Diety i dni wolne od pracy dla członków komisji wyborczych i mężów zaufania [wybory samorządowe 2024]. Trzeba pisemnie uprzedzić pracodawcę o nieobecności

• Dni wolne od pracy dla członków komisji wyborczych i mężów zaufania 
• Diety członków komisji wyborczych i mężów zaufania
• Diety i koszty przejazdu

Dni wolne od pracy dla członków komisji wyborczych i mężów zaufania 

Na podstawie art. 154 § 4 Kodeksu wyborczego, członkowi obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej w związku z wykonywaniem zadań przysługuje:

1) zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy,

2) do 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy, z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia.

Zatem, w przypadku najbliższych wyborów samorządowych, które odbywają się w niedzielę 7 kwietnia 2024 r. – jeżeli zakończono liczenie głosów po północy (czyli 8 kwietnia), to członkowie komisji mają prawo do zwolnienia od pracy z zachowaniem wszelkich praw pracowniczych – w tym prawa do wynagrodzenia – w dniach 8 i 9 kwietnia.

 Ponadto członkowie komisji wyborczych mają prawo do kolejnych 5 dni zwolnienia od pracy z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy – ale z wyjątkiem prawa do wynagrodzenia. Te dodatkowe 5 dni mogą być np. spożytkowane na szkolenia w zakresie obowiązków komisji wyborczych lub inne dowolne cele.

Obowiązkiem członka obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej - w razie zamiaru skorzystania ze zwolnienia od pracy, o którym mowa art. 154 § 4 Kodeksu wyborczego – jest:
-  poinformowanie pisemnie swojego pracodawcy (co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy) o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, a następnie
- nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczenie pracodawcy zaświadczenia usprawiedliwiającego nieobecność w pracy wykonywaniem zadań komisji.

Takie zaświadczenia – wystawione imiennie dla członka komisji wyborczej – wskazujące podstawę prawną zwolnienia od pracy oraz  przyczynę i czas nieobecności w pracy, opatrzone pieczęcią obwodowej lub terytorialnej komisji wyborczej ma obowiązek podpisać przewodniczący danej komisji, a dla przewodniczącego komisji – jego zastępca.

Prawo do zwolnienia od pracy mają także mężowie zaufania wyznaczeni do komisji wyborczych przez pełnomocników komitetów wyborczych. Na podstawie art. 103ba Kodeksu wyborczego mężowi zaufania w związku z wykonywaniem zadań przysługuje zwolnienie od pracy na dzień głosowania oraz liczenia głosów, a także na dzień następujący po dniu, w którym zakończono liczenie głosów, z zachowaniem prawa do świadczeń z ubezpieczenia społecznego oraz uprawnień ze stosunku pracy.

Mężowie zaufania w razie zamiaru skorzystania z tego zwolnienia od pracy, mają obowiązek, co najmniej na 3 dni przed przewidywanym terminem nieobecności w pracy, uprzedzić, w formie pisemnej, pracodawcę o przyczynie i przewidywanym okresie nieobecności w pracy, a następnie, nie później niż następnego dnia po upływie okresu nieobecności w pracy, dostarczyć pracodawcy zaświadczenie usprawiedliwiające nieobecność w pracy wykonywaniem zadań męża zaufania. Takie zaświadczenia również ma obowiązek wystawić, opieczętować i podpisać przewodniczący danej komisji.

Warto zauważyć, że obserwatorzy społeczni wyznaczeni do komisji wyborczych przez stowarzyszenia i fundacje w trybie art. 103c Kodeksu wyborczego nie mają prawa do dni wolnych od pracy ani diet.

Diety członków komisji wyborczych i mężów zaufania

Na podstawie art. 154 § 1-3a Kodeksu wyborczego, członkom komisji wyborczych i komisarzom wyborczym przysługują:
1) diety oraz zwrot kosztów podróży i noclegów;
2) zryczałtowane diety za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji w przypadku członków okręgowych, rejonowych i terytorialnych komisji wyborczych oraz za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania w przypadku członków obwodowych komisji wyborczych.

W przypadku gdy członek okręgowej, rejonowej lub terytorialnej komisji wyborczej nie brał udziału we wszystkich posiedzeniach komisji, przysługująca mu dieta ulega obniżeniu proporcjonalnie do liczby posiedzeń komisji, w których nie brał udziału.

Członkom Państwowej Komisji Wyborczej, a także przewodniczącym okręgowych, rejonowych i terytorialnych komisji wyborczych, którzy pełnią funkcje z urzędu jako komisarze wyborczy, nie przysługują zryczałtowane diety.

Na podstawie uchwały Nr 30/2023 Państwowej Komisji Wyborczej z 2 sierpnia 2023 r. w sprawie należności pieniężnych przysługujących członkom komisji wyborczych w wyborach do organów jednostek samorządu terytorialnego (M.P. 2023 poz. 851) członkom terytorialnych i obwodowych komisji wyborczych, przysługuje zryczałtowana dieta za czas związany z wykonywaniem zadań członka komisji (w tym za udział w pracach i szkoleniach obwodowych komisji wyborczych oraz za czas związany z przeprowadzeniem głosowania oraz ustaleniem wyników głosowania) w następującej wysokości: 

1) dla przewodniczących terytorialnych komisji wyborczych – 1500 zł;
2) dla zastępców przewodniczących terytorialnych komisji wyborczych – 1400 zł; 
3) dla członków terytorialnych komisji wyborczych – 1300 zł; 
4) dla przewodniczących obwodowych komisji wyborczych – 900 zł; 
5) dla zastępców przewodniczących obwodowych komisji wyborczych – 800 zł; 
6) dla członków obwodowych komisji wyborczych – 700 zł.

Zatem za udział w pracach i szkoleniach obwodowych komisji wyborczych w wyborach samorządowych w 2024 roku, członkom tych komisji przysługuje dieta. Przewodniczący komisji otrzymają 900 zł, zastępcy przewodniczącego 800 zł, a członkowie komisji 700 złotych.

Są to kwoty netto, bowiem na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 17) ustawy o PIT diety oraz kwoty stanowiące zwrot kosztów, otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych i obywatelskich – do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie kwoty 3000 zł – są zwolnione z podatku dochodowego.

Podstawą wypłaty i ustalenia wysokości zryczałtowanej diety jest pisemne potwierdzenie udziału w ww. czynnościach komisji wyborczej, wystawione przez przewodniczącego albo, z jego upoważnienia, przez zastępcę przewodniczącego właściwej komisji. 

Mężowi zaufania wyznaczonemu do obwodowej komisji wyborczej przysługuje (na podstawie Art. 103aa Kodeksu wyborczego) dieta w wysokości 40% zryczałtowanej diety członków obwodowych komisji wyborczych, czyli obecnie 280 zł (700 zł x 40%) - a w przypadku II tury wyborów na wójtów, burmistrzów i prezydentów miast połowę tej kwoty, czyli 140 zł. 

W przypadku mężów zaufania dieta wypłacana jest wyłącznie, którzy obserwowali głosowanie przez co najmniej 5 godzin i obserwowali cały przebieg ustalania wyników głosowania do momentu podpisania protokołu głosowania. Przewodniczący obwodowej komisji wyborczej prowadzi ewidencję czasu przebywania mężów zaufania w lokalu wyborczym oraz wydaje zaświadczenie, którego wzór w drodze uchwały określa Państwowa Komisja Wyborcza, mężom zaufania, którzy spełnili ww. warunki.

Wyżej wskazane należności (w szczególności zryczałtowane diety) dla członków komisji wyborczych wypłacają: 
1) członkom Państwowej Komisji Wyborczej – Szef Krajowego Biura Wyborczego; 
2) komisarzom wyborczym – dyrektor właściwej miejscowo delegatury Krajowego Biura Wyborczego; 
3) członkom wojewódzkich komisji wyborczych – marszałek województwa; 
4) członkom powiatowych komisji wyborczych – starosta; 
5) członkom miejskich, gminnych i obwodowych komisji wyborczych – wójt (burmistrz, prezydent miasta).

Diety i koszty przejazdu

Trzeba też zaznaczyć, że na podstawie § 3 ww. uchwały Nr 30/2023 Państwowej Komisji Wyborczej z 2 sierpnia 2023 r., członkom komisji i komisarzom wyborczym, w związku z wykonywaniem zadań, przysługują diety oraz zwrot kosztów podróży i noclegów, na zasadach określonych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (Dz. U. poz. 167 oraz z 2022 r. poz. 1481 i 2302), z uwzględnieniem przepisów tej uchwały. Dieta dla członków komisji i komisarzy wyborczych wynosi półtorej diety ustalonej na podstawie przepisów wskazanego rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej. Aktualnie dieta pracownika w czasie krajowej podróży służbowej wynosi 45 zł a więc półtorej diety należnej członkom komisji wyborczych i komisarzom wyborczym to kwota 67,50 zł. 

Ponadto członkom komisji, w związku z wykonywaniem zadań, przysługuje zwrot kosztów przejazdów lub dojazdu środkami komunikacji publicznej. Szczegóły określa w tym zakresie § 4 ww. uchwały Nr 30/2023 Państwowej Komisji Wyborczej z 2 sierpnia 2023 r.

Co istotne, należności, o których mowa w § 3 i § 4 ww. uchwały Nr 30/2023 Państwowej Komisji Wyborczej, są wypłacane na podstawie rachunków, oświadczeń i poleceń wyjazdu służbowego akceptowanych przez przewodniczącego albo, z jego upoważnienia, przez zastępcę przewodniczącego właściwej komisji, a w przypadku komisarzy wyborczych – przez dyrektora delegatury Krajowego Biura Wyborczego. 

Podstawa prawna: 
- ustawa z 5 stycznia 2011 r. Kodeks wyborczy (tekst jednolity: Dz. U. rok 2023 poz. 2408);
- uchwała Nr 30/2023 Państwowej Komisji Wyborczej z 2 sierpnia 2023 r.