REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Przestępstwo stalkingu. Przepisy, orzecznictwo, przykłady

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kamil Lorek
Radca prawny, wykładowca akademicki różnych przedmiotów prawniczych, prelegent na konferencjach naukowych, absolwent Uniwersytetu Marii Curie – Skłodowskiej w Lublinie oraz Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Czym jest stalking?
Czym jest stalking?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

Chodzenie za drugą osobą oraz kontaktowanie się z nią wbrew jej woli nie jest dla niej niczym przyjemnym. Takie zachowania mogą też skutkować odpowiedzialnością karną. Stanowią bowiem czyn zabroniony unormowany w Kodeksie karnym.

Czyn zabroniony

Uporczywe nachodzenie innej osoby jest określane jako stalking. Może on polegać między innymi na śledzeniu, nachodzeniu, kontaktowaniu się za pomocą telefonu, e-mail, SMS, innych środków komunikacji przez internet. Stanowi on czyn zabroniony unormowany w przepisie art. 190a Kodeksu karnego. Zgodnie z jego treścią:

REKLAMA

§ 1. Kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby dla niej najbliższej wzbudza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

§ 2. Tej samej karze podlega, kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie identyfikowana, przez co wyrządza jej szkodę majątkową lub osobistą.

§ 3. Jeżeli następstwem czynu określonego w § 1 lub 2 jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od lat 2 do 15.

§ 4. Ściganie przestępstwa określonego w § 1 lub 2 następuje na wniosek pokrzywdzonego.

Ważne

Sankcją za te zachowania jest kara pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. Niewątpliwie jest ona dość surowa. Prawodawca traktuje więc te zachowania jako mocno naganne. To, jak konkretnie wysoką karę dostanie dana osoba zależy od wielu okoliczności konkretnej sprawy, w tym od sytuacji majątkowej, rodzinnej sprawcy, jego postawy po popełnieniu przestępstwa, jego uprzedniej karalności itp. 

Znamiona

Stalking może dotyczyć innej osoby lub osoby jej najbliższej np. dziecka. Samo tylko nękanie jeszcze nie przesądza o tym, że mamy do czynienia z przestępstwem. Po pierwsze, osoba nękana powinna oświadczyć sprawcy, że nie wyraża zgody na jego zachowania (polegające np. na nachodzeniu). Po drugie, to nękanie musi być uporczywe, a więc nie może być jednorazowym przypadkiem. To niewłaściwe zachowanie powinno się często powtarzać, trwać długi czas pomimo tego, że druga osoba wyraźnie oświadczyła, że sobie tego nie życzy. 

Wreszcie po trzecie, te uporczywe nękanie powinno skutkować poczuciem zagrożenia, poniżenia, udręczenia albo mocno naruszyć jej prywatność.

Dopiero przy jednoczesnym zaistnieniu tych wszystkich powyżej wskazanych znamion można mówić o odpowiedzialności karnej z art. 190a Kodeksu karnego.

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy i strach. Następnie Pan Jan odszedł i już nie kontaktował się z Panią Anną. W takiej sytuacji nie wystąpił czyn zabroniony z art. 190a kk, ponieważ nie było wymogu uporczywości zachowania. 

Przykład

Pan Jan przyszedł pewnego dnia do domu Pani Anny, która widząc go poczuła swoiste zagrożenie, poniżenie. Od razu gdy go zobaczyła powiedziała mu, że nie chce mieć z nim już nigdy żadnego kontaktu, a jego obecność w jej domu oraz przed jej domem wzbudza u niej uzasadnione obawy oraz strach. Następnie Pan Jan odszedł. Jednakże wielokrotnie przychodził do niej ponownie co kilka dni. W tym przypadku jest już spełniony wymóg uporczywości zachowania. 

W świetle powyższego warto przytoczyć postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13, w którym sąd stwierdził:

Dalszy ciąg materiału pod wideo

„W świetle obowiązującej regulacji, by zachowanie mogło być uznane za stalking, nękanie przez sprawcę musi być uporczywe, a zatem polegać na nieustannym oraz istotnym naruszaniu prywatności innej osoby oraz na wzbudzeniu w pokrzywdzonym uzasadnionego okolicznościami poczucia zagrożenia. Ustawodawca nie wymaga przy tym, aby zachowanie stalkera niosło ze sobą element agresji.”

