REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przestępstwo stalkingu. Przepisy, orzecznictwo, przykłady

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Lorek
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Czym jest stalking?
Czym jest stalking?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Chodzenie za drugą osobą oraz kontaktowanie się z nią wbrew jej woli nie jest dla niej niczym przyjemnym. Takie zachowania mogą też skutkować odpowiedzialnością karną. Stanowią bowiem czyn zabroniony unormowany w Kodeksie karnym.

Czyn zabroniony

Uporczywe nachodzenie innej osoby jest określane jako stalking. Może on polegać między innymi na śledzeniu, nachodzeniu, kontaktowaniu się za pomocą telefonu, e-mail, SMS, innych środków komunikacji przez internet. Stanowi on czyn zabroniony unormowany w przepisie art. 190a Kodeksu karnego. Zgodnie z jego treścią:

REKLAMA

§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Ważne

Sankcją za te zachowania jest kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Niewątpliwie jest ona dość surowa. Prawodawca traktuje więc te zachowania jako mocno naganne. To, jak konkretnie wysoką karę dostanie dana osoba zależy od wielu okoliczności konkretnej sprawy, w tym od sytuacji majątkowej, rodzinnej sprawcy, jego postawy po popełnieniu przestępstwa, jego uprzedniej karalności itp. 

Znamiona

Stalking może dotyczyć innej osoby lub osoby jej najbliższej np. dziecka. Samo tylko nękanie jeszcze nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z przestępstwem. Po pierwsze, osoba nękana powinna oświadczyć sprawcy, że nie wyraża zgody na jego zachowania (polegające np. na nachodzeniu). Po drugie, to nękanie musi być uporczywe, a więc nie może być jednorazowym przypadkiem. To niewłaściwe zachowanie powinno się często powtarzać, trwać długi czas pomimo tego, że druga osoba wyraźnie oświadczyła, że sobie tego nie życzy. 

Wreszcie po trzecie, te uporczywe nękanie powinno skutkować poczuciem zagrożenia, poniżenia, udręczenia albo mocno naruszyć jej prywatność.

Dopiero przy jednoczesnym zaistnieniu tych wszystkich powyżej wskazanych znamion można mówić o odpowiedzialności karnej z art. 190a Kodeksu karnego.

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy i strach. Następnie Pan Jan odszedł i już nie kontaktował się z Panią Anną. W takiej sytuacji nie wystąpił czyn zabroniony z art. 190a kk, ponieważ nie było wymogu uporczywości zachowania. 

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy oraz strach. Następnie Pan Jan odszedł. Jednakże wielokrotnie przychodził do niej ponownie co kilka dni. W tym przypadku jest już spełniony wymóg uporczywości zachowania. 

W świetle powyższego warto przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13, w którym sąd stwierdził:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

„W świetle obowiązującej regulacji, by zachowanie mogło być uznane za stalking, nękanie przez sprawcę musi być uporczywe, a zatem polegać na nieustannym oraz istotnym naruszaniu prywatności innej osoby oraz na wzbudzeniu w pokrzywdzonym uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia. Ustawodawca nie wymaga przy tym, aby zachowanie stalkera niosło ze sobą element agresji.”

Ważne

Tak zatem zachowania stalkera wcale nie muszą wyglądać dla osoby trzeciej jako niebezpieczne, charakterystyczne dla patologii społecznej. Wcale nie muszą być agresywne. Mogą one wyglądać jak zwykłe, normalne (nawet grzeczne) kontaktowanie się z drugą osobą. Dopiero na podstawie dokładnych okoliczności można stwierdzić, że spełniają one cechy czynu, o którym mowa w art. 190a k.k., w tym mogą wywoływać obiektywnie uzasadnione uczucie zagrożenia, poniżenia itd. 

Zważyć należy, iż wspomniane w powyższym przepisie uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia nie może być subiektywne, ale obiektywnie uzasadnione. Mianowicie, takie uczucie musi zostać logicznie, racjonalnie, wyjaśnione szczegółowymi okolicznościami występującymi w konkretnym, indywidualnym przypadku. Powinno to być uzasadnione z punktu widzenia osoby trzeciej, niezwiązanej ze sprawą. 

