Inspekcja Pracy Vademecum

Państwowa Inspekcja Pracy

Państwowa Inspekcja Pracy jest organem podległym Sejmowi. Nadzór nad Państwową Inspekcją Pracy sprawuje Rada Ochrony Pracy, powołana przez Marszałka Sejmu. Państwową Inspekcją Pracy kieruje, powoływany przez Marszałka Sejmu, główny inspektor pracy przy pomocy zastępców. Inspekcję tworzy Główny Inspektorat Pracy, 16 okręgowych inspektoratów pracy oraz działający w ramach terytorialnej właściwości - inspektorzy pracy.

Zobacz także: Organizacja Państwowej Inspekcji Pracy

Inspekcja Pracy sprawuje nadzór nad przestrzeganiem prawa pracy i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy. W tym zakresie jest zobowiązana do podejmowania określonych zadań, do podstawowych zadań Państwowej Inspekcji należy zaliczyć między innymi:

• nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów dotyczących stosunku pracy, wynagrodzenia za pracę i innych świadczeń ze stosunku pracy, czasu pracy, urlopów, ochrony pracy kobiet, młodocianych i osób niepełnosprawnych;
• kontrola przestrzegania przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy przy projektowaniu budowy, przebudowy i modernizacji zakładów pracy oraz stanowiących ich wyposażenie maszyn i urządzeń technicznych oraz technologii;
• uczestniczenie w przyjmowaniu do eksploatacji wybudowanych lub przebudowanych zakładów pracy lub ich części;
• nadzór i kontrola przestrzegania przez pracodawców wymagań bezpieczeństwa i higieny pracy przy konstruowaniu i produkcji maszyn, urządzeń i narzędzi pracy;
• analizowanie przyczyn wypadków przy pracy i chorób zawodowych, kontrola stosowania środków zapobiegających tym wypadkom i chorobom oraz udział w badaniu okoliczności i przyczyn wypadków ciężkich, zbiorowych i śmiertelnych;
• ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika i udział w postępowaniu w tych sprawach w charakterze oskarżyciela publicznego;
• wnoszenie powództw oraz uczestniczenie w postępowaniu przed sądem pracy w sprawach o ustalenie istnienia stosunku pracy;
• udzielanie porad technicznych i prawnych;
• opiniowanie projektów aktów prawnych oraz inicjowanie prac legislacyjnych w zakresie prawa pracy;
• inicjowanie przedsięwzięć w sprawach ochrony pracy w rolnictwie indywidualnym.

Zobacz także: Podstawowe zadania Państwowej Inspekcji Pracy

Kontrola inspektora pracy

Kontrole przeprowadzają inspektorzy pracy, działający w ramach właściwości terytorialnej okręgowych inspektoratów pracy. Postępowanie kontrolne ma na celu ustalenie przestrzegania prawa pracy, w szczególności przepisów i zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów dotyczących legalności zatrudnienia. Inspektorzy pracy są uprawnieni do przeprowadzania, bez uprzedzenia i o każdej porze dnia i nocy.

Zobacz także: Uprawnienia kontrolne Inspektów Pracy

Zobacz także: Co najczęściej kontrolują inspektorzy pracy

Jednym z zadań Państwowej Inspekcji Pracy jest ściganie wykroczeń przeciwko prawom pracownika i innych wykroczeń związanych z wykonywaniem pracy zarobkowej, w którym inspektor pracy występuje jako oskarżyciel publiczny Od oceny i decyzji inspektora pracy będzie zależeć jako formę przyjmie reakcja na wykroczenie. Inspektor pracy może poprzestać na zastosowaniu środków oddziaływania wychowawczego, może nałożyć grzywnę w drodze mandatu lub też skierować do sądu wniosek o ukaranie.

Zobacz także: Kto ściga wykroczenia przeciwko prawom pracownika

Zgodnie z Kodeksem postępowania w sprawach o wykroczenia inspektor pracy może nałożyć na sprawcę wykroczenia mandat. Inspektor pracy może nałożyć mandat do 2000 zł. W przypadku, kiedy ukarany pracodawca co najmniej dwukrotnie za wykroczenie przeciwko prawom pracownika określone w Kodeksie pracy popełnia w ciągu dwóch lat od dnia ostatniego ukarania takie wykroczenie, inspektor pracy może w postępowaniu mandatowym nałożyć grzywnę w wysokości do 5000 zł.

Jeśli pracodawca dopuścił się dwóch lub więcej wykroczeń, to za każde z nich inspektor pracy może nałożyć na niego grzywnę w wymiarze do 2000 złotych. Zgodnie z Kodeksem wykroczeń należy przyjąć, że dolną granicę wysokości mandatu jest kwota 20 zł.

Zobacz także: Jak wysokim mandatem może zostać ukarany pracodawca

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Skarga do Państwowej Inspekcji Pracy

Pracownik, którego prawa są naruszane ma prawo złożyć skargę do Państwowej Inspekcji Pracy. Skargi dotyczące naruszania praw pracowniczych mogą być zgłaszane pisemnie, telegraficznie lub za pomocą dalekopisu, telefaksu, poczty elektronicznej lub ustnie do protokołu.

Zobacz także: Skarga pracownika do Państwowej Inspekcji Pracy

Zobacz także: Kiedy i w jakich sprawach pracownik może zgłaszać się do Państwowej Inspekcji Pracy

Zobacz także: Czy pracownik zgłaszający skargę do PIP może pozostać anonimowy dla pracodawcy