Według art. 54 k.k. należy pamiętać, że wymierzenie kary osobie nieletniej albo młodocianej, ma przede wszystkim cele wychowawcze. Wobec tego nie orzeka się kary dożywotniego pozbawienia wolności wobec sprawcy, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 18 lat.

Opracowano na podstawie

Ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz.U. 1997 nr 88 poz. 553 z późn. zm.)

Ustawy z dnia 26 października 1982 r. o postępowaniu w sprawach nieletnich (Dz.U. 1982 nr 35 poz. 228 z późn. zm.)

Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późn. zm.)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 9 marca 2009 r. (II KK 32/09)

Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 września 1981 r. (IV KR 193/81)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
200 tys. zł na remont, sprzęt, zakup nieruchomości itp.: premie finansowe dla osób ze wsi czy z małych miasteczek. Wnioski do 31 lipca 2025 r.

Do 31 lipca 2025 r. można się ubiegać o 200 tys. zł przypomina prezes Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Chodzi o premie z Planu Strategicznego dla Wspólnej Polityki Rolnej na lata 2023-2027. Pieniądze można przeznaczyć na wiele celów.

O ile niższe raty kredytów hipotecznych po obniżce stóp procentowych NBP w lipcu 2025 r.?

W dniu 2 lipca 2025 r. (ze skutkiem od 3 lipca) Rada Polityki Pieniężnej obniżyła podstawową stopę procentową NBP (stopę referencyjną) do poziomu 5,00%. Z wyliczeń Rankomat.pl wynika, że tylko w wyniku lipcowej obniżki rata kredytu na 500 000 zł na 30 lat spadnie o 85 zł. Połączony efekt dwóch tegorocznych obniżek stóp zmniejszy ratę o 257 zł – z 3 651 zł do 3 394 zł. Z kolei wraz z każdą obniżką rośnie zdolność kredytowa. W przyszłym roku część osób może liczyć na wzrost dostępnej kwoty o ponad 100 000 zł. Prezes Związku Banków Polskich Tadeusz Białek ocenił, że ok 70 zł mniej w miesięcznej racie kredytu zyskają kredytobiorcy z pożyczką 400 tys. zł na okres 20 lat dzięki decyzji Rady Polityki Pieniężnej o obniżeniu stóp procentowych w lipcu.

Komisja Europejska: 90% redukcji gazów cieplarnianych w UE do 2040 r.; pełna neutralność klimatyczna netto do 2050 r. Jak ochronić gospodarkę?

W dniu 2 lipca 2025 r. Komisja Europejska zaproponowała wyznaczenie celu klimatycznego na 2040 r. Zgodnie z propozycją emisje gazów cieplarnianych powinny wówczas wynieść o 90 proc. mniej względem poziomu z 1990 r. Pomocą w dojściu do celu ma być możliwość wliczania projektów sfinansowanych w krajach trzecich.

Rewolucja w rozwodach: koniec z orzekaniem o winie i przyznawaniem alimentów z powodu odpowiedzialności drugiego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Ale skorzystają na tym dzieci

W dniu 23 czerwca 2025 r. Komisja Kodyfikacyjna Prawa Rodzinnego, będąca organem działającym przy Ministrze Sprawiedliwości przyjęła projekt ustawy nowelizującej kodeks rodzinny i opiekuńczy, który zakłada eliminację orzekania o winie rozkładu pożycia w sprawach o rozwód i separację. Z powyższym, ściśle związana jest również zmiana zasad alimentacji po rozwodzie i separacji – na przyznanie alimentów nie ma już mieć wpływu odpowiedzialność byłego współmałżonka za rozpad małżeństwa. Na zmianach tych, skorzystać mają przede wszystkim dzieci.

REKLAMA

Najnowszy sondaż partyjny 2025 [Rzeczpospolita, WP, Onet, Polsat]

Najnowszy sondaż partyjny 2025: dla Rzeczpospolitej, WP, Onet. We wszystkich trzech sondażach partyjnych wygrywa PiS. Jakie partie są poniżej progu 5%? W sondażu IBRIS dla Polsat News z połowy czerwca prowadziła KO. Czy na polskiej scenie politycznej umacnia się prawica?

MRPiPS zmienia przepisy BHP: 35 stopni Celsjusza - maksymalna dopuszczalna temperatura w pracy (w pomieszczeniu). Dlaczego dopiero od 2027 roku?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej od grudnia 2024 r. pracuje nad nowelizacją rozporządzenia w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. MRPiPS chce nowych przepisów dotyczących pracy w czasie wysokich temperatur i nowych obowiązków dla pracodawców. Zmiany mają wejść w życie dopiero od 2027 roku. Pod koniec czerwca 2025 r. ukazała się już trzecia wersja tego projektu - przepisy w dwóch pierwszych wersjach były krytykowane m.in. jako zbyt skomplikowane.

Zmiany dotyczące żłobków: 2 dni wolne w roku, obowiązkowy plac zabaw, Mały ZUS Plus i Aktywny Rodzic

Zmiany dotyczące żłobków obejmują m.in. 2 dni wolne w roku na podnoszenie kwalifikacji zawodowych, obowiązkowy plac zabaw na terenie placówki czy doprecyzowanie przepisów o Małym ZUS Plus i świadczeniu Aktywny Rodzic. Jak nowe przepisy ocenia Rzecznik MŚP Agnieszka Majewska?

Zmiany dla przedsiębiorców od 1 lipca 2025 r. Co dalej z kasami fiskalnymi?

Przedsiębiorcy zmagają się z ciągłymi zmianami czy to w obszarze podatków, prawa pracy, ubezpieczeń społecznych czy też co do innych kwestii formalno-prawnych. Oczywiście jest wiele głosów krytycznych co do nadmiernego formalizmu przy prowadzeniu działalności gospodarczej w Polsce, ale i tak w ostatnich latach wiele się zmieniło, na skutek elektronizacji procesu działalności gospodarczej. Miał miejsce proces transformacji tradycyjnych/ papierowych procedur związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej w formy elektroniczne, co znacznie ułatwia funkcjonowanie przedsiębiorstw. Teraz przyszedł czas na kolejne zmiany dla przedsiębiorców i to od 1 lipca 2025 r. Co będzie dalej z kasami fiskalnymi?

REKLAMA

Od 7 lipca 2025 r. Polska przywraca czasową kontrolę na granicach z Niemcami i Litwą. Wykaz przejść granicznych

W dniu 1 lipca 2025 r. Premier Donald Tusk zapowiedział przywrócenie od 7 lipca czasowej kontroli na granicy z Niemcami i Litwą. Wyjaśnił, że jest to konieczne, aby zredukować do minimum niekontrolowane przepływy migrantów. Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w tej sprawie ma zostać podpisane 3 lipca 2025 r.

Od 1 lipca 2025 r. wnioski o 3 ważne świadczenia. Kto może je otrzymać?

Startuje nabór wniosków o świadczenie Dobry start. 300 zł na szkolną wyprawkę ZUS wypłaci bez względu na dochód. Rodzice mniej zamożni od 1 lipca 2025 r. mogą również ubiegać się o zasiłki rodzinne i dodatki na nowy okres zasiłkowy. Ważną formą wsparcia wielu dzieci jest fundusz alimentacyjny.

REKLAMA