Przyczyny niezdolności do zawarcia małżeństwa - przesłanki procesowe

Wady dotyczące „ oświadczenia woli” zostały określone w Kan. 1095- 1107 KPK.Poniżej przedstawiam interpretację Kan. 1095 p.1 i p.2.

Narzeczeni są niezdolni do prawidłowego wyrażania zgody małżeńskiej, jeśli nie posiadają dostatecznego używania rozumu ( Kan. 1095 p. 1) Niedorozwój umysłowy i zaburzenia psychiczne powodują nieważność małżeństwa, jeżeli strona pod ich wpływem działania nie może wytworzyć właściwego pojęcia o właściwościach małżeństwa.

Pozbawieni używania rozumu nieważnie zawierają związek małżeński, jeżeli całkowicie nie zdają sobie sprawy z czynności, którą w danej chwili wykonują, chociażby uprzednio wyrazili zamiar zawarcia związku małżeńskiego.

Odnosi się to np. do osób, które w momencie zawierania związku małżeńskiego były pod wpływem alkoholu, odurzonych narkotykami lub znajdujących się w hipnozie. Każdy tego rodzaju przypadek należy oceniać osobno.

Zobacz też: Rozwód kościelny

Może się zdarzyć, że ktoś jest w stanie zdać sobie sprawę z natury małżeństwa, nie posiada jednak rozeznania co do powagi i wartości przekazywanych i przyjmowanych istotnych praw i obowiązków małżeńskich. W opisanej sytuacji zgoda małżeńska jest bezskuteczna a małżeństwa nieważne ( Kan. 1095 p. 2 ).

Osoba, która nie zdaje sobie sprawy z przedmiotu umowy, nie może tej umowy ważnie zawrzeć. Nie chodzi tutaj o zwykła niewiedzę co do istotnych praw i obowiązków małżeńskich, lecz o brak rozeznania co do powagi i znaczenia tych praw i obowiązków. Dlatego też, słusznym jest stwierdzenie, że teoretycznie można znać prawa i obowiązki małżeńskie, jednakże małżeństwo będzie nieważnie zawarte, jeśli strona jest niedojrzała psychicznie - emocjonalnie lub moralnie i lekceważy znaczenie tych praw lub obowiązków wynikających z zobowiązania jaki jest sama zgoda małżeńska.

Jeśli chodzi o określenie wielkości w braku rozeznania odnośnie przedmiotu umowy małżeńskiej, decyduje o tym sąd na podstawie całokształtu okoliczności. Obowiązki małżeńskie są zobowiązaniami, które powstają w chwili zawierania małżeństwa.

Obowiązki małżeńskie charakteryzują się:
- wzajemnością – małżonkowie maja takie same prawa i obowiązki
- niezmiennością
- ciągłością
- wyłącznością – występują tylko w małżeństwie
- nieodwołalnością – nie zależy od woli małżonków lecz pochodzą z zawartego małżeństwa

Zobacz też: Podział majątku