Ważne

Należy nadmienić, iż prawodawca w §3 przytoczonego wyżej przepisu odniósł się do sytuacji, kiedy to na skutek stalkingu ofiara dokonuje targnięcia się na własne życie. Okoliczność ta powoduje zaostrzenie wysokości grożącej kary do wymiaru od 2 do 15 lat pozbawienia wolności. Wynika z tego, że zdaniem prawodawcy czyn, o którym mowa w przepisie art. 190a kk jest bardzo poważny i może nierzadko wywołać aż tak duże cierpienia emocjonalne, że skutkować to będzie targnięciem się ofiary na własne życie. 

Na mocy § 2 tego przepisu zabronione jest także podszywanie się pod jakąś osobę lub wykorzystywania jej danych osobowych, wizerunku lub danych za pomocą których można ją publicznie zidentyfikować jeżeli w ten sposób ta osoba doznaje szkody osobistej lub majątkowej. Te zachowania są traktowane przez ustawodawcę też jako mocno naganne, ponieważ są one zagrożone tym samym wymiarem sankcji, czyli karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 

Warto nadmienić, iż przestępstwo to może być popełnione wobec wielu osób. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15:

„Będzie to miało miejsce wówczas, gdy zamiarem sprawcy będzie nękanie (dręczenie, dokuczenie, niepokojenie) nie tylko konkretnej osoby, ale większej liczby osób połączonych ze sobą węzłem bliskości, w rozumieniu art. 115 § 11 kk, a jego działania nakierowane na różne osoby wywołają u nich skutek, o którym mowa w przepisie art 190a § 1 kk.” 

Ściganie sprawcy 

Zgodnie z §  omawianego przepisu ewentualne ściganie sprawcy czynu następuje tylko wtedy jeżeli ofiara złoży wniosek o ściganie. Jest ono uzależnione więc od woli pokrzywdzonego. Jeżeli nie będzie on chciał ścigania człowieka, który dopuścił się wobec niego stalkingu to nie poniesie on żadnej odpowiedzialności karnej z tytułu tych mocno nagannych zachowań. Takie rozwiązanie można uzasadniać tym, że ten czyn zabroniony jest bardzo mocno związany ze sferą wewnętrzną nachodzonej osoby, jej uczuciami. Odpowiedzialność karna za niego ma bowiem miejsce dopiero wtedy gdy będzie on istotnie naruszał prywatność albo wywoływał uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia.

Podsumowanie

Stalking jest czynem zabronionym w polskim prawie karnym. Grozi za to dość surowa kara. Należy jednak nadmienić, iż nie każdy przejaw nachodzenia (nawet częstego) innej osoby będzie uznany za stalking w rozumieniu Kodeksu karnego, a więc nie zawsze z takimi zachowaniami będzie związana odpowiedzialność karna. Zachowania sprawcy muszą być uporczywe oraz jednocześnie mocno ingerować w jego prywatność, wywoływać uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia. 

Radca prawny dr Kamil Lorek

Bibliografia

  1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j. t. Dz. U. z 2024 r. poz 17;

  2. Grześkowiak A., Wiak K.(red.) , Prawo karne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  3. Stefański R. A.(red.), Kodeks karny. Komentarz,Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  4. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15;

  5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13. 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Składka zdrowotna w dół! Senat zatwierdził zmiany. Co to oznacza?

Co dalej ze składką zdrowotną? Dzisiaj Senat nie wniósł poprawek do ustawy obniżającej składkę zdrowotną dla przedsiębiorców od 2026 r. Nowelizacja wiąże się z ubytkiem wpływów ze składki do NFZ w kwocie ok. 4,6 mld zł, co rząd deklaruje pokryć z budżetu państwa. Wiceszef MF Jarosław Neneman zapewnił, że zmiana uwzględniona jest w konstrukcji budżetu na kolejne lata.

Zdrowie kosztuje coraz więcej, a planu wciąż brak

Senat rozpatruje projekt ustawy obniżającej składki zdrowotne dla przedsiębiorców, co uszczupli wpływy do NFZ o 4,6 mld zł. Tymczasem plan finansowy Funduszu na 2025 r. wciąż nie został zatwierdzony przez ministra finansów. Między resortami zdrowia i finansów trwają przeciągające się rozmowy, a konkretów brak.

Proszę mi wytłumaczyć, czym się różni Emerytka mająca np. najniższą emeryturę która w chwili śmierci męża miała skończone 55 od emerytki mającej tak samo niską emeryturę tylko że w chwili śmierci współmałżonka miała np. 54 lata?

