Czy gmina jest przedsiębiorcą

W świetle przepisów przedsiębiorca to taki podmiot, który prowadzi we własnym imieniu działalność zarobkową w sposób zorganizowany i ciągły, przy czym może ją podjąć pod warunkiem uzyskania wpisu do rejestru przedsiębiorców. Niewątpliwie gminy nie podlegają wpisowi do rejestrów przedsiębiorców, co przesądza o tym, że nie są przedsiębiorcami w rozumieniu przepisów o działalności gospodarczej. Tym niemniej wiele form aktywności gmin jest w istocie działalnością gospodarczą. O zaliczeniu do działalności gospodarczej przesądza jej przedmiot. Bez wątpienia działalnością gospodarczą gminy jest działalność w zakresie jej zadań własnych. Mając osobowość prawną, gmina działa w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność, w ramach obowiązującego porządku prawnego. A zatem wszystko, co robi, musi być zgodne z wymogami m.in. przepisów dotyczących ochrony konkurencji.

Polskie ustawodawstwo nie zawiera definicji pojęcia „konkurencja”. Również w doktrynie brak powszechnie przyjętej definicji. Najczęściej przez konkurencje rozumie się współzawodnictwo nieżalenie działających przedsiębiorców, zmierzające do osiągnięcia podobnych celów gospodarczych. Konkurencja to także walka między przedsiębiorcami o zdobycie jak największej liczby klientów, osiągnięcie możliwie dużej sprzedaży, pozyskanie najtańszego zaopatrzenia, najlepszych pracowników i kapitału.

Istnieje konkurencja faktyczna (rzeczywista) i potencjalna. Konkurencja faktyczna polega na rywalizacji przedsiębiorstwa z konkurentami już działającymi na danym rynku. Konkurencja potencjalna oznacza możliwość wejścia na rynek nowych przedsiębiorców. Działania ograniczające lub naruszające konkurencję albo przeciwdziałające jej powstaniu określane są jako praktyki monopolistyczne lub ograniczające konkurencje. O tym, czy dany podmiot podlega odpowiedzialności z tytułu tych praktyk, decyduje ustalenie, czy jest on przedsiębiorców w rozumieniu ustawy antymonopolowej.

Do zakresu działania gminy należą sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym. Gmina wykonuje dwa rodzaje zadań: zadania własne oraz zadania zlecone. Do zadań własnych gminy należy zaspokajanie zbiorowych potrzeb jej mieszkańców, m.in. takich jak: zaopatrzenie w wodę, usuwanie i oczyszczanie ścieków, utrzymanie czystości i porządku, utrzymanie wysypisk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych, organizacja lokalnego transportu zbiorowego, dbałość o targowiska i cmentarze gminne.

Istnieją miejsca lub urzędy, do których trafiamy bardzo rzadko albo wcale, są też usługi, z których nie musimy korzystać lub korzystamy sporadycznie. Każdy z nas jednak codziennie korzysta z bieżącej wody, wyrzuca gromadzące się odpady, korzysta z komunikacji miejskiej czy lokalnej, dokonuje zakupów na targowiskach czy też załatwia formalności związane z pochówkiem bliskich. Korzystanie ze wskazanych usług jest więc nieuniknione. Bardzo ważne jest, aby ich świadczenie odbywało się w sposób niezakłócony i nieprzerwany. Stąd też obowiązek ich zaspokajania powierzono podmiotowi publicznemu, jakim jest gmina.

Zadania własne gminy, to zadania użyteczności publicznej, które są realizowane poprzez wykonywanie tzw. usług użyteczności publicznej. W orzecznictwie sądów panuje zgoda co do tego, że usługami użyteczności publicznej są np. świadczone przez gminę usługi z zakresu komunikacji miejskiej, nie są natomiast takie, które gmina wprawdzie realizuje, ale dotyczą ograniczonej grupy osób, np. wykonujących sport profesjonalny. Do kategorii użyteczności publicznej zaliczyć bowiem można tylko takie zadania, które polegają na zaspokajaniu potrzeb zbiorowych lokalnej społeczności. Jak już zaznaczono, gmina może realizować powierzone zadania samodzielnie, za pomocą komunalnych zakładów budżetowych bądź też przekazywać ich realizację na zewnątrz, na rzecz spółek prawa handlowego: wodociągowych, komunikacyjnych, energetycznych itp., mających często w nazwach „miejskie przedsiębiorstwo”.

UOKiK