Prawo jazdy kat. B od 17 roku życia, za jazdę po zatrzymaniu prawka – ponowny egzamin i obowiązkowe kaski dla rowerzystów i użytkowników hulajnóg elektrycznych. Rząd zmienia przepisy prawa o ruchu drogowym

• Prawo jazdy kat. B od 17 roku życia, ale pod pewnymi warunkami
• Cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami w przypadku prowadzenia samochodu po zatrzymaniu prawa jazdy
• Obowiązkowe kaski dla dzieci do 16 roku życia, poruszających się rowerem lub hulajnogą elektryczną
• Na jakim etapie są obecnie prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy zmieniającej prawo o ruchu drogowym?

Prawo jazdy kat. B od 17 roku życia, ale pod pewnymi warunkami

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (nr RPW/29086/2025), który w dniu 3 września 2025 r. został wniesiony przez Radę Ministrów do Sejmu zakłada – „zwiększenie mobilności młodych osób, co ma przyczynić się do zmniejszenia zjawiska wykluczenia komunikacyjnego”.

Celem rozwinięcia u młodych osób poczucia odpowiedzialności za kierownicą oraz uświadomienia im niebezpieczeństw wynikających przede wszystkim z nadmiernej i niedostosowanej prędkości do warunków ruchu panujących na drodze – rząd postuluje przywrócenie możliwość wydawania prawa jazdy kategorii B osobom, które osiągnęły wiek 17 lat i uzyskały pisemną zgodę rodziców lub opiekunów. Projekt uwzględnia również powiązane z powyższym – wdrożenie regulacji dotyczących okresu próbnego oraz wprowadzenie systemu jazdy w towarzystwie doświadczonego kierowcy.

W projekcie przewidziano wprowadzenie regulacji dotyczących obniżenia z 18 do 17 lat minimalnego wieku kierowcy w ramach kategorii B prawa jazdy – zmiana w art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – przy jednoczesnym ograniczeniu możliwości kierowania pojazdami, przez wzmocnienie mechanizmu nadzoru. Przewiduje się, że prawo jazdy kategorii B wydane osobie, która nie ukończyła 18 lat, będzie uprawniało tą osobę wyłącznie do kierowania:

1. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej  do czasu ukończenia 18 lat,
2. w towarzystwie pasażera znajdującego się na przednim siedzeniu, w przypadku pojazdu samochodowego innego niż czterokołowiec – przez okres 6 miesięcy, licząc od dnia otrzymania prawa jazdy, jednak nie dłużej niż do czasu ukończenia 18 lat.

Uwzględniając, że ww. pasażerem „młodego kierowcy”, powinna być osoba posiadająca odpowiednie doświadczenie w kierowaniu pojazdem, która będzie w stanie przekazywać wskazówki podczas jazdy i kształtować prawidłowe zachowania bezpiecznego kierowania pojazdem – przesądzono ponadto, że osoba towarzysząca musi spełniać łącznie następujące warunki:

1. mieć ukończone 25 lat,
2. posiadać nieprzerwanie uprawnienia do kierowania pojazdami stwierdzone prawem jazdy kategorii B od co najmniej 5 lat, licząc od dnia, w którym odbywa się jazda,
3. nie podlegać zakazowi prowadzenia pojazdów mechanicznych, w tym w ciągu ostatnich 5 lat, licząc od dnia, w którym odbywa się jazda oraz
4. nie znajdować się pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu.

Prowadzenie pojazdu bez wymaganego doświadczonego pasażera spełniającego wymogi określone w art. 8a ust. 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – traktowane będzie jako jazda bez uprawnień. Oznacza to, że kierowca taki popełni wykroczenie, które zgodnie z art. 94 kodeksu wykroczeń, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności lub grzywny nie mniejszej niż 1500 zł.

Dodatkowo – policja będzie uprawniona do zatrzymania prawa jazdy kierującego pojazdem, który naruszy obowiązek kierowania w towarzystwie pasażera, o którym mowa w art. 8a ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, lub z naruszeniem warunków, których mowa w art. 8a ust. 2.

Okres próbny dla osoby, która po raz pierwszy uzyskała prawo jazdy kategorii B, wynosić będzie odpowiednio:

1. 2 lata – w przypadku osoby, która ukończyła 18 lat,
2. 3 lata – w przypadku osoby posiadającej prawo jazdy uzyskane po ukończeniu 17 lat a przed ukończeniem 18 lat, jednak nie dłużej niż do czasu ukończenia przez nią 20 lat.

Starosta będzie w drodze decyzji administracyjnej przedłużał okres próbny o:

• kolejne 2 lata, jeżeli w trakcie jego trwania kierowca popełnił dwa wykroczenia przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji stwierdzone w tym okresie prawomocnym rozstrzygnięciem,
• czas zatrzymania prawa jazdy.

W przypadku, gdy okres próbny miałby zostać przedłużony po raz trzeci – starosta będzie wydawał decyzję administracyjną o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami.

Aktualnie prawa jazdy kategorii B są wydawane 17-latkom m.in. w Austrii, Estonii, Francji, Danii, Luksemburgu, Holandii oraz w Niemczech. Art. 4 ust. 6 dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (przekształcenie) przewiduje, że państwa członkowskie mogą obniżyć dolną granicę wieku, od której wydawane jest prawo jazdy dla kategorii B i BE – do 17 lat. Takie prawa jazdy są ważne jedynie na terytorium państwa członkowskiego wydającego prawo jazdy do czasu osiągnięcia przez posiadacza prawa jazdy dolnej granicy wieku określonej przepisami ww. dyrektywy, tj. 18 lat. Państwa członkowskie mogą uznać na swoim terytorium ważność praw jazdy wydanych kierowcom poniżej dolnej granicy wieku, określonej w art. 4 ust. 2-4 dyrektywy 2006/126/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie praw jazdy (przekształcenie).

Cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami w przypadku prowadzenia samochodu po zatrzymaniu prawa jazdy

Aktualnie, na podstawie art. 102 ust. 1d ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami – osoba, która kierowała pojazdem silnikowym bez uprawnień (wydano decyzję administracyjną o zatrzymaniu na 3 miesiące jej prawa jazdy albo zatrzymano prawo jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 2 lub 2a albo art. 135a ust. 1 pkt 2 lub 2a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym) – ma jedynie przedłużany okres, na który zatrzymano prawo jazdy, do 6 miesięcy – na podstawie decyzji administracyjnej wydawanej przez starostę.

Powyższe – w ocenie rządu – stoi w sprzeczności z zasadami bezpieczeństwa ruchu drogowego, które zakładają, że osoby kierujące pojazdem bez stosownych uprawnień, winny być surowo karane.

Art. 180a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny stanowi, że „Kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu, prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2.”. Tym samym – Rada Ministrów oceniła, że – zasadne jest, aby osoba, o której mowa w art. 102 ust. 1d ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, która kierowała pojazdem, pomimo zatrzymanego prawa jazdy – była karana cofnięciem jej uprawnień.

W konsekwencji – projekt ustawy, który w dniu 3 września br. trafił do Sejmu – zakłada zmianę art. 103 ust. 1 pkt 5 ustawy z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami, nadając staroście uprawnienie do wydania decyzji administracyjnej o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami w przypadku, gdy dana osoba kierowała pojazdem silnikowym pomimo wydania jej decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy lub pomimo zatrzymania jej prawa jazdy na podstawie art. 135 ust. 1 pkt 2 lub 2a 33 albo art. 135a ust. 1 pkt 2 lub 2a ustawy z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym – na okres 5 lat od dnia stwierdzenia tego zdarzenia.

Obowiązkowe kaski dla dzieci do 16 roku życia, poruszających się rowerem lub hulajnogą elektryczną

Projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw, który w dniu 3 września 2025 r. został wniesiony przez Radę Ministrów do Sejmu, zakłada również – rozszerzenie obowiązku używania kasków ochronnych odpowiadających właściwym warunkom technicznym, tj. określonym w europejskich normach dotyczących wymagań dla tych kasków oraz posiadających certyfikat CE (certyfikat zgodności europejskiej), przez kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego w odniesieniu do osób, które nie ukończyły 16 roku życia. Ponadto analogiczny obowiązek będzie dotyczył dziecka w wieku do 7 lat przewożonego na rowerze.

Niezależnie od powyższego, obowiązku tego nie będzie się jednak stosowało się do kierującego rowerem, hulajnogą elektryczną, urządzeniem transportu osobistego, który nie ukończył 16 roku życia, jeżeli jazda tym pojazdem odbywa się pod opieką rodzica lub opiekuna prawnego. Wyłączenie to, rząd argumentuje tym, że – „nieletni w towarzystwie rodzica lub opiekuna prawnego zachowuje się zdecydowanie mniej ryzykownie, zachowuje większą ostrożność oraz korzysta ze wskazówek osoby dorosłej, co uzasadnia wprowadzenie ww. odstępstwa od korzystania z kasku ochronnego.” Obowiązek używania kasków ochronnych, miałby wejdzie w życie po upływie 6 miesięcy od dnia ogłoszenia ustawy, celem zapewnienia rodzicom i opiekunom odpowiednio długiego czasu na zaopatrzenie dzieci w kaski odpowiadające właściwym warunkom technicznym.

Warunki techniczne, jakim powinny odpowiadać kaski ochronne, określają następujące europejskie normy prawne:

• norma PN-EN 1078, która określa wymagania dotyczące skuteczności ochrony dla kasków oraz ergonomii dotyczące:
• • konstrukcji uwzględniającej pole widzenia,
  • właściwości amortyzujących uderzenie, w tym wytrzymałości na uderzenia,
  • właściwości układu mocującego, włącznie z paskiem podbródkowym o regulowanym napięciu i urządzeniem do mocowania oraz stabilności tego mocowania,
  • oznakowania i informacji dostarczanych przez producenta,
  • innych parametrów bezpieczeństwa zapewniających odpowiedni poziom ochrony głowy podczas jazdy,
• norma PN-EN 1080, będąca europejskim standardem uwzględniającym specyficzne potrzeby najmłodszych użytkowników, tj. dzieci do 7 roku życia.

Przedmiotowa zmiana, wprowadzająca obowiązek używania kasku ochronnego, stanowi realizację uchwały nr 2/2025 Krajowej Rady Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego z dnia 14 lipca 2025 r. przyjmującej rekomendacje dotyczące zwiększenia poziomu bezpieczeństwa w ruchu drogowym dzieci będących niechronionymi uczestnikami tego ruchu. Jak argumentuje rząd – „W ostatnich latach widoczne jest zjawisko rosnącej popularności hulajnóg elektrycznych i ruchu rowerowego wśród coraz młodszych użytkowników. Podobnie coraz bardziej powszechne jest korzystanie z urządzeń transportu osobistego (dalej: „UTO”). UTO to pojazd napędzany elektrycznie, z wyłączeniem hulajnogi elektrycznej, bez siedzenia i pedałów, konstrukcyjnie przeznaczony do poruszania się wyłącznie przez kierującego znajdującego się na tym pojeździe (np. deskorolka elektryczna, elektryczne urządzenie samopoziomujące).

Rozwojowi mobilności i postępowi technologicznemu musi jednak towarzyszyć odpowiednie zabezpieczenie zdrowia i życia użytkowników rowerów i hulajnóg elektrycznych, bo prawo powinno być adekwatne do zmieniającej się rzeczywistości. Obecnie, użytkownicy rowerów, rowerów elektrycznych, hulajnóg elektrycznych czy UTO nie mają obowiązku korzystania z kasków ochronnych, choć jest to zalecane ze względów bezpieczeństwa.

W zderzeniach z udziałem rowerów, hulajnóg elektrycznych oraz UTO powszechne są urazy głowy. To jedna trzecia wszystkich urazów odnoszonych przez użytkowników hulajnóg elektrycznych. Badania pokazują wyraźny związek między niestosowaniem kasku podczas jazdy na hulajnodze elektrycznej a urazowym uszkodzeniem mózgu.

Z badań i raportów międzynarodowych wynika, że stosowanie kasku przez rowerzystów zmniejsza śmiertelne urazy głowy o 71% (na podstawie: „Road safety thematic report – Cyclists”. European Road Safety Observatory. Brussels, European Commission, Directorate General for Transport), a przez użytkowników hulajnóg elektrycznych zmniejsza liczbę wszystkich obrażeń głowy o 44% (na podstawie: „Improving the road safety of e-scooters” Pin Flash Report 47 November 2024, ETSC).”

Odpowiedzialność za naruszenie ww. obowiązku korzystania z kasku ochronnego przez osobę do ukończenia 16 roku życia podczas jazdy rowerem, hulajnogą elektryczną lub UTO będzie dochodzona na podstawie nowoprojektowanych przepisów art. 89a ustawy z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń i będzie spoczywać na osobie mającej obowiązek opieki lub nadzoru nad osobą do ukończenia 16 roku życia. Obowiązek ten, będzie sankcjonowany karą grzywny od 20 zł do 100 zł. Jedocześnie – zgodnie z art. 41 Kodeksu wykroczeń – możliwe będzie zastosowanie środków oddziaływania wychowawczego, czyli poprzestanie na zastosowaniu pouczenia, zwróceniu uwagi lub ostrzeżeniu.

Tej samej karze – ale na podstawie art. 97 Kodeksu wykroczeń – podlegać będzie ten, kto, mając obowiązek opieki lub nadzoru nad osobą, która nie ukończyła 17 roku życia, dopuszcza do przewożenia przez nią na rowerze dziecka w wieku do lat 7, nieumieszczonego na dodatkowym siodełku zapewniającym bezpieczną jazdę lub bez kasku ochronnego odpowiadającego właściwym warunkom technicznym.

Na jakim etapie są obecnie prace legislacyjne nad rządowym projektem ustawy zmieniającej prawo o ruchu drogowym?

W dniu 3 września 2025 r. omawiany rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (nr RPW/29086/2025) został wniesiony do Sejmu, a 4 września br. skierowany do opinii sejmowego Biura Legislacyjnego. Czeka go zatem jeszcze długa droga przez niemalże cały proces legislacyjny (prace w Sejmie i Senacie), zanim trafi on (o ile finalnie trafi) do podpisu na biurko Prezydenta.

Podstawa prawna:

• Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo o ruchu drogowym oraz niektórych innych ustaw (nr RPW/29086/2025)
• Ustawa z dnia 5 stycznia 2011 r. o kierujących pojazdami (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1210 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 383)
• Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. – Prawo o ruchu drogowym (t.j. Dz.U. z 2024 r., poz. 1251 z późn. zm.)
• Ustawa z dnia 20 maja 1971 r. Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2025 r., poz. 734)