Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Kary umowne – zastosowanie, formułowanie, ograniczenia

Lubasz i Wspólnicy
Kancelaria Radców Prawnych
Kary umowne – zastosowanie, formułowanie, ograniczenia
Kary umowne – zastosowanie, formułowanie, ograniczenia
Fotolia
Podstawę prawną dla możliwości zastrzeżenia w stosunkach zobowiązaniowych między stronami kar umownych stanowią art. 483 i dalsze Kodeksu Cywilnego. Niniejszy artykuł nie stanowi rozprawy teoretycznej na temat przepisów kodeksowych. Poniższe opracowanie poświęcone jest praktycznym aspektom stosowania kar umownych w stosunkach zobowiązaniowych łączących strony.

Zastosowanie kary umownej

Kara umowna może być definiowana jako pewnego rodzaju dolegliwość finansowa, polegająca na tym, że dłużnik w określonych sytuacjach jest zobowiązany do zapłaty na rzecz wierzyciela określonej sumy pieniędzy. Podstawową funkcją kary umownej jest naprawienie szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania. Poza oczywistą funkcją represyjną, kara umowna pełni rolę stymulującą dłużnika do wykonania zobowiązania – kara umowna wprowadzona do umowny może w znacznym stopniu przyczynić się do jej prawidłowego i terminowego wykonania.

Jednakże należy pamiętać, że kara umowna może być zastrzeżona wyłącznie na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązań o charakterze niepieniężnym tzn. których przedmiotem świadczenia nie jest jedynie wartość wyrażona w określonych jednostkach pieniężnych.

Przykład:
W umowie o dzieło można zastrzec karę umowną za niewykonanie lub nienależyte wykonanie dzieła przez wykonawcę np.: niewykonanie remontu lub przekroczenie terminu jego wykonania, natomiast nie jest dopuszczalne zastrzeżenie kary umownej za brak lub nieterminową zapłatę przez zamawiającego za wykonane dzieło – świadczenie pieniężne.

Zabezpieczeniu interesu wykonawcy służą w powyższym przykładzie przepisy dotyczące dochodzenia odsetek.

Możliwe jest zastrzeżenie kar umownych już na etapie umowy przedwstępnej, za jej niewykonanie tj. nie zawarcie umowy przyrzeczonej lub określenie za ich pomocą skutków niewykonania umowy przyrzeczonej. Kary umowne mogą być również przewidziane w umowie ramowej lub umowie uzupełniającej treść wcześniej zawartej umowy. Natomiast nie jest dopuszczalne zastrzeżenie kary umownej post factum tj. po wykonaniu/ zakończeniu podstawowego stosunku zobowiązaniowego łączącego strony.

Przykład:
Po wykonaniu remontu, jednakże z przekroczeniem terminu wykonania przez wykonawcę, zamawiający chce zmodyfikować treść umowy w ten sposób, że wprowadza do umowy karę umowną za nieterminowe wykonanie remontu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Kary umowne mogą być stosowane w umowie spółki kapitałowej na wypadek niewykonania przez wspólników określonych w umowie lub statucie świadczeń niepieniężnych. Nie jest natomiast dopuszczalne zastrzeganie kar umownych w odniesieniu do zobowiązań wspólników do wnoszenia dopłat lub innych świadczeń mających charakter pieniężny (zob. szerzej w tym zakresie K. Bilewska, J. Jastrzębski, Kary umowne, s. 4 i n.).

Jak było to poruszane na wstępnie niniejszego opracowania, kara umowna zapewnia odszkodowanie o ustalonej wysokości w sytuacjach określonych w umowie. Wiedzą powszechną jest, że odszkodowania za niewykonanie lub nieprawidłowe wykonanie umowy można dochodzić na zasadach ogólnych, bez konieczności wprowadzania kar umownych do treści umowy. Dlaczego więc warto zastrzegać w umowach kary umowne? Z uwagi na fakt, że dochodzenie odszkodowania na zasadach ogólnych jest ściśle związane z koniecznością udowodnienia faktu poniesienia szkody i jej dokładnej wysokości przez stronę, która takiego odszkodowania się domaga.
Z praktycznego punktu widzenia oznacza to, że aby móc skutecznie dochodzić odszkodowania na zasadach ogólnych w postępowaniu sądowym, wierzyciel musi wykazać szkodę oraz jej wysokość, co przy niektórych stosunkach zobowiązaniowych może okazać się problematycznie - trudne do udowodnienia, zwłaszcza jeżeli odnosi się do jej wartości. Tutaj z pomocą przychodzi instytucja kary umownej, ponieważ możliwość jej dochodzenia uzależniona jest od ziszczenia się warunków zawartych w treści umowy np.: brak dostarczenia towaru na czas, niewykonanie remontu w terminie. Nie ważne jest tutaj czy szkoda faktycznie została przez wierzyciela poniesiona i jakiej wartości.

