Jakie uprawnienia ma kobieta w ciąży

Uwagi ogólne

Na początku należy podkreślić, że przepisy kodeksu pracy odnoszące się do ochrony kobiet-pracownic mają w zasadzie zastosowanie wobec tych kobiet, które świadczą pracę w ramach stosunku pracy. Nie mają natomiast zastosowania w przypadku świadczenia pracy przez kobiety na podstawie innego tytułu prawnego, jak np.: umowy zlecenia, umowy o dzieło czy innej umowy cywilnoprawnej. Natomiast w dużym zakresie mają zastosowanie do kobiet świadczących pracę chałupniczą (nakładczą).

Uprawnienia te mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Oznacza to że naruszenie ich przez pracodawcę pociąga za sobą jego odpowiedzialność wykroczeniową przeciwko prawom pracownika zagrożoną karą grzywny do 5000 zł, a ponadto może on ponieść z tego tytułu także odpowiedzialność odszkodowawczą na zasadach ogólnych.

Poszczególne uprawnienia

Część uprawnienia, o których tu mówimy kobieta nabywa już będąc w ciąży, natomiast część przysługuje dopiero po urodzeniu się dziecka. Wśród tych ostatnich uprawnień możemy wyróżnić takie, które przysługują nie tylko kobietom, ale także mężczyznom.

Ochrona zatrudnienia

Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać umowy o pracę w okresie ciąży, a także w okresie urlopu macierzyńskiego pracownicy. Wyjątek od tej zasady stanowi sytuacja, gdy zachodzą przyczyny uzasadniające rozwiązanie umowy bez wypowiedzenia z jej winy i reprezentująca pracownicę zakładowa organizacja związkowa wyraziła na to zgodę.

Należy jednak podkreślić, że ochroną tą nie są objęte pracownice w okresie próbnym nie przekraczającym jednego miesiąca. Natomiast umowy o pracę zawarta na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy albo na okres próbny przekraczający miesiąc, które uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, ulegają przedłużeniu do dnia porodu. Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić jedynie w przypadku ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy. Pracodawca jest wówczas zobowiązany uzgodnić z reprezentującą pracownicę zakładową organizacją związkową termin rozwiązania umowy o pracę.

Zakaz zatrudniania w godzinach nadliczbowych i w porze nocnej

Pracownicy w ciąży nie wolno zatrudniać w godzinach nadliczbowych ani w porze nocnej. Bez jej zgody nie wolno jej także delegować poza stałe miejsce pracy ani zatrudniać w przerywanym systemie czasu pracy. Natomiast pracownika (czyli uprawnienie to przysługuje zarówno kobiecie jak i mężczyźnie) opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia nie wolno bez jego zgody zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.

Zobacz również: Kiedy pracownica w ciąży może zwolnić się na badania lekarskie w czasie pracy