Koronawirus - odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania wśród pracowników i pracodawców

Jakie działania powinien podjąć pracownik w przypadku kontaktu z osobą zarażoną, u której wykryto koronawirusa?

Pracownik powinien bezzwłocznie powiadomić telefonicznie stację sanitarno-epidemiologiczną lub zgłosić się do oddziału zakaźnego lub oddziału obserwacyjno-zakaźnego, gdzie określony zostanie dalszy tryb postępowania medycznego.

Polecamy: Kodeks pracy 2020. Praktyczny komentarz z przykładami

Czy w przypadku konieczności zgłoszenia się do oddziału zakaźnego, pracownikowi przysługuje jakakolwiek rekompensata?

Zgodnie z przepisami państwowy inspektor sanitarny lub państwowy graniczny inspektor sanitarny może wydać decyzję o poddaniu kwarantannie lub izolacji osoby przebywającej na terytorium RP, jeśli jest ona zakażona, chora na chorobę zakaźną albo podejrzana o zakażenie lub chorobę zakaźną lub miała styczność ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego.

Decyzja inspektora sanitarnego stanowi podstawę do wypłaty świadczeń z tytułu choroby na ogólnych zasadach. Zatem za czas nieobecności w pracy z powodu kwarantanny lub izolacji przysługuje wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy, wypłacane przez płatnika składek lub Zakład Ubezpieczeń Społecznych. Decyzja może być dostarczona do pracodawcy bądź do placówki ZUS po okresie kwarantanny lub izolacji.

Pracownik ma objawy, tj. gorączka, kaszel, duszności ale nie był w kraju, w którym występuje koronawirus i nie miał kontaktu z osobą zakażoną. Co w takim przypadku?

Pracownik powinien stosować podstawowe zasady ochrony, gdy kaszle i kicha, oraz higieny rąk. Pracownik powinien pozostawać w domu do czasu powrotu do zdrowia.

Czy pracodawca może badać temperaturę zatrudnionych pracowników?

Pracodawca nie ma podstawy prawnej, aby badać stan zdrowia pracownika, w tym także dokonywać pomiaru temperatury ciała pracownika. Dane dotyczące stanu zdrowia należą do danych szczególnych kategorii zgodnie z RODO i ich przetwarzanie jest dopuszczalne jedynie w sytuacjach określonych przepisami prawa.

Jeżeli pracodawca ma wątpliwości co do stanu zdrowia pracownika i jego zdaniem pracownik nie jest zdolny do pracy, może odsunąć go od wykonywania pracy (lub nie dopuścić go do wykonywania pracy).

Jakie obowiązki ma pracodawca w związku z koronawirusem?

Przepisy prawa pracy nie określają szczególnych obowiązków po stronie pracodawcy w przypadku wystąpienia zagrożenia zarażenia wirusem. Zgodnie jednak z art. 207 Kodeksu pracy pracodawca jest obowiązany chronić zdrowie i życie pracowników przez zapewnienie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy przy odpowiednim wykorzystaniu osiągnięć nauki i techniki.

Pracodawca może zlecić wykonywanie pracy zdalnej (tzw. home office), ograniczenie przebywania w pracy poprzez skrócenie czasu pracy, w porozumieniu z pracownikiem pracodawca może zwolnić go z obowiązku świadczenia pracy. W uzasadnionych przypadkach pracodawca może również skierować pracownika na badania okresowe.

Czy zlecenie pracy zdalnej wymaga po stronie pracodawcy jakiś konkretnych działań?

Co do zasady stała zmiana miejsca wykonywania pracy przez pracownika wymaga zastosowania wobec niego porozumienia zmieniającego lub wypowiedzenia zmieniającego. Jednak zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych) w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna). Przyjmuje się, że zlecenie wykonywania pracy zdalnej wymaga formy pisemnej ponieważ warunki świadczenia pracy w domu powinny zostać uzgodnione w porozumieniu stron stosunku pracy.

Czy pracownik może odmówić wyjazdu w rejony, gdzie występuje koronawirus, ze względu na groźbę zarażenia?

Zgodnie z art. 210 § 1 Kodeksu pracy w razie, gdy warunki pracy nie odpowiadają przepisom bezpieczeństwa i higieny pracy i stwarzają bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika albo gdy wykonywana przez niego praca grozi takim niebezpieczeństwem innym osobom, pracownik ma prawo powstrzymać się od wykonywania pracy, zawiadamiając o tym niezwłocznie przełożonego.

Zatem pracownik, którego pracodawca wysyła w delegację w rejony zagrożone koronawirusem, może odmówić wykonania takiego polecenia ze względu na bezpośrednie zagrożenie swojego życia lub zdrowia oraz ryzyko rozprzestrzenienia choroby w kraju tzn. narażenie na niebezpieczeństwo innych osób.

Czy pracodawca może zlecić dodatkowe badania lekarskie pracownikowi, który powraca do pracy po wyjeździe do regionu/kraju, w którym był narażony na zakażenie koronawirusem?

Prawo pracy określa zasady kierowania pracowników na badania lekarskie i przeprowadzania badań wstępnych, okresowych i kontrolnych pracownika. Przepisy nie przewidują kierowania pracownika na badania w związku ze zwiększonym ryzykiem zachorowania na choroby wirusowe.

Czy pracodawca może zabronić pracownikowi wykorzystania urlopu, jeżeli ma on być wykorzystany w kraju, gdzie jest duże ryzyko zainfekowania koronawirusem?

Pracodawca nie ma podstaw prawnych do zbierania informacji dotyczących miejsca wypoczynku pracownika, a pracownik nie jest zobowiązany do ujawniania miejsca spędzania urlopu wypoczynkowego.

Czy pracodawca może nie dopuścić do pracy pracownika, który wraca do pracy z pobytu w kraju/regionie objętym działaniem koronawirusa?

Pracodawca nie jest uprawniony do dokonywania samodzielnie oceny stanu zdrowia pracownika. Niedopuszczenie pracownika do pracy, ze względu na potencjalne zarażeniem wirusem może narazić pracodawcę na zarzutu o nękanie, czy stosowanie mobbingu.

Czy pracodawca w ramach profilaktyki i kwarantanny może pracownikowi powracającemu z regionów objętych działaniem koronawirusa zaproponować czasową pracę z domu?

Jeśli pracodawca uzyskał informacje, że pracownik przebywał w strefie gdzie mógł zostać zarażony koronawirusem, może zaproponować pracownikowi świadczenie pracy zdalnej. Warunki świadczenia pracy w domu powinny zostać uzgodnione w porozumieniu stron stosunku pracy. Nie mogą one naruszać powszechnie obowiązujących przepisów prawa pracy np. norm czasu pracy.

Czy pracodawca ma prawo wysłać na urlop pracownika wracającego z wypoczynku z regionu objętego koronawirusem?

Pracodawca nie może zobowiązać pracownika powracającego do pracy z pobytu w strefie zagrożonej koronawirusem do wykorzystania urlopu wypoczynkowego. Nie jest też właściwy do podejmowania działań izolujących pracownika w ramach kwarantanny.

Polecamy serwis: Prawa pracownika