REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Jurysdykcja i prawo właściwe dla transgranicznych stosunków prawnych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Beata Kielar-Tammert
Radca prawny wpisany na Listę Radców Prawnych przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych we Wrocławiu. Właścicielka Kancelarii Prawnej www.bktkancelaria.pl, autorka wielu artykułów o tematyce prawniczej publikowanych w czasopismach, na blogu oraz w mediach społecznościowych, specjalizująca się w prawie Unii Europejskiej, prawie gospodarczym i prawach cudzoziemców.
Prawo międzynarodowe Fot. Shutterstock
Prawo międzynarodowe Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Jakie zasady obowiązują podczas ustalania sądu właściwego do rozpoznawania sporów z pierwiastkiem transgranicznym? Którego państwa prawo należy stosować, biorąc pod uwagę zamiary stron oraz ich obowiązki wynikające z zawartej umowy?

Rozwój gospodarczy niewątpliwie sprzyja wymianie handlowej. Wielu polskich przedsiębiorców nawiązuje współpracę z zagranicznymi podmiotami poszerzając swoje rynki zbytu i szukając nowych możliwości dla rozwoju swojego biznesu. Ekspansja poza granice kraju łączy się również z zagrożeniami związanymi z egzekwowaniem należności za sprzedany towar lub wykonaną usługę. Nieuczciwych kontrahentów znaleźć można bowiem w każdym kraju. W myśl zasady „co kraj to obyczaj”, pomimo przynależności do wspólnej Europy, każdy z krajów należących do Unii Europejskiej zachowuje swoją dawną niezależność ustawodawczą. Tylko w wybranych dziedzinach przepisy unijne mają pierwszeństwo przed ustawodawstwem krajowym. I o tych pierwszych postaram się dziś kilka słów powiedzieć, a dotyczyć one będą zasad obowiązujących podczas ustalania sądu właściwego do rozpoznawania sporów z pierwiastkiem transgranicznym. Wskażę również, którego państwa prawo należy stosować, biorąc pod uwagę zamiary stron oraz ich obowiązki wynikające z zawartej umowy.

REKLAMA

Polecamy: Alimenty. Jak szybko dostać pieniądze na dziecko

Jurysdykcja sądu

W sprawach cywilnych pomiędzy kontrahentami z różnych krajów unijnych zastosowanie znajdzie unijne rozporządzenie z dnia 12 grudnia 2012 r. nr 1215/2012, zwane „Brukselą I bis” (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32012R1215). Celem tego rozporządzenia jest ułatwienie dostępu do szybkiego uznawania i wykonywania orzeczeń w sprawach cywilnych i handlowych wydanych w państwach członkowskich UE.

Zgodnie z ogólną zasadą:

Orzeczenia wydane w jednym państwie członkowskim są uznawane w innych państwach członkowskich bez potrzeby przeprowadzania specjalnego postępowania.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Bruksela I bis określa ponadto, sądy którego państwa członkowskiego i w jakich okolicznościach posiadają tzw. jurysdykcję.

Jurysdykcja to prawo do orzekania w konkretnym sporze pomiędzy kontrahentami. Bruksela I bis reguluje jurysdykcję w sprawach cywilnych i handlowych.

Zasada ogólna i uregulowania szczególne

Zgodnie z zasadą ogólną rozporządzenia daną osobę można pozwać w miejscu jej zamieszkania lub siedziby.

REKLAMA

Przepisy przewidują jednak w pewnych sytuacjach uregulowania szczególne. Na ich podstawie spór można wytoczyć zgodnie z właściwością ogólną, o której wspominałam powyżej albo naprzemienną to znaczy taką, która zostanie wybrana przez stronę wszczynającą spór przed sądem.

I tak np. wśród przepisów szczególnych w tym zakresie znajdą się sprawy pracownicze. W takich sprawach spór wytoczyć można w miejscu nie tylko siedziby pracodawcy ale także w miejscu, gdzie pracownik zazwyczaj świadczył pracę. Jeżeli nie świadczył zazwyczaj pracy w żadnym państwie członkowskim, spór wytoczyć można wedle miejsca położenia oddziału pracodawcy, w którym pracownik wykonywał pracę.

