Kiedy można domagać się odsetek? (cz. 1)

Odsetki

Odsetki to dodatkowe roszczenie wierzyciela, które można rozumieć jako wynagrodzenie za korzystanie z cudzych pieniędzy. Najbardziej rozpowszechnionym rodzajem odsetek są te, które płacą kredytobiorcy. Niemniej jednak dosyć istotne są również odsetki karne, które płacą najczęściej dłużnicy za opóźnienia w spłacie swoich zobowiązań.

Kiedy roszczenie o odsetki?

Zgodnie z art. 359 § 1 kodeksu cywilnego odsetki od sumy pieniężnej należą się tylko wtedy, gdy wynika to z czynności prawnej, z ustawy, orzeczenia sądu lub z decyzji innego właściwego organu.

Treść powyższego przepisu ma istotne znaczenie. Żądanie odsetek musi bowiem znaleźć swoją podstawę prawną. Brak takiej podstawy prawnej będzie oznaczał, że roszczenie jest nieuzasadnione.

Co do zasady najczęściej podstawą żądania odsetek będzie wynikała z czynności prawnej (np. umowy) albo z ustawy.

Zobacz: Prawa konsumenta

Odsetki z umowy

Podstawą naliczenia odsetek może być czynność prawna, przede wszystkim zaś umowa. W treści umowy strony mogą zawrzeć postanowienia dotyczące odsetek zarówno na wypadek zwłoki w terminowym regulowaniu zobowiązań, jak i za samo korzystanie z kapitału lub określonych rzeczy. W tej ostatniej kwestii chodzi przede wszystkim o umowę pożyczki w ramach, której aby pożyczkodawca mógł liczyć na odsetki, odpowiednie postanowienia muszą się znaleźć w umowie.

O ile jednak kwestia zawarcia klauzuli odsetkowej jest pozostawiona swobodzie stron, o tyle treść takiej klauzuli podlega pewnym ograniczeniom. Zgodnie bowiem z art. 359 § 2¹ kodeksu cywilnego, maksymalna stopa odsetek umownych nie może w skali roku przekraczać czterokrotnej wysokości stopy lombardowej Narodowego Banku Polskiego.

Zobacz serwis: Wzory umów

Wedle stanu na kwiecień 2012 r. stopa lombardowa NBP wynosi 6%, co oznacza, że odsetki maksymalne mogą wynieść 24% w skali roku.

Jeżeli w treści umowy strony zawrą odsetki w wysokości przekraczającej maksymalny poziom, będzie to oznaczało, że zastrzeżone zostały odsetki maksymalne (art. 359 § 2² kodeksu cywilnego).

Jeżeli zgodnie z klauzulą umowną w skali roku dłużnik musi zapłacić 30% odsetek, wtedy też wierzyciel może domagać się odsetek maksymalnych (czyli 24%).

Zobacz: Kiedy można domagać się odsetek? (cz. 2)