Ważne

Tak zatem zachowania stalkera wcale nie muszą wyglądać dla osoby trzeciej jako niebezpieczne, charakterystyczne dla patologii społecznej. Wcale nie muszą być agresywne. Mogą one wyglądać jak zwykłe, normalne (nawet grzeczne) kontaktowanie się z drugą osobą. Dopiero na podstawie dokładnych okoliczności można stwierdzić, że spełniają one cechy czynu, o którym mowa w art. 190a k.k., w tym mogą wywoływać obiektywnie uzasadnione uczucie zagrożenia, poniżenia itd. 

Zważyć należy, iż wspomniane w powyższym przepisie uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia nie może być subiektywne, ale obiektywnie uzasadnione. Mianowicie, takie uczucie musi zostać logicznie, racjonalnie, wyjaśnione szczegółowymi okolicznościami występującymi w konkretnym, indywidualnym przypadku. Powinno to być uzasadnione z punktu widzenia osoby trzeciej, niezwiązanej ze sprawą. 

Ważne

Należy nadmienić, iż prawodawca w §3 przytoczonego wyżej przepisu odniósł się do sytuacji, kiedy to na skutek stalkingu ofiara dokonuje targnięcia się na własne życie. Okoliczność ta powoduje zaostrzenie wysokości grożącej kary do wymiaru od 2 do 15 lat pozbawienia wolności. Wynika z tego, że zdaniem prawodawcy czyn, o którym mowa w przepisie art. 190a kk jest bardzo poważny i może nierzadko wywołać aż tak duże cierpienia emocjonalne, że skutkować to będzie targnięciem się ofiary na własne życie. 

Na mocy § 2 tego przepisu zabronione jest także podszywanie się pod jakąś osobę lub wykorzystywania jej danych osobowych, wizerunku lub danych za pomocą których można ją publicznie zidentyfikować jeżeli w ten sposób ta osoba doznaje szkody osobistej lub majątkowej. Te zachowania są traktowane przez ustawodawcę też jako mocno naganne, ponieważ są one zagrożone tym samym wymiarem sankcji, czyli karą pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 8 lat. 

Warto nadmienić, iż przestępstwo to może być popełnione wobec wielu osób. Zgodnie bowiem z wyrokiem Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15:

„Będzie to miało miejsce wówczas, gdy zamiarem sprawcy będzie nękanie (dręczenie, dokuczenie, niepokojenie) nie tylko konkretnej osoby, ale większej liczby osób połączonych ze sobą węzłem bliskości, w rozumieniu art. 115 § 11 kk, a jego działania nakierowane na różne osoby wywołają u nich skutek, o którym mowa w przepisie art 190a § 1 kk.” 

Ściganie sprawcy 

Zgodnie z §  omawianego przepisu ewentualne ściganie sprawcy czynu następuje tylko wtedy jeżeli ofiara złoży wniosek o ściganie. Jest ono uzależnione więc od woli pokrzywdzonego. Jeżeli nie będzie on chciał ścigania człowieka, który dopuścił się wobec niego stalkingu to nie poniesie on żadnej odpowiedzialności karnej z tytułu tych mocno nagannych zachowań. Takie rozwiązanie można uzasadniać tym, że ten czyn zabroniony jest bardzo mocno związany ze sferą wewnętrzną nachodzonej osoby, jej uczuciami. Odpowiedzialność karna za niego ma bowiem miejsce dopiero wtedy gdy będzie on istotnie naruszał prywatność albo wywoływał uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia.

Podsumowanie

Stalking jest czynem zabronionym w polskim prawie karnym. Grozi za to dość surowa kara. Należy jednak nadmienić, iż nie każdy przejaw nachodzenia (nawet częstego) innej osoby będzie uznany za stalking w rozumieniu Kodeksu karnego, a więc nie zawsze z takimi zachowaniami będzie związana odpowiedzialność karna. Zachowania sprawcy muszą być uporczywe oraz jednocześnie mocno ingerować w jego prywatność, wywoływać uczucie zagrożenia, poniżenia, udręczenia. 

Radca prawny dr Kamil Lorek

Bibliografia

  1. Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (j. t. Dz. U. z 2024 r. poz 17;

  2. Grześkowiak A., Wiak K.(red.) , Prawo karne, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  3. Stefański R. A.(red.), Kodeks karny. Komentarz,Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa 2023 r.;

  4. Wyroki Sądu Najwyższego z dnia 16 listopada 2015 roku V KK 329/15;

  5. Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 grudnia 2013 r., III KK 417/13. 

oprac. Wioleta Matela-Marszałek
Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: Źródło zewnętrzne

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rewolucja w urlopach: im więcej dzieci (i to nie tylko własnych) – tym więcej dni wolnych, a dla pracodawców, którzy nie będą się stosować – 30 tys. zł kary

Na 1 dziecko – 2 dni wolnego, na 2 dzieci – 3 dni wolnego, na 3 dzieci – 4 dni wolnego, a na 4 i więcej – 5 dni wolnego, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministry Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, powołując się m.in. na naruszenie przez ww. przepis konstytucyjnej zasady równości. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy na wszystkie dzieci i obojga rodziców?

MRPiPS: nowe rozwiązania na rzecz osób z niepełnosprawnościami i przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności. Termin do 20 maja 2025 r. na składanie dokumentów

Rok 2025 jest wyjątkowo obfitujący w zmiany prawa czy też projekty zmian w zakresie uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami i ogólnie dla całego systemu orzecznictwa. Ale to nie koniec! Idą kolejne zmiany i to na z góry określone lata: na 2026, 2027 a nawet 2028 r. Perspektywa odległa - to fakt, ale takie działania jak zapowiada resort pracy wymagają długiej perspektywy. Udało się dotrzeć do informacji, z których wynika, że MRPiPS ogłasza program: "Przebudowa modelu orzekania o niepełnosprawności". Co będzie obejmował program, do kogo jest skierowany i co można zyskać?

Znieważenie flagi państwowej – co grozi za obrazę symboli narodowych?

Flaga państwowa to jeden z najważniejszych symboli każdego kraju – wyraża tożsamość narodową, suwerenność, a także dumę z historii i wspólnoty obywatelskiej. W Polsce ochrona flagi jest zagwarantowana przepisami prawa, a jej znieważenie jest przestępstwem. Warto więc wiedzieć, czym jest znieważenie flagi Rzeczypospolitej Polskiej, jakie formy może przybrać oraz jakie sankcje grożą za tego rodzaju działanie.

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób [NOWE ŚWIADCZENIE]. Dodatkowo wyrównanie od stycznia 2025

2610,72 zł w maju z ZUS dla prawie 130 tys. osób. Co istotne osoby, który mają prawo do tego nowe dodatku dostaną również wyrównanie od 1 stycznia 2025 r. Wysokość dodatku wynosiła w styczniu i lutym 2025 r. 2520 zł, a od marca jest to 2610,72 zł. Na konta świadczeniobiorców wpłyną więc w maju spore pieniądze.

REKLAMA

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód: tylko czy będą chętni [PROJEKT skierowany do stałej komisji]

Powstaje kompletnie nowa gałąź gospodarki, kompletnie nowy zawód - podkreśla Łukasz Krasoń. Jednak czy będą chętni na tą specyficzną i wymagającą dużego wysiłku psychicznego i fizycznego pracę?: Nie wiadomo też jak będzie z wynagrodzeniem, a nie wydaje się, żeby byli chętni do tej pracy tylko za minimalną krajową.

Donald Trump spotkał się z Karolem Nawrockim w Gabinecie Owalnym Białego Domu. "You will win"

Prezydent Stanów Donald Trump spotkał się w czwartek 1 maja 2025 r. z kandydatem na prezydenta RP Karolem Nawrockim - podał Biały Dom. Nawrocki relacjonował, że D. Trump przepowiadał mu wygraną w wyborach.

7 lat ważności niektórych orzeczeń o niepełnosprawności i inne zmiany. Nowelizacja rozporządzenia dot. orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności

W dniu 30 kwietnia 2025 r. opublikowano projekt rozporządzenia ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. Co się dokładnie zmieni i od kiedy?

Grill na balkonie? Uważaj - może kosztować Cię nawet 5 500 zł, a ognisko w ogrodzie - nawet 11 500 zł

Można śmiało powiedzieć, że majówka to narodowe święto grilla (a w nieco mniejszym zakresie - również ogniska). Mieszkańcy bloków - z przyczyn oczywistych - mogą zdecydować się wyłącznie na to pierwsze, a posiadacze własnych ogródków - rozniecić nieco większy płomień. Czy jednak takie przyjemności - w obrębie własnych balkonów i ogródków są legalne? Okazuje się, że nie w każdym przypadku, a ich nieroztropnych amatorów, mogą niekiedy spotkać niemiłe konsekwencje.

REKLAMA

Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

REKLAMA