Formułowanie postanowień dotyczących kar umownych.

Z drugiej strony, właściwie sformułowana umowa oraz poczynione w niej postanowienia dotyczące kar umownych mogą ograniczyć odpowiedzialność dłużnika. Zgodnie bowiem z treścią art. 484 § 1 zd. 1 Kodeksu cywilnego W razie niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania kara umowna należy się wierzycielowi w zastrzeżonej na ten wypadek wysokości bez względu na wysokość poniesionej szkody.” zatem, wierzyciel nie może dochodzić odszkodowania w wysokości przekraczającej wartość zastrzeżonej kary umownej. Dla wierzyciela oznacza to, że nawet udowodnienie poniesienia większej szkody za niewykonanie lub nienależyte wykonanie zobowiązania nie spowoduje po stronie dłużnika obowiązku zapłaty ponad wartość ustalonej w umowie kary umownej. Oczywiście odpowiednie postanowienia umowne mogą modyfikować stosunek zobowiązaniowy w taki sposób, aby w pełni zabezpieczyć interesy wierzyciela w dochodzeniu odszkodowania - ponad wartość ustalonych kar umownych.

Przykładowe postanowienie umowne:

W przypadku, kiedy szkoda wyrządzona działaniem bądź zaniechaniem po stronie wykonawcy przewyższa wartość kary umownej, zamawiający uprawniony jest do dochodzenia od wykonawcy tytułem odszkodowania kwoty przenoszącej wartość zastrzeżonej kary umownej na zasadach ogólnych.

Co więcej, jeżeli wolą stron jest wprowadzenie do umowy kary umownej należy pamiętać, że do jej przedmiotowo istotnych elementów należą:

  1. określenie zobowiązania stron lub strony umowy, którego niewykonanie lub nienależyte wykonanie rodzi obowiązek zapłaty kary, oraz
  2. określenie wysokości kary umownej.

Zobowiązanie należy określić w ten sposób, że wskazuje się podmiot/y zobowiązane (strony/ stronę umowy) oraz okoliczność (sytuację), po której wystąpieniu druga strona uprawniona jest do dochodzenia kary umownej.

Przykład:
Nie dostarczenie przez wykonawcę zamówionej strony internetowej w określonym terminie, uprawnia zamawiającego do dochodzenia kary umownej z tego tytułu. 

Wysokość kary umownej może być określona kwotowo, procentowo (jako procent wartości całego świadczenia, którego dłużnik nie spełnił w terminie) albo w sposób łączący obie metody. Wysokość kary umownej może zależeć od obowiązków, jakie zostaną przez dłużnika naruszone, od zakresu naruszenia (np. rosnące dzienne stawki kary umownej, począwszy od pierwszego dnia zwłoki), zawinienia/ przyczynienia dłużnika (np. wyższa kara przy niedbalstwie) lub częstotliwości wystąpienia naruszenia zobowiązania przez dłużnika (np. wartość kary wzrastająca przy każdym kolejnym naruszeniu).

Ograniczenia jakim podlega instytucja kar umownych jak i wynikające z jej stosowania.

