REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jurysdykcja i prawo właściwe dla transgranicznych stosunków prawnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Beata Kielar-Tammert
Radca prawny wpisany na Listę Radców Prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu. Właścicielka Kancelarii Prawnej www.bktkancelaria.pl, autorka wielu artykułów o tematyce prawniczej publikowanych w czasopismach, na blogu oraz w mediach społecznościowych, specjalizująca się w prawie Unii Europejskiej, prawie gospodarczym i prawach cudzoziemców.
Prawo międzynarodowe Fot. Shutterstock
Prawo międzynarodowe Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Jakie zasady obowiązują podczas ustalania sądu właściwego do rozpoznawania sporów z pierwiastkiem transgranicznym? Którego państwa prawo należy stosować, biorąc pod uwagę zamiary stron oraz ich obowiązki wynikające z zawartej umowy?

Rozwój gospodarczy niewątpliwie sprzyja wymianie handlowej. Wielu polskich przedsiębiorców nawiązuje współpracę z zagranicznymi podmiotami poszerzając swoje rynki zbytu i szukając nowych możliwości dla rozwoju swojego biznesu. Ekspansja poza granice kraju łączy się również z zagrożeniami związanymi z egzekwowaniem należności za sprzedany towar lub wykonaną usługę. Nieuczciwych kontrahentów znaleźć można bowiem w każdym kraju. W myśl zasady „co kraj to obyczaj”, pomimo przynależności do wspólnej Europy, każdy z krajów należących do Unii Europejskiej zachowuje swoją dawną niezależność ustawodawczą. Tylko w wybranych dziedzinach przepisy unijne mają pierwszeństwo przed ustawodawstwem krajowym. I o tych pierwszych postaram się dziś kilka słów powiedzieć, a dotyczyć one będą zasad obowiązujących podczas ustalania sądu właściwego do rozpoznawania sporów z pierwiastkiem transgranicznym. Wskażę również, którego państwa prawo należy stosować, biorąc pod uwagę zamiary stron oraz ich obowiązki wynikające z zawartej umowy.

REKLAMA

Polecamy: Alimenty. Jak szybko dostać pieniądze na dziecko

Jurysdykcja sądu

W sprawach cywilnych pomiędzy kontrahentami z różnych krajów unijnych zastosowanie znajdzie unijne rozporządzenie z dnia 12 grudnia 2012 r. nr 1215/2012, zwane „Brukselą I bis” (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32012R1215). Celem tego rozporządzenia jest ułatwienie dostępu do szybkiego uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych wydanych w państwach członkowskich UE.

Zgodnie z ogólną zasadą:

Orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim są uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Bruksela I bis określa ponadto, sądy którego państwa członkowskiego i w jakich okolicznościach posiadają tzw. jurysdykcję.

Jurysdykcja to prawo do orzekania w konkretnym sporze pomiędzy kontrahentami. Bruksela I bis reguluje jurysdykcję w sprawach cywilnych i handlowych.

Zasada ogólna i uregulowania szczególne

Zgodnie z zasadą ogólną rozporządzenia daną osobę można pozwać w miejscu jej zamieszkania lub siedziby.

REKLAMA

Przepisy przewidują jednak w pewnych sytuacjach uregulowania szczególne. Na ich podstawie spór można wytoczyć zgodnie z właściwością ogólną, o której wspominałam powyżej albo naprzemienną to znaczy taką, która zostanie wybrana przez stronę wszczynającą spór przed sądem.

I tak np. wśród przepisów szczególnych w tym zakresie znajdą się sprawy pracownicze. W takich sprawach spór wytoczyć można w miejscu nie tylko siedziby pracodawcy ale także w miejscu, gdzie pracownik zazwyczaj świadczył pracę. Jeżeli nie świadczył zazwyczaj pracy w żadnym państwie członkowskim, spór wytoczyć można wedle miejsca położenia oddziału pracodawcy, w którym pracownik wykonywał pracę.