Takie pytania stale trafiają do dziennikarzy Infor.pl. Pomimo tego, że już od pół roku wszyscy wiedzą jak ostatecznie wyglądają zasady przyznawania renty wdowiej. Wydawało się, że wraz z upływem czasu temat wygaśnie. Z listów do redakcji wynika, że tak się nie dzieje. I wszyscy dalej i konsekwentnie krytykują limity wieku dla wdów i wdowców - renta przyznana jest tylko wtedy, gdy śmierć małżonka nastąpiła wtedy, gdy żona miała 55 lat (i więcej) a mąż 60 lat (i więcej). Nie wiemy, co odpowiadać na pytania czytelników. Nie ma bowiem żadnego uzasadnienia dla tej zasady i tych limitów wieku.

Stracisz prawo jazdy od razu w całej UE. Cyfrowe prawo jazdy, samoocena zdrowia i nowe surowsze przepisy. Kiedy zmiany wejdą w życie?

W Unii Europejskiej na ukończeniu są prace nad pakietem reform, które na nowo definiują zasady przyznawania i respektowania prawa jazdy we wspólnocie. Ich skutki będą odczuwalne przez kierowców, jak i firmy transportowe. Jedną z najważniejszych zmian jest wzajemnie uznawanie orzeczeń o zakazie prowadzenia pojazdów. Oznacza to, że utrata prawa jazdy w jednym kraju członkowskim będzie automatycznie skutkować zakazem jazdy w całej Unii. Ale to nie jedyna nowość. Co konkretnie się zmieni i na jakich zasadach? Co to oznacza dla kierowców i przewoźników?

REKLAMA

Darowizna lub spadek? Wprowadzają w błąd, a później słono za to płacimy

Uwaga na oszustwa! Mieszkanka powiatu karkonoskiego straciła niemal 64 tysiące złotych, wierząc w fałszywą darowiznę od rzekomej obywatelki Czech.

Ukraina wybiera Trzaskowskiego jako najbezpieczniejszego kandydata na prezydenta Polski w 2025 r.

Ukraina jest bardzo zainteresowana wyborami prezydenckimi w Polsce. Jak elity ukraińskie oceniają pierwszą trójkę kandydatów na Prezydenta RP w 2025 r.? Okazuje się, że Rafał Trzaskowski to ich zdaniem najbezpieczniejsza opcja. Dlaczego? Tłumaczy politolog dr Łukasz Adamski.

Zmiany w naliczaniu stażu pracy od 1 stycznia 2026 r. Co z umowami cywilnoprawnymi? [Projekt nowelizacji z 7 kwietnia 2025 r.]

Zmiany w naliczaniu stażu pracy od 1 stycznia 2026 r. Co z umowami cywilnoprawnymi? Projekt nowelizacji z 7 kwietnia 2025 r. Projekt ten ma na celu zmiany dotyczące rozszerzenia form zatrudnienia, które wliczać się będą do stażu pracy.

DGP Magazyn na Majówkę

Magazyn na Majówkę „Dziennika Gazety Prawnej” (DGP) to wyjątkowe wydanie przygotowane z myślą o dłuższym, majówkowym weekendzie – 74 strony interesujących treści w kolorowej oprawie. Tematy ważne, kontrowersyjne i odważne dla wszystkich ciekawych świata czytelników.

REKLAMA

1 maja i tyle pytań: Co to za święto? Czy 1 maja wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?

1 maja i tyle pytań: co to za święto? Czy 1 maja jest wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa? Czy 1 maja to święto kościelne? Skąd się wzięło święto 1 maja? Warto znać odpowiedzi na powyższe pytania, ale warto też w tym szczególnym momencie zgłębić istotę pracy zawartą Konstytucji RP ale i poznać bliżej podstawowe zasady prawa pracy. Może to też dobry czas, żeby poprosić o podwyżkę, czy też po prostu dać ją pracownikom.

Dziś Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich: Co się wydarzy?

Dzisiaj, 23 kwietnia obchodzony jest ustanowiony przez UNESCO Światowy Dzień Książki i Praw Autorskich. W całym kraju w bibliotekach i księgarniach będą się odbywać spotkania z autorami, seanse głośnego czytania, wystawy i odczyty.

REKLAMA