Wybór sądu przez strony

Może się zatem zdarzyć, że spór będziemy prowadzić w kraju, którego przepisów nie znamy. W efekcie niezbędne będzie skorzystanie z pomocy prawnika zagranicznego, co z kolei wiązać się może z dodatkowym obciążeniem.

Rozwiązaniem tego problemu jest zawarcie w treści umowy z kontrahentem klauzuli jurysdykcyjnej. Dzięki niej możemy ustalić, że w przypadku sporu, sądem właściwym jest sąd polski. Tego rodzaju zapis pozwoli nam uniknąć niepotrzebnych problemów.

Jeżeli strony niezależnie od ich miejsca zamieszkania uzgodniły, że sąd lub sądy państwa członkowskiego powinny rozstrzygać spór już wynikły albo spór przyszły mogący wyniknąć z określonego stosunku prawnego, to sąd lub sądy tego państwa mają jurysdykcję, chyba że umowa ta jest nieważna pod względem materialnym, na mocy prawa danego państwa członkowskiego. Tak określona jurysdykcja jest jurysdykcją wyłączną, o ile strony nie uzgodniły inaczej.

Ze względów dowodowych najlepszym rozwiązaniem jest zawarcie klauzuli jurysdykcyjnej w formie pisemnej.

Wybór nie zawsze możliwy

Nie we wszystkich sytuacjach możliwy będzie wybór przez strony sądu właściwego do rozwiązywania sporów z danej czynności prawnej. Rozporządzenie wskazuje bowiem na tzw. jurysdykcję wyłączną. Co to oznacza?

Zapis ustalający właściwość sądu nie może być sprzeczny z postanowieniami Bruksela I bis dotyczącymi jurysdykcji wyłącznej. Przykładem jest tutaj np. wyłączna właściwość sądu państwa członkowskiego w którym położona jest nieruchomość, czy też na którego terytorium spółka lub osoba prawna ma swoją siedzibę w sprawach, których przedmiotem jest ważność, nieważność lub rozwiązanie spółki lub osoby prawnej albo ważność decyzji ich organów.

Prawo właściwe dla umowy transgranicznej

Jurysdykcja sądowa, o której mowa powyżej to jedno. Prawo właściwe dla danego stosunku prawnego to drugie. Jeżeli strony w umowie nie uregulowały prawa właściwego, któremu podlegać ma dany stosunek prawny np. umowa, wówczas zastosowanie mieć będzie rozporządzenie unijne:

- Rzym I, dla stosunków prawnych wynikających z umów ( https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/?uri=CELEX%3A32008R0593) lub

- Rzym II, dla stosunków prawnych wynikających ze stosunków pozaumownych (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/pl/TXT/?uri=CELEX%3A32007R0864)

Przykład

Stosownie do rozporządzenia Rzym I umowa sprzedaży rzeczy ruchomych podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma miejsce zwykłego pobytu.

W naszym przykładzie mamy dwóch kontrahentów:

A. producent mebli z Polski oraz

B. odbiorca mebli – sklep w Berlinie

Powyższe podmioty zawarły umowę sprzedaży mebli. W umowie producent zobowiązał się także dostarczyć towar do odbiorcy. Zgodnie z rozporządzeniem Rzym I, w sprawach z umów sprzedaży prawem właściwym, na mocy którego interpretowana będzie umowa sprzedaży pomiędzy naszymi kontrahentami będzie prawo polskie. Oczywiście w przypadku niedokonania wyboru prawa właściwego przez strony umowy. Oznacza to, że do wszelkich spraw nieuregulowanych w umowie, zastosowanie mieć będą przepisy polskie. Łącznie z ratyfikowanymi przez Polskę umowami międzynarodowymi. Nadto sam zamiar stron oraz zapisy umowy będą poddane prawu polskiemu. Jeżeli sprzedawca ma siedzibę w Polsce i strony nie dokonały wyboru prawa, to zastosowanie znajdzie prawo polskie.

