W jaki sposób realizowane jest prawo do jawnego rozpoznania sprawy?

Istnieje jednak szereg okoliczności, które sąd może wziąć pod uwagę i jawność rozprawy wyłączyć. Wyłączenie jawności rozprawy ma ten skutek, że na rozprawie nie może być obecna publiczność, a jedynie strony postępowania oraz osoby, którym zezwoli na to sąd, a nadto tzw. osoby zaufania.

Każdy oskarżyciel oraz oskarżony może wyznaczyć maksymalnie dwie osoby zaufania, zaś w postępowaniu o wykroczenia – jedną osobę (por. art. 361 § 1 Kodeks postępowania karnego, 70 § 3 Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia ).

Sąd obowiązkowo, w każdym wypadku, wyłącza jawność, jeżeli treść rozprawy mogłaby obrażać dobre obyczaje lub naruszać ważny interes prywatny (por. art. 360–362 k.p.k., por. art. 70 k.p.w., por. art. 159 Kodeks karny skarbowy).

Rozprawa w sprawie o pomówienie lub znieważenie toczy się zawsze z wyłączeniem jawności, a więc bez udziału publiczności, chyba że będąc pokrzywdzonym wystąpisz z wnioskiem o jej jawność – tutaj decyzja należy wyłącznie do Ciebie (por. art. 359 § 2 k.p.k.).

Zobacz: Formalne wymogi aktu oskarżenia

Pamiętaj, że nawet jeżeli jawność całej rozprawy zostanie wyłączona i publiczność będzie musiała opuścić salę rozpraw, nie dotyczy to ogłoszenia wyroku, które zawsze odbywa się przy otwartych drzwiach (por. art. 364 k.p.k.).

Jeżeli nie będzie żadnych przeciwwskazań, szczególnie nie będzie to miało wpływu na prawidłowość postępowania, to sąd na Twój wniosek wyrazi zgodę na utrwalenie przez Ciebie przebiegu rozprawy, ale tylko za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk, a nie obraz, czyli np. za pomocą dyktafonu (por. art. 358 k.p.k., por. art. 70 § 5 k.p.w.).

W postępowaniu wykonawczym obowiązuje generalna zasada braku jawności. Również posiedzenia sądu nie są dostępne dla publiczności. Biorą w nich udział tylko strony postępowania, a osoby, które nie są stroną postępowania, mogą wziąć udział w takich posiedzeniach tylko wyjątkowo, w szczególnych okolicznościach, jeżeli może to mieć znaczenie dla rozstrzygnięcia Twojej sprawy (por. art. 22 § 2 Kodeks karny wykonawczy).

Zobacz serwis: Postępowanie karne

Tekst pochodzi z poradnika wydanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości: "Obywatel w postępowaniu karnym" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.