Piecza zastępcza - nadchodzą zmiany

Większe wsparcie dla rodzin, rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej , ograniczenie umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, przekazanie ministrowi rodziny całości zadań związanych z adopcją międzynarodową oraz zmiany w organizacji ośrodków adopcyjnych – takie rozwiązania przewiduje projekt nowelizacji ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Od wejścia w życie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej, czyli od 1 stycznia 2012 roku, etapowo wdrażany jest w Polsce proces przekształceń w obszarze pieczy zastępczej. Ma on na celu oparcie systemu na rodzinnych formach pieczy zastępczej i ograniczenie roli placówek opiekuńczo-wychowawczych. Mimo zadowalającego kierunku i tendencji, proces przekształceń nie przebiega wystarczająco dynamicznie. Efekt? Spełnienie ustawowych terminów stoi pod znakiem zapytania. Resort rodziny wie, jak temu zaradzić.

Coraz mniej dzieci w pieczy zastępczej

W 2016 roku w pieczy zastępczej zostało umieszczonych ponad 74 tys. dzieci. To o 2,3% mniej niż rok wcześniej. W ubiegłym roku (według wstępnych danych) w pieczy zastępczej znajdowało się ponad 73 tys. A to oznacza, że mamy do czynienia z dalszym spadkiem – tym razem o 2,1%.

Deinstytucjonalizacja wciąż zbyt powolna

W pieczy instytucjonalnej przebywa ok. 24% ogółu dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej. Pozostałe 76% dzieci przebywa w pieczy typu rodzinnego. Dane statystyczne potwierdzają więc utrzymanie pożądanej przewagi formy rodzinnej nad instytucjonalną. Niestety zbyt wolne tempo zmian deinstytucjonalizacyjnych w obszarze pieczy zastępczej wynika z ciągle niewystarczającej liczby podmiotów rodzinnej pieczy zastępczej. Co więcej, skutkuje występującym wciąż umieszczaniem w pieczy zastępczej o charakterze instytucjonalnym dzieci w wieku poniżej 7 roku życia. Na koniec 2016 roku w placówkach przebywało 1 876 dzieci małych (do 6 lat). Rok później było to 1 744 dzieci.

Zwiększenie podaży usług na rzecz rodziny i dziecka

Resort rodziny chce przyspieszyć proces zmian w pieczy zastępczej. Służyć temu będzie wspieranie rodziny poprzez zwiększenie podaży usług na rzecz rodziny i dziecka. Wszystko po to, aby do pieczy zastępczej trafiało dużo mniej dzieci niż obecnie, a te, które - z uwagi na problemy opiekuńczo-wychowawcze zostaną w umieszczone w pieczy – mogły jak najszybciej do wrócić do rodziny.

W praktyce chodzi tu o umożliwienie każdej, a nie tylko dotkniętej kryzysem, rodzinie wychowującej dziecko skorzystanie ze wsparcia gminy. Będzie ono obejmować m.in. poradnictwo oraz ofertę placówek wsparcia dziennego.

W razie umieszczenia dziecka w pieczy zastępczej rodzinie automatycznie zostanie przydzielony asystent rodziny. Poprzez intensywną pracę  z rodziną doprowadzi on do jak najszybszego powrotu dziecka do domu. Obecnie zdarza się, że rodzina, której dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej, nie otrzymuje wsparcia ze strony asystenta rodziny.

Preferowane rodzinne formy pieczy zastępczej

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej stawia na rozwój rodzinnych form pieczy zastępczej i ograniczenie umieszczania dzieci w placówkach opiekuńczo - wychowawczych. Mimo pozytywnych zmian w obszarze pieczy zastępