Będą zmiany w nieodpłatnej pomocy prawnej

Ustawa o nieodpłatnej pomocy prawnej oraz edukacji prawnej funkcjonuje od 2016 r. Wtedy to uruchomiono pierwsze punkty bezpłatnego poradnictwa prawnego. Z tego rodzaju pomocy skorzystać mogły osoby fizyczne, którym sytuacja życiowa lub materialna nie pozwoliła na skorzystanie z profesjonalnej pomocy prawnej. Edukacja prawna z kolei miała zapewnić wszystkim osobom fizycznym dostęp do informacji prawnej.

Inicjatywa, choć z założenia bardzo szlachetna, nie do końca się sprawdziła. Z danych dotyczących funkcjonowania opisywanej ustawy w praktyce wynika, że w ciągu jednego dnia funkcjonowania nieodpłatnej pomocy prawnej udzielano średnio jednej porady na godzinę.  

Więcej uprawnionych podmiotów - mniej ograniczeń przedmiotowych

Prezydent proponuje rozszerzenie katalogu osób uprawnionych do skorzystania z darmowej pomocy prawnej. Na skutek nowelizacji z darmowej pomocy skorzystają m.in. następujące osoby:

• których dochód w rodzinie na osobę, osiągnięty w okresie ostatnich 3 miesięcy poprzedzających zwrócenie się o udzielenie nieodpłatnej pomocy prawnej lub nieodpłatnego poradnictwa obywatelskiego, nie przekroczył 2000 zł (w przypadku osób prowadzących jednoosobowe gospodarstwo domowe – 3000 zł);
• które uzyskały decyzję o przyznaniu świadczenia na pierwsze dziecko;
• bezrobotne;
• niepełnosprawne;
• objęte kuratelą;
• objęte ustawą o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;
• mające wizy repatriacyjne;
• pełniące funkcję rodziny zastępczej lub prowadzące rodzinny dom dziecka;
• osoby, które przez ostatnie 5 lat mieszkały poza granicami RP i wróciły do kraju z zamiarem stałego pobytu;
• które w roku poprzedzającym zwrócenie się o pomoc prawną, korzystały z pomocy na podstawie ustawy o pomocy społecznej, o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Zwiększeniu liczby uprawnionych podmiotów towarzyszyć ma zmniejszenie liczby ograniczeń przedmiotowych. Jeżeli zmiany wejdą w życie to nieodpłatna pomoc prawna nie będzie obejmować tylko spraw ściśle związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia tej działalności.

Na chwilę obecną oprócz spraw ściśle związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, darmowe poradnictwo nie obejmuje spraw z zakresu prawa celnego, dewizowego i handlowego, oraz związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, z wyjątkiem przygotowania do rozpoczęcia tej działalności.

Poradnictwo obywatelskie

Projekt zakłada także możliwość korzystania z pomocy prawnej w formie bezpłatnego poradnictwa obywatelskiego. Ma to ułatwić, w szczególności osobom, które uzyskały poradę, zrozumienie skomplikowanego języka prawniczego, co pozwoli na pełne wykorzystanie pozyskanej wiedzy w praktyce.