Inne umowy z kontrahentami z UE

W zakresie innych umów oraz w przypadku braku wyboru prawa właściwego zgodnie z Rzym I, umowa:

- o świadczenie usług podlega prawu państwa, w którym usługodawca ma miejsce zwykłego pobytu,

- której przedmiotem jest prawo rzeczowe na nieruchomości lub prawo do korzystania z nieruchomości, podlega prawu państwa, w którym nieruchomość jest położona,

- dotycząca czasowego korzystania z nieruchomości na użytek własny, zawarta na okres nie dłuższy niż sześć kolejnych miesięcy, podlega prawu państwa, w którym oddający nieruchomość do korzystania ma miejsce zwykłego pobytu, pod warunkiem że biorący do korzystania jest osobą fizyczną i ma miejsce zwykłego pobytu w tym samym państwie,

- franczyzy podlega prawu państwa, w którym franczyzobiorca ma miejsce zwykłego pobytu,

- dystrybucji podlega prawu państwa, w którym dystrybutor ma miejsce zwykłego pobytu,

- sprzedaży towarów w drodze licytacji podlega prawu państwa, w którym odbywa się licytacja, jeżeli miejsce to można ustalić.

Jeśli zawarta umowa zawiera elementy dwóch lub więcej umów wskazanych powyżej podlega ona prawu państwa, w którym strona zobowiązana do spełnienia świadczenia ma miejsce zwykłego pobytu. Jeżeli jednak z okoliczności wynika, że umowa pozostaje w znacznie ściślejszym związku z państwem innym, niż państwo wskazane wedle powyższych rozwiązań – stosuje się prawo tego innego państwa.

Rozporządzenie Rzym I zawiera także odniesienia do innych jeszcze umów. Najważniejsze z nich to umowa przewozu, umowa o pracę czy umowy konsumenckie.

Podsumowanie

REKLAMA

Warto zajrzeć do tego rozporządzenia, by mieć świadomość, że podpisanie umowy w Polsce wcale nie oznacza, że do tej umowy zastosowanie będzie mieć prawo polskie. Jeżeli strony umowy nie dokonają wyboru prawa właściwego, to w przypadku sporu okazać się może, że sąd rozpozna sprawę na mocy przepisów innego państwa niż Polska. Na mocy przepisów, których nie znamy i które niekoniecznie okazać się muszą dla nas łaskawsze.

Poprawna konstrukcja umów w stosunkach transgranicznych pozwala często uniknąć wielu niepotrzebnych kłopotów i ułatwić przedsiębiorcy życie. Tym samym pozostaje więcej wolnego czasu na rozwijanie przedsiębiorstwa i cieszenie się z osiąganych rezultatów.

Polecamy serwis: W sądzie

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
RPO: "Wykorzystanie osób z niepełnosprawnościami, by w ich imieniu dochodzić świadczeń pielęgnacyjnych z pobraniem prowizji. Wygrany proces z udziałem RPO"

Sprawa dotyczy mechanizmu, w którym spółka z o.o. oferowała osobom z niepełnosprawnościami lub ich opiekunom "pomoc" w uzyskaniu świadczenia pielęgnacyjnego. W zamian za prowadzenie spraw w postępowaniu administracyjnym i sądowoadministracyjnym, firma zastrzegała sobie wynagrodzenie w wysokości aż trzykrotności miesięcznego świadczenia. Czy takie praktyki były legalne? Okazuje się, że w sprawie kluczowa jest zasada: nemo plus iuris.

Dopłaty dla rolników a susza, gradobicia i inne zdarzenia pogodowe. MRiRW i ARiMR wyjaśniają zasady

Utratą plonów, ale też brakiem niektórych dopłat martwią się rolnicy poszkodowani przez podtopienia, gradobicia, ulewne deszcze czy suszę. Dlatego Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi uspokaja i przypomina: zdarzenia pogodowe nie muszą oznaczać utraty prawa do płatności bezpośrednich ani kar za niewypełnienie zobowiązań.

ZUS: Niższe limity dorabiania dla wcześniejszych emerytów i rencistów od 1 września 2025 r. Spadło przeciętne wynagrodzenie

Od 1 września 2025 r. pracujący wcześniejsi emeryci i renciści będą mogli dorobić mniej niż dotychczas. Powodem jest spadek przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, na podstawie którego ustala się kwoty graniczne przychodów.

Kredyty frankowe. Walka o narrację w sprawie TSUE Lubreczlik

W mitologii greckiej przedstawiana jest postać Prokrustesa, który rozciągał lub obcinał nogi swoim gościom, tak aby dopasować ich do długości swojego łoża. Kiedy więc czytam opinie prawników sektora bankowego na temat ich autorskiej interpretacji wyroku wydanego przez TSUE w sprawie Lubreczlik, to nie mogę się oprzeć nieodpartemu wrażeniu, że mamy tu przykład iście uwspółcześnionego „prokrustowego łoża” – tj. kreowania takiej narracji, która nie odpowiada zastanej rzeczywistości prawnej.

REKLAMA

„Ochrona polskiej wsi” – Prezydent Nawrocki podpisuje, wieś komentuje

„Ochrona polskiej wsi” – Prezydent Nawrocki podpisuje projekt ustawy a wieś komentuje. Projekt ustawy ma na celu wzmocnienie ochrony rodzimego rolnictwa i wprowadzenie istotnych zmian w dwóch kluczowych aktach prawnych, które mają bezpośredni wpływ na funkcjonowanie gospodarstw rolnych i obrót ziemią rolną. Inicjatywa Prezydenta Nawrockiego spotkała się z mieszanymi reakcjami. Dla jednych to długo oczekiwany gest wsparcia, dla innych – kolejna deklaracja bez pokrycia. Jedno jest pewne: polska wieś znów znalazła się w centrum debaty publicznej. Jednak czy Sejm i Senat uchwalą ustawę w takiej wersji?

Urlop dla poratowania zdrowia – jak uzyskać. Kiedy dyrektor szkoły może odwołać nauczyciela z tego urlopu?

Tematykę udzielania nauczycielowi urlopu dla poratowania zdrowia wyjaśniła ekspertka Państwowej Inspekcji Pracy Marta Żelazowska. Wskazała również, na podstawie jakich przesłanek dyrektor szkoły może zakwestionować prawo do urlopu zdrowotnego lub odwołać nauczyciela z urlopu już udzielonego.

Oszustwo "na świadczenie wspierające". ZUS ostrzega: nie płać za złożenie wniosku, nie podpisuj dokumentu bez przeczytania!

Zakład Ubezpieczeń Społecznych ostrzega: osoby z niepełnosprawnością nie muszą płacić kancelariom prawnym ani pośrednikom, aby otrzymać świadczenie wspierające. Wniosek można złożyć wyłącznie w formie elektronicznej – samodzielnie lub z bezpłatną pomocą pracowników ZUS, zarówno w placówkach, jak i przez infolinię.

Nowe przepisy o badaniach technicznych od września 2025. Wyższe opłaty, zdjęcia pojazdu i surowsze kryteria

Od września 2025 roku kierowców czeka rewolucja w przeglądach technicznych. Stawki wzrosną, pojawi się obowiązkowa dokumentacja fotograficzna, a kryteria oceny stanu pojazdu będą surowsze niż dotąd. Sprawdź, jak przygotować auto, aby uniknąć mandatu i dodatkowych kosztów oraz co dokładnie zmieni się w procedurze badania.

REKLAMA

Pilotaż skróconego czasu pracy - nabór wniosków od 14 sierpnia do 15 września. Kto może wziąć udział i co wynika z regulaminu? 50 mln złotych dla pracodawców

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej poinformowało w komunikacie, że od 14 sierpnia 2025 r. do 15 września 2025 r. pracodawcy z całej Polski – zarówno z sektora publicznego, jak i prywatnego – mogą składać wnioski do pilotażu skróconego czasu pracy. To pierwszy tego typu program w tej części Europy. Autorem pilotażu jest Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Na testowanie nowych modeli organizacji pracy w latach 2025-2027 trafi 50 mln zł. Lista projektów rekomendowanych do realizacji zostanie opublikowana nie później niż 15 października 2025 r.

EMFA już obowiązuje. Czego dotyczy Akt o wolności mediów?

EMFA czyli Akt o wolności mediów wszedł w życie 8 sierpnia 2025 roku. Zwiększa ochronę mediów, dziennikarzy i ich źródeł, zapewnia przejrzystość w zakresie własności mediów i przydziału reklamy państwowej, wzmacnia niezależność mediów publicznych.

REKLAMA