Wybór sądu przez strony

Może się zatem zdarzyć, że spór będziemy prowadzić w kraju, którego przepisów nie znamy. W efekcie niezbędne będzie skorzystanie z pomocy prawnika zagranicznego, co z kolei wiązać się może z dodatkowym obciążeniem.

Rozwiązaniem tego problemu jest zawarcie w treści umowy z kontrahentem klauzuli jurysdykcyjnej. Dzięki niej możemy ustalić, że w przypadku sporu, sądem właściwym jest sąd polski. Tego rodzaju zapis pozwoli nam uniknąć niepotrzebnych problemów.

Jeżeli strony niezależnie od ich miejsca zamieszkania uzgodniły, że sąd lub sądy państwa członkowskiego powinny rozstrzygać spór już wynikły albo spór przyszły mogący wyniknąć z określonego stosunku prawnego, to sąd lub sądy tego państwa mają jurysdykcję, chyba że umowa ta jest nieważna pod względem materialnym, na mocy prawa danego państwa członkowskiego. Tak określona jurysdykcja jest jurysdykcją wyłączną, o ile strony nie uzgodniły inaczej.

Ze względów dowodowych najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie klauzuli jurysdykcyjnej w formie pisemnej.

Wybór nie zawsze możliwy

Nie we wszystkich sytuacjach możliwy będzie wybór przez strony sądu właściwego do rozwiązywania sporów z danej czynności prawnej. Rozporządzenie wskazuje bowiem na tzw. jurysdykcję wyłączną. Co to oznacza?

Zapis ustalający właściwość sądu nie może być sprzeczny z postanowieniami Bruksela I bis dotyczącymi jurysdykcji wyłącznej. Przykładem jest tutaj np. wyłączna właściwość sądu państwa członkowskiego w którym położona jest nieruchomość, czy też na którego terytorium spółka lub osoba prawna ma swoją siedzibę w sprawach, których przedmiotem jest ważność, nieważność lub rozwiązanie spółki lub osoby prawnej albo ważność decyzji ich organów.

Prawo właściwe dla umowy transgranicznej

Jurysdykcja sądowa, o której mowa powyżej to jedno. Prawo właściwe dla danego stosunku prawnego to drugie. Jeżeli strony w umowie nie uregulowały prawa właściwego, któremu podlegać ma dany stosunek prawny np. umowa, wówczas zastosowanie mieć będzie rozporządzenie unijne:

- Rzym I, dla stosunków prawnych wynikających z umów ( https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32008R0593) lub

- Rzym II, dla stosunków prawnych wynikających ze stosunków pozaumownych (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX%3A32007R0864)

Przykład

Stosownie do rozporządzenia Rzym I umowa sprzedaży rzeczy ruchomych podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu.

W naszym przykładzie mamy dwóch kontrahentów:

A. producent mebli z Polski oraz

B. odbiorca mebli – sklep w Berlinie

Powyższe podmioty zawarły umowę sprzedaży mebli. W umowie producent zobowiązał się także dostarczyć towar do odbiorcy. Zgodnie z rozporządzeniem Rzym I, w sprawach z umów sprzedaży prawem właściwym, na mocy którego interpretowana będzie umowa sprzedaży pomiędzy naszymi kontrahentami będzie prawo polskie. Oczywiście w przypadku niedokonania wyboru prawa właściwego przez strony umowy. Oznacza to, że do wszelkich spraw nieuregulowanych w umowie, zastosowanie mieć będą przepisy polskie. Łącznie z ratyfikowanymi przez Polskę umowami międzynarodowymi. Nadto sam zamiar stron oraz zapisy umowy będą poddane prawu polskiemu. Jeżeli sprzedawca ma siedzibę w Polsce i strony nie dokonały wyboru prawa, to zastosowanie znajdzie prawo polskie.

Inne umowy z kontrahentami z UE

W zakresie innych umów oraz w przypadku braku wyboru prawa właściwego zgodnie z Rzym I, umowa:

- o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu,

- której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona,

- dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie,

- franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu,

- dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu,

- sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić.

Jeśli zawarta umowa zawiera elementy dwóch lub więcej umów wskazanych powyżej podlega ona prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia ma miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym, niż państwo wskazane wedle powyższych rozwiązań – stosuje się prawo tego innego państwa.

Rozporządzenie Rzym I zawiera także odniesienia do innych jeszcze umów. Najważniejsze z nich to umowa przewozu, umowa o pracę czy umowy konsumenckie.

Podsumowanie

REKLAMA

Warto zajrzeć do tego rozporządzenia, by mieć świadomość, że podpisanie umowy w Polsce wcale nie oznacza, że do tej umowy zastosowanie będzie mieć prawo polskie. Jeżeli strony umowy nie dokonają wyboru prawa właściwego, to w przypadku sporu okazać się może, że sąd rozpozna sprawę na mocy przepisów innego państwa niż Polska. Na mocy przepisów, których nie znamy i które niekoniecznie okazać się muszą dla nas łaskawsze.

Poprawna konstrukcja umów w stosunkach transgranicznych pozwala często uniknąć wielu niepotrzebnych kłopotów i ułatwić przedsiębiorcy życie. Tym samym pozostaje więcej wolnego czasu na rozwijanie przedsiębiorstwa i cieszenie się z osiąganych rezultatów.

Polecamy serwis: W sądzie

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd odpowiada na wysokie ceny energii! Nie boi się weta prezydenta Nawrockiego

Rząd w najbliższy wtorek zajmie się ustawą, która ma zagwarantować utrzymanie cen energii na dotychczasowym poziomie – zapowiedział minister energii Miłosz Motyka. Dodał, że od stycznia 2026 r. możliwe będzie odejście od mrożenia cen energii.

Prawo jazdy kat. B od 17 roku życia, za jazdę po zatrzymaniu prawka – ponowny egzamin i obowiązkowe kaski dla rowerzystów i użytkowników hulajnóg elektrycznych. Rząd zmienia przepisy prawa o ruchu drogowym

Większa mobilność osób młodych, czyli prawo jazdy kat. B od 17 roku życia, cofnięcie uprawnień do kierowania pojazdami w przypadku prowadzenia samochodu po zatrzymaniu prawa jazdy oraz obowiązkowe kaski dla dzieci do 16 roku życia, poruszających się rowerem lub hulajnogą elektryczną. To najważniejsze założenia nowego projektu ustawy o zmianie prawa o ruchu drogowym autorstwa rządu.

Sąd w Warszawie pyta TSUE o WIBOR. Czy bank jasno informował konsumentów o ryzyku i zasadach ustalania zmiennego oprocentowania kredytu? Komentarz radcy prawnego

W dniu 30 czerwca 2025 roku, Sąd Okręgowy Warszawa-Praga w Warszawie wydał postanowienie w sprawie II C 1440/24, w którym sformułował pytania prejudycjalne do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej dotyczące wskaźnika WIBOR. Uzasadnienie tego postanowienia komentuje dla infor.pl Beata Strzyżowska, radca prawny, której Kancelaria reprezentuje kredytobiorców w tej sprawie.

Młodsi i bardziej zadłużeni – multidłużnicy w Polsce

Profil polskiego multidłużnika wyraźnie się zmienia. Coraz większą część tej grupy stanowią młodsi konsumenci, a udział kobiet systematycznie maleje. W ciągu trzech lat udział osób w wieku 18–25 lat wzrósł sześciokrotnie, a w grupie 26–35 lat o ponad 7 pkt proc. Mężczyźni nie tylko stanowią większość, lecz także odpowiadają za coraz większą część zadłużenia. Szczegóły analizy poniżej.

REKLAMA

Przepada świadczenie wspierające. Umierają kolejne osoby niepełnosprawne. Co na to sądy?

Wszyscy wiemy, że przyznawanie świadczenie wspierającego obciąża przewlekłość. Okres oczekiwanie na przyznanie punktów w ramach poziomu potrzeby wsparcia wynosi w skrajnych przypadkach rok. Na punkty czekają osoby niepełnosprawne w tak poważnych stanach (i sędziwym wieku), że część z nich umiera. Ostrzegano przed takimi sytuacjami jeszcze przed wprowadzeniem świadczenia wspierającego. Niestety te obawy się spełniły. W efekcie rodziny osób zmarłych idą do sądu bo świadczenie wspierające ... przepada. Przykład takiej sytuacji poniżej.

Młodzi Polacy w trybie oszczędzania. Najczęściej od 20 do 60 proc. towarów kupują w promocjach [RAPORT]

Jak wynika z najnowszego raportu rynkowego, Polacy w wieku 18-25 lat najczęściej robią od 20% do 40% codziennych zakupów w promocjach – 32,5%. Głównie dotyczy to osób z dochodami w przedziale 3000-4999 zł, ze średnim wykształceniem i z mniejszych miejscowości. Z kolei 26,5% młodych konsumentów kupuje na co dzień od 40% do 60% podstawowych produktów w promocjach. Szczegóły poniżej wraz z omówieniem wyników raportu.

Zasiłek z MOPS? Tak, ale pamiętaj o wywiadzie środowiskowym

Osoby ubiegające się o świadczenia z pomocy społecznej często zapominają o ważnej roli, jaką odgrywa rodzinny wywiad środowiskowy. Jest to podstawowe narzędzie, które pozwala na ocenę sytuacji majątkowej i rodzinnej. Kto i gdzie przeprowadza taki wywiad? Czy jest on obowiązkowy?

MOPS od 10 lat naruszają prawo wbrew TK. Nie ma limitu 18 lat przy świadczeniu pielęgnacyjnym (starym) [osoba niepełnosprawna, stopień znaczny)

Nieufność staruszki z demencją (osoba niepełnosprawna, stopień znaczny) jest dodatkowym argumentem dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Bo staruszka ufa tylko swojej córce. I nie może wykonywać czynności opiekuńczych nikt inny. To ciekawostka z omówionego w artykule wyroku sądu. Wyrok ten pokazuje jednak stały problem z MOPS - urzędnicy wiedzą o tym, że nie ma limitu wieku (18 lat dla osoby nieuczącej się) przy świadczeniu pielęgnacyjnym (jako data powstania niepełnosprawności. Ale wciąż ten limit stosują. To karygodne. Bo wynika to w mojej ocenie z obawy, że wojewoda odbierze gminom pieniądze na świadczenie pielęgnacyjne albo RIO zarzucą gminie naruszenie zasad gospodarki środkami publicznymi - bo przepisy wciąż mówią o limicie 18 lat, a to że limit nie obowiązuje wynika z wyroku TK, którego Sejm nigdy nie przełożył na nowelizację przepisów

REKLAMA

Kłopoty ze skargą na MOPS za odebrany zasiłek pielęgnacyjny 215,84 zł. Tylko ePUAP albo papierowy dokument

W przepisach jest pułapka. Jeżeli spierasz się o zasiłek pielęgnacyjny (215,84 zł) z MOPS to nie można obecnie wnosić elektronicznie pism do sądu z nowym systemem e-Doręczenia. Będzie to możliwe dopiero od 2029 r. (o czym informują przepisy przejściowe, które łatwo przegapić). Można skorzystać z ePUAP. I tak wniesioną skargę na decyzję MOPS sąd przyjmie. Przez e-Doręczenia to się nie uda. W artykule przykład utraconego w ten sposób zasiłku pielęgnacyjnego. Na dziś najbezpieczniejszym prawnie sposobem wniesienia skargi na MOPS (i SKO) w sprawie zasiłku pielęgnacyjnego jest po prosty tradycyjna "papierowa" skarga.

1,1 mln osób dostanie czternastą emeryturę wcześniej. Ale nie każdy dostanie 1558,81 zł na rękę

Zakład Ubezpieczeń Społecznych kontynuuje wypłatę czternastych emerytur. Jeszcze przed najbliższym weekendem (do piątku 5 września 2025 r.) przelew na konto i przekaz pocztowy otrzyma prawie 1 mln 136 tys. osób. To emeryci i renciści, którym ZUS ustalił termin płatności głównego świadczenia na 6 dzień miesiąca.

REKLAMA