Rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika

Zwolnienie dyscyplinarne (tzw. dyscyplinarka) stanowi nadzwyczajny sposób rozwiązania umowy, dlatego powinna być stosowana w ramach wyjątku. Decyzję o rozwiązaniu umowy o pracę, pracodawca składa na piśmie, pouczając jednocześnie o możliwości odwołania się od decyzji do sądu pracy.

Kiedy pracodawca może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia?

Przesłanki dopuszczające skorzystanie przez pracodawcę z rozwiązania umowy w omawianym trybie wymienia art. 52 § 1 Kodeksu pracy (kp). Są to sytuacje:

• ciężkiego naruszenia przez pracownika podstawowych obowiązków pracowniczych;
• popełnienia przestępstwa w czasie trwania umowy o pracę, które uniemożliwia dalsze zatrudnianie pracownika na zajmowanym stanowisku, jeżeli przestępstwo jest oczywiste lub zostało stwierdzone prawomocnym wyrokiem;
• zawinionej przez pracownika utraty uprawnień koniecznych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku.

Zobacz serwis: Praca

Jakie obowiązki ma pracownik?

Pracownik, zawierając umowę o pracę, zobowiązuje się jednocześnie do świadczenia pracy określonego rodzaju na rzecz pracodawcy i pod jego kierownictwem, w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym (art. 22 § 1 kp).

Bardziej szczegółowe obowiązki zawiera art. 100 kp, który zobowiązuje pracownika do:

• przestrzegania czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy;
• przestrzegania regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku;
• przestrzegania przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych;
• dbania o dobro zakładu pracy, chronienia jego mienia oraz zachowania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę;
• przestrzegania tajemnicy określonej w odrębnych przepisach;
• przestrzegania w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Obowiązkiem każdego pracownika jest także przestrzeganie zasad bezpieczeństwa i higieny pracy określonych w art. 211 kp.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych

Przesłanka „ciężkiego naruszenia obowiązków pracowniczych” nie jest wyraźnie doprecyzowana w przepisach. Z tego względu każdy przypadek powinien być poddany starannej ocenie z uwzględnieniem wszelkich okoliczności. Takie naruszenie warunkuje:

• wina pracownika;
• ciężkie naruszenie obowiązku podstawowego;
• zagrożenie interesów pracodawcy.

Samo naruszenie obowiązku pracowniczego nie jest wystarczającym powodem do rozwiązania stosunku pracy. Jak wynika z postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., (sygn. akt I PK 229/07) użyte w art. 52 § 1 pkt 1 kp określenie „ciężkiego naruszenia” należy tłumaczyć z uwzględnieniem stopnia winy pracownika i zagrożenia dla interesów pracodawcy powstałego wskutek jego działania (zaniechania)”. Wymóg łącznego wystąpienia wyżej wymienionych przesłanek, przywołany został również w wyroku Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2016 r., (sygn. akt I PK 94/15).

Ciężar obowiązku udowodnienia ciężkiego naruszenia pracowniczego spoczywa na pracodawcy (art. 6 kc, zgodnie z art. 300 kp).

Przestępstwo uniemożliwiające dalsze zatrudnienie

Przestępstwo popełnione przez pracownika stanowi samoistną przesłankę rozwiązania umowy, w sytuacji gdy zostało popełnione w trakcie jej trwania. Przestępstwo to nie musi zostać popełnione wobec pracodawcy – wystarczającym warunkiem jest charakter popełnionego czynu, który uniemożliwia dalsze zatrudnienie pracownika na zajmowanym stanowisku (zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1999 r., sygn. akt I PKN 668/98).

Pracodawca musi mieć pewność co do popełnienia przestępstwa przez pracownika. Dzieje się tak w sytuacji, gdy jest ono oczywiste (np. pracownik został złapany na gorącym uczynku) lub stwierdzone prawomocnym wyrokiem.

W przypadku wydanego przez sąd karny prawomocnego orzeczenia uniewinniającego pracownika, sąd pracy nie może uznać, że przestępstwo miało charakter „oczywisty” – zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1993 r., (sygn. akt I PRN 27/93).

Omawiana przesłanka zwolnienia nie odnosi się do wykroczeń. Jednakże niekiedy wykroczenia względem pracodawcy mogą mieć charakter ciężkiego naruszenia obowiązków przez pracownika.

Zawiniona utrata uprawnień

Zawiniona utrata uprawnień dotyczy okoliczności, w których pracownik stracił z własnej winy kwalifikacje niezbędne do zajmowania określonego stanowiska lub pełnienia określonej funkcji. Zalicza się do nich m.in. wykonywanie zawodu prawnika czy lekarza, posiadanie prawa jazdy, licencji pilota.

Zobacz: Kalkulatory

Termin na rozwiązanie umowy

Zgodnie z art. 52 § 2 Kodeksu pracy rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika powinno nastąpić w ciągu 1 miesiąca od pozyskania przez pracodawcę informacji uzasadniających takie rozwiązanie. W razie nie wydania decyzji w przewidzianym okresie, pracodawca traci uprawnienie do podjęcia tej czynności. Bieg terminu rozpoczyna się wraz z pozyskaniem informacji, o popełnieniu przez pracownika naruszenia. Informacje muszą być na tyle dostateczne, aby mogły uprawdopodobnić popełnione przez pracownika naruszenie – wszelkie spekulacje i przypuszczenia nie mogą stanowić podstawy decyzji – zob. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1999 r., (sygn. akt I PKN 318/99).

Rola zakładowej organizacji związkowej

Przed podjęciem decyzji o zwolnieniu, pracodawca zasięga opinii reprezentującej pracownika zakładowej organizacji związkowej, którą zawiadamia o przyczynie uzasadniającej rozwiązanie umowy. W razie zastrzeżeń co do zasadności rozwiązania umowy zakładowa organizacja związkowa może wyrazić swoją opinię na piśmie. Dokonuje tego niezwłocznie, nie później jednak niż w ciągu 3 dni.

W przypadku, gdy w zakładzie pracy równolegle działają dwie lub więcej zakładowe organizacje związkowe, pracodawca zasięga opinii tej, która reprezentuje pracownika. Zgodnie z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003 r. (sygn. akt I PK 99/02) istnieje również możliwość objęcia ochroną pracownika niezrzeszonego, który zwrócił się do związku zawodowego o obronę, jeśli wyraził on zgodę.

Zobacz serwis: Kadry

Podstawa prawna:

- Ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141 z późń. zm.)

- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93 z późń. zm.)

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 marca 2016 r., (sygn. akt I PK 94/15)

- Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 stycznia 2008 r., (sygn. akt I PK 229/07)

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 16 kwietnia 2003 r., (sygn. akt I PK 99/02)

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 7 kwietnia 1999 r., (sygn. akt I PKN 668/98)

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 21 października 1999 r., (sygn. akt I PKN 318/99)

- Wyrok Sądu Najwyższego z dnia 27 kwietnia 1993 r., (sygn. akt I PRN 27/93)

Zobacz: Wskaźniki i stawki