Przestępstwo, Kodeks karny

Czasem bywa tak, że mimo gorących chęci i misternego planu, sprawcy nie udaje się popełnić zakładanego przez niego przestępnego czynu. Należy jednak odróżnić sytuację, kiedy działanie sprawcy nie przebiegło dla niego pomyślnie i nie osiągnęło spodziewanych rezultatów, od sytuacji kiedy obiektywnie popełnienie danego czynu zabronionego nie jest możliwe. Konsekwencje prawne w obu przypadkach będą bowiem nieco odmienne na gruncie polskiego prawa karnego.

Przestępstwa są nagannymi, zabronionymi czynami. Ich popełnienie grozi określoną karą. Niemniej jednak sprawca nie zawsze będzie poddany karze. Co więcej, możliwa jest też sytuacja, w której takie zachowanie, choć wypełnia znamiona czynu określone w ustawie, to jednak w bardzo niewielkim stopniu narusza dobro chronione prawem i w konsekwencji nie będzie przestępstwem.

Czym jest zamach stanu? To jedno z przestępstw przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej. Uregulowane jest w art. 128 Kodeksu karnego. Jakie są znamiona tego przestępstwa? Jaka kara grozi za zamach stanu?

Znęcanie, poniżanie, dokuczanie innej osobie jest czymś nagannym moralnie. Pokrzywdzony nie zawsze jest w stanie łatwo się temu przeciwstawić. Może bowiem pozostawać w stosunku zależności od sprawcy albo bliskim związku rodzinnym. Jaka odpowiedzialność karna grozi za czyny znęcania się?

Obraźliwe słowa wypowiedziane z pełną premedytacją, ale i te rzucone w skrajnych emocjach czy pomówienia szeptane za plecami lub publikowane w komentarzach w sieci – to wszystko może nieść za sobą poważne konsekwencje prawne. Zniewaga i zniesławienie dotykają obecnie coraz więcej osób, zarówno w codziennych relacjach, jak i w wirtualnym świecie. Internet dodatkowo podsyca te zjawiska, zamieniając wymianę poglądów w lawinę hejtu, a pozorna anonimowość użytkowników dodatkowo wzmacnia poczucie bezkarności. Zniewaga i zniesławienie, choć przez wielu używane zamienienie, to w rzeczywistość dwa różne zjawiska. Czym się różnią i jakie kary grożą za obraźliwe słowa? Wyjaśnia to adwokat Dawid Jakubiec z Kancelarii Kupilas&Krupa w Bielsku-Białej, który tłumaczy także, gdzie kończy się wolność słowa, a zaczyna odpowiedzialność karna.

Projektowana ustawa o minimalnym wynagrodzeniu zmienia zasady określania wysokości wynagrodzenia zasadniczego pracownika. Nowe przepisy zwiększą także sankcje grożące pracodawcy za łamanie praw pracowniczych, w tym dotyczących wynagrodzenia. Projekt ustawy zakłada, że przepisy o ustalaniu wynagrodzenia pracownika wejdą w życie 1 stycznia 2026 r.

Nowelizacja Kodeksu karnego i Kodeksu postępowania karnego ma na celu dostosowanie polskiego prawa do standardów konstytucyjnych i unijnych. Planowane zmiany to m.in. wzmocnienie prawa do obrony, ograniczenie czasu stosowania tymczasowego aresztu oraz zakaz wykorzystywania dowodów zdobytych nielegalnie. Reforma ma poprawić przejrzystość procedur sądowych oraz przywrócić zaufanie obywateli do systemu sprawiedliwości.

Nowa definicja gwałtu w Kodeksie karnym - będzie dłuższe vacatio legis dla zmiany definicji zgwałcenia. Daje się tym samym więcej czasu sędziom, prokuratorom, policjantom i środowisku naukowemu na zapoznanie się z nowymi przepisami.

Chodzenie za drugą osobą oraz kontaktowanie się z nią wbrew jej woli nie jest dla niej niczym przyjemnym. Takie zachowania mogą też skutkować odpowiedzialnością karną. Stanowią bowiem czyn zabroniony unormowany w Kodeksie karnym.

Groźba nie jest niczym przyjemnym. Wiele osób może odczuwać poważne obawy, a co za tym idzie także emocjonalno–psychiczne cierpienia utrudniające normalne, codzienne funkcjonowanie. Tymczasem są też ludzie bardzo odporni psychicznie na tyle, że w przypadku stosowania wobec nich gróźb, często mogą nie odczuwać ani żadnych obaw ani emocji.

14 marca 2024 roku wchodzą w życie wejdą przepisy pozwalające na konfiskatę samochodów kierowcom  mającym we krwi ponad 1,5 promila alkoholu. Konfiskata jest obowiązkowa. Niemal połowa Polaków uważa, że to skuteczna karę dla osób, które zdecydowały się na jazdę na podwójnym gazie.

W dniu 7 marca 2024 r. w Sejmie przeprowadzone zostało pierwsze czytanie poselskiego projektu nowelizacji Kodeksu karnego, która ma zmienić definicję gwałtu. Podczas debaty wszystkie kluby opowiedziały się za dalszymi pracami nad projektem. Jeżeli ta zmiana zostanie przez Sejm uchwalona, za gwałt uznawane będzie doprowadzenie do obcowania płciowego bez wcześniejszego wyrażenia świadomej i dobrowolnej zgody. Obecnie Ta nowelizacja ma wejść w życie po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia, a więc jest bardzo prawdopodobne, że stanie się to jeszcze w 2024 roku. Ekspert Krakowskiego Instytutu Prawa Karnego dr Witold Zontek zwraca uwagę, że ta zmiana definicji gwałtu budzi pytania o interpretację "świadomej i dobrowolnej zgody" w różnych kontekstach.

Postępowanie karne o umyślnie przestępstwo lub przestępstwo skarbowe w zawodach medycznych - to zagadnienie okazało się problematyczne, na etapie ubiegania się o wykonywanie zawodu lekarza, pielęgniarki, położnej czy dentysty. W związku z tym Minister Zdrowia Izabela Leszczyna rozważy propozycję zmiany legislacyjnej w zakresie składanego oświadczenia co do prowadzonego postępowania karnego przeciwko osobom mającym wykonywać zawód medyczny. Być może dojdzie do zmiany w sprawie procedury otrzymywania przez lekarzy, lekarzy dentystów oraz pielęgniarki i położne uprawnień do wykonywania tych zawodów.

Wpisanie do Kodeksu karnego mowy nienawiści ze względu na orientację seksualną i płeć ma poprzedzać prace nad ustawą o związkach partnerskich. O szczegółach mówiła minister ds. równości Katarzyna Kotula.

1 października 2023 r. w życie weszła cześć nowelizacji Kodeksu karnego. Ta sprawiła, że kradzież tablicy rejestracyjnej stała się przestępstwem. Przestała być wykroczeniem. Jaką karę oznacza ten czyn? I kto właściwie może ją dostać?

Kary, które mogą być wymierzone przedsiębiorcom za przestępstwa fakturowe są tak wysokie jak za szpiegostwo albo za udział w bójce z użyciem ostrego narzędzia. Jednocześnie są wyższe niż za nieumyślne spowodowanie śmierci.

Kary za przestępstwa gospodarcze managerów w firmach, znane jako przestępstwa białych kołnierzyków (z ang. white collar crimes), od 1 października 2023 r. ulegną zaostrzeniu. Za przyjęcie korzyści majątkowej lub osobistej w związku z piastowaniem kierowniczego stanowiska grozić będzie nawet do 25 lat pozbawienia wolności. Dotychczas za taki czyn można było trafić do więzienia na 8 lat.

Od października nastąpi kolejne zaostrzenie sankcji przewidzianych w Kodeksie karnym. Jak zaostrzenie kar wpłynie na poziom przestępczości?

Spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowiu, stypizowane w przepisie art. 156 Kodeksu karnego jest jednym z poważniejszych przestępstw przeciwko życiu i zdrowiu, zagrożone wysoką karą pozbawienia wolności. Z dniem 15 sierpnia 2023 roku brzmienie tego przepisu ulegnie zmianie, a także pojawi się także nowe przestępstwo, polegające na nakłanianiu innej osoby do spowodowania u niej ciężkiego uszczerbku na zdrowiu. 

Osiem lat więzienia ma grozić za patostreaming, a dziesięć – jeśli patostreamer będzie działał w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. To założenia projektu nowelizacji Kodeksu karnego, który złożyła do Sejmu Suwerenna Polska.

Gwarancje procesowe dla podejrzanych lub oskarżonych poniżej 18. roku życia – jak teraz będą nazywani nieletni – to cel nowelizacji przepisów karnych, jaką Sejm przyjął 9 marca. Umożliwia ona udział w rozprawie dot. osoby poniżej 18 roku życia jego rodziców lub asystenta rodziny. Zaostrza także kary za produkcję pornografii dziecięcej i inne przestępstwa związane z pedofilią.

Kradzież szczególnie zuchwała została zdefiniowana w Kodeksie karnym. Jakie kary grożą za ten typ przestępstwa?

Najemnicy biorący udział w konfliktach zbrojnych naruszają prawo. Ich służba jest zakazana zarówno przez prawo międzynarodowe, jak i przepisy poszczególnych państw. Jaka jest definicja najemnika? Na jakie konsekwencje naraża się najemnik? Jakie kary za podjęcie służby najemnej przewiduje polskie prawo? 

Zmiana przepisów dotyczy m.in. zwiększenia długości kary za morderstwo i gwałty, wydłużenie terminu przedawnienia za nie, czy konfiskatę auta za jazdę pod wpływem alkoholu.