Należy pamiętać, że dłużnik nie może bez zgody wierzyciela zwolnić się z zobowiązania przez zapłatę kary umownej (art. 483 § 2 KC). Oznacza to, że wierzyciel może zawsze żądać od dłużnika wykonania zobowiązania na zasadach ogólnych – gdyby jednak nie było to możliwe, może żądać kary umownej. Jednakże wierzyciel nie jest uprawniony do żądania zapłaty kary umownej łącznie z wykonaniem zobowiązania w sytuacji, w której kara została zastrzeżona na wypadek niewykonania zobowiązania - może wyłącznie wybrać bądź roszczenie o wykonanie zobowiązania, bądź roszczenie o zapłatę kary. Zaspokojenia jednego z roszczeń wyłącza możliwość dochodzenia drugiego. Wierzyciel może natomiast żądać zapłaty kary umownej łącznie z wykonaniem zobowiązania w sytuacji nienależytego wykonania zobowiązania oraz poczynienia w tym względzie odpowiedniego postanowienia w umowie. Tym niemniej, w każdym wypadku dłużnik może umówić się z wierzycielem, że zapłata kary umownej implikuje wygaśnięcie zobowiązania lub jego części.

Zwrócić również uwagę należy na ograniczenia co do wysokości zapłaty przez dłużnika kary umownej w stosunku do jej pierwotnej wartości określonej w treści umowy. Zgodnie z art. 484 § 2 KC tj. „Jeżeli zobowiązanie zostało w znacznej części wykonane, dłużnik może żądać zmniejszenia kary umownej; to samo dotyczy wypadku, gdy kara umowna jest rażąco wygórowana”. Oznacza to, że wysokość kary umownej może zostać obniżona z uwagi na:

  • częściowe zaspokojenie wierzyciela lub
  • rażąco wygórowaną wysokość kary umownej.

Przykład (częściowe zaspokojenie wierzyciela):
Dłużnik wykonał prawidłowo 80 % prac budowlanych na rzecz wierzyciela natomiast pozostałe 20 % nie zostało przez niego w ogóle wykonane, w takim wypadku dłużnik mógłby dochodzić obniżenia wysokości kary umownej, jeżeli była ona zastrzeżona na wypadek niewykonania całości prac budowlanych;

Przykład (wygórowana wysokość):
Jeżeli świadczenie główne, do którego zobowiązany jest dłużnik na podstawie umowy ma wartość x natomiast kara umowna za jego niewykonanie została określona jako 10 razy x to taką karę umowną można potraktować jako rażąco wygórowaną.

Podsumowując, charakter oraz forma kar umownych oraz implikacje jakie za sobą niosą, są wyłącznie podyktowane wolą stron oraz poczynionymi w tym względzie postanowieniami w treści umowy. Kary umowne stanowią doskonałe narzędzie, które w odpowiednich rękach może w znacznym stopniu przyczynić się do właściwego wykonania stosunku zobowiązaniowego albo w sposób kompletny i zadowalający zabezpieczyć interesy stron/y.

Paweł Wojciechowski, aplikant adwokacki

Reklama
Zaktualizuj swoją wiedzę z naszymi publikacjami i szkoleniami
Źródło: INFOR
Czy ten artykuł był przydatny?
tak
nie
Dziękujemy za powiadomienie - zapraszamy do subskrybcji naszego newslettera
Jeśli nie znalazłeś odpowiedzi na swoje pytania w tym artykule, powiedz jak możemy to poprawić.
UWAGA: Ten formularz nie służy wysyłaniu zgłoszeń . Wykorzystamy go aby poprawić artykuł.
Jeśli masz dodatkowe pytania prosimy o kontakt

Komentarze(0)

Pokaż:

Uwaga, Twój komentarz może pojawić się z opóźnieniem do 10 minut. Zanim dodasz komentarz -zapoznaj się z zasadami komentowania artykułów.
    QR Code

    © Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

    Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
    certificate
    Jak zdobyć Certyfikat:
    • Czytaj artykuły
    • Rozwiązuj testy
    • Zdobądź certyfikat
    1/15
    Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
    od 1 stycznia i od 1 lipca
    od 1 stycznia i od 1 czerwca
    od 1 lutego i od 1 lipca
    Następne
    Prawo
    Zapisz się na newsletter
    Zobacz przykładowy newsletter
    Zapisz się
    Wpisz poprawny e-mail
    Udział w marszu 4 czerwca. Co myślą Polacy? SONDAŻ

    54 proc. ankietowanych wątpi w to, że marsz organizowany 4 czerwca przez opozycję będzie sukcesem - wynika z sondażu Instytutu Badań Pollster wykonanego na zlecenie "Super Expressu”. Przeciwnego zdania jest 46 proc. badanych.

    Ministerstwo Sprawiedliwości zaostrza kary dla pijanych kierowców

    Ochrona bezpieczeństwa na drogach i zwalczanie groźnych zachowań nieodpowiedzialnych kierowców. To cel, który Ministerstwo Sprawiedliwości konsekwentnie realizuje, zaostrzając kary dla przestępców drogowych - informuje Ministerstwo Sprawiedliwości.

    Wiadomo, kiedy będą wypłaty 800 plus

    800 plus. Od 1 stycznia 2024 r. wysokość świadczenia wychowawczego wzrośnie z kwoty 500 zł do 800 zł - zakłada opublikowany w piątek projekt nowelizacji ustawy o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci. Zmiana wysokości świadczenia nastąpi z urzędu, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.

    Rodzicu, pamiętaj o złożeniu wniosku na nowe 500+

    Pierwsze 600 mln zł zostało przelanych na konta rodziców. 1 czerwca rozpoczął się kolejny roczny okres wypłaty świadczenia Rodzina 500+. Tak, jak dotychczas w każdym miesiącu będzie dziesięć terminów wypłat. Zdecydowana większość rodziców i opiekunów zachowała dotychczasowy termin wypłat, co ułatwia planowanie domowego budżetu. 

    Wyzwania nefrologii dziecięcej. Jest dobrze, ale mogłoby być lepiej

    Wyzwania nefrologii dziecięcej – co stanowi problem?  W Polsce jest jedynie 120 lekarzy ze specjalizacją nefrologii dziecięcej. Największą bolączką w tej dziedzinie jest dostęp do świadczeń w lecznictwie otwartym, zwłaszcza poza ośrodkami akademickimi. 

    Marsz 4 czerwca. Gdzie i o której? Trasa i utrudnienia [MAPA]

    4 czerwca 2023 roku w 34. rocznicę pierwszych, częściowo wolnych wyborów w Warszawie odbędzie Wielki Marsz, tzw. marsz 4 czerwca. O której się rozpocznie? Którędy będzie przebiegała trasa? Mamy dla was najważniejsze informacje na temat Marszu 4 czerwca.

    Niedrożność porażenna jelit - przyczyny, objawy i pilna konieczność interwencji medycznej

    Niedrożność porażenna jelit, znana również jako niedrożność paraliżująca, to stan, w którym mięśnie jelit tracą zdolność do skurczów i prawidłowego poruszania pokarmem. Jest to poważny problem, który prowadzi do zahamowania ruchów perystaltycznych jelit, co uniemożliwia przemieszczanie się pokarmu wzdłuż przewodu pokarmowego.

    800+ od 2024 roku - ruszyły konsultacje projektu ustawy. Kto dostanie wyższe świadczenie wychowawcze?

    1 czerwca 2023 r. w przedszkolu w Żabiej Woli Prezes Rady Ministrów Mateusz Morawiecki ogłosił rozpoczęcie konsultacji dotyczących ustawy, która zwiększa świadczenie „Rodzina 500+” do 800 zł miesięcznie.

    „Dyrektywa plastikowa” od 1 lipca 2024 r. Zniknie wiele produktów jednorazowych!

    Polska wdraża „dyrektywę plastikową”. Z półek zniknie wiele produktów jednorazowych. Zmiany od 1 lipca 2024 roku.

    Umył psa w myjni samochodowej. Stanie przed sądem

    Zarzut znęcania się nad zwierzęciem usłyszał 45-letni oświęcimianin, który umył psa w myjni samochodowej przy użyciu znajdujących się tam detergentów i lancy z wodą pod ciśnieniem – podała w środę oświęcimska policja. Zatrzymany stanie przed sądem.

    500 plus 2023 - wniosek, terminy, wypłata. Kiedy złożyć wniosek i jakich błędów nie można popełnić?

    Zakład Ubezpieczeń Społecznych informuje, że gdy rodzic złoży wniosek o 500 plus do 31 maja 2023 r., otrzyma prawo do świadczenia od 1 czerwca 2023 r. do 31 maja 2024 roku. Błędów we wnioskach jest mniej niż w ubiegłym roku, ale wciąż zdarzają się sytuacje, kiedy dwoje rodziców wnioskuje na to samo dziecko – wskazuje rzecznik ZUS Paweł Żebrowski.

    Dzień Dziecka. Roduś nauczy dzieci chronić dane osobowe

    Z Rodusiem chronimy dane osobowe – to tytuł e-lekcji, na którą uczniów klas 1–3 zaprosił Urząd Ochrony Danych Osobowych. Lekcja ma na celu m.in. nauczenie dzieci ochrony swoich danych osobowych. Wydarzenie odbędzie się w Dzień Dziecka.

    1 czerwca - XXIX sesja Sejmu Dzieci i Młodzieży

    W Międzynarodowym Dniu Dziecka uczniowie będą obradować na XXIX sesji Sejmu Dzieci i Młodzieży. Temat tegorocznej sesji związany jest z 80. rocznicą wybuchu powstania w getcie warszawskim, dotyczy walki zbrojnej żydowskich organizacji bojowych.

    Rynek pracy - czym jest i jakie stoją przed nim wyzwania?

    Rynek pracy jest często używanym pojęciem w kontekście poszukiwania pracy. Jak można go zdefiniować? Jakim wyzwaniom obecnie podlega?

    Zachowek po zmianach w 2023 r.

    Czym jest zachowek i komu przysługuje? Jakie zmiany weszły w życie 22 maja 2023 r.? Oto najważniejsze informacje.

    Jak podróżować z dzieckiem po Unii Europejskiej?

    O czym warto pamiętać, gdy podróżujemy z dzieckiem samolotem, autem lub pociągiem? Jakie dokumenty są niezbędne? Na co zwrócić uwagę, wybierając hotel?

    Wszystko zaczyna się od fundatora, czyli o roli założyciela fundacji rodzinnej

    Jaka jest rola fundatora w fundacji rodzinnej? Jakie możliwości i kompetencje daje fundatorowi konstrukcja prawna fundacji rodzinnej? 

    Dzień Dziecka 2023. 10 pomysłów na wspólne spędzenie czasu

    Dzień Dziecka coraz bliżej, a to doskonała okazja na prezent w postaci wspólnie spędzonego czasu. Oto 10 propozycji, z których każdy znajdzie coś dla siebie. 

    Czy urzędnicy otrzymają wynagrodzenie za nadgodziny?

    Obecne regulacje sprawiają, że zatrudnieni w służbie cywilnej otrzymują za nadgodziny czas wolny, a nie wynagrodzenie. Jednak planowane zmiany w prawie zakładają większą elastyczność w tym zakresie i umożliwienie zapłaty za nadgodziny dla urzędników.

    Stan klęski żywiołowej

    Stan klęski żywiołowej – stan nadzwyczajny, który może zostać wprowadzony w celu zapobieżenia skutkom katastrof naturalnych lub awarii technicznych noszących znamiona klęski żywiołowej oraz w celu ich usunięcia.

    Stan wyjątkowy

    Stan wyjątkowy – stan nadzwyczajny, który może zostać wprowadzony w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego.

    Stan wojenny

    Stan wojenny – stan nadzwyczajny, który może zostać wprowadzony w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, w razie zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa, agresji zbrojnej lub zobowiązań sojuszniczych do wspólnej obrony.

    Fiskus sprawdza podatników w social mediach

    Fiskus sprawdza podatników na Facebooku, Instagramie i platformach handlowych. Przeglądając zdjęcia i ogłoszenia, skarbówka szuka informacji o osobach, które nie płacą podatków, zaniżają ich wysokość, prowadzą działalność gospodarczą bez rejestracji lub traktują wydatki wakacyjne jak koszty podróży służbowej - podaje Prawo.pl.

    II Ogólnopolski Moot Court z Prawa i Postępowania Karnego

    Konkurs jest doskonałą okazją, aby przećwiczyć w praktyce umiejętności konstruowania argumentów, pisania pism procesowych oraz pracy w zespole. 

    4200 złotych płacy minimalnej pułapką dla przedsiębiorców?

    Przedsiębiorcy nie dyskutują z koniecznością podnoszenia płac pracownikom, ale mają realne obawy, że kolejny skok może być dla wielu branż trudny do udźwignięcia. Czy pracodawcy będą stawiać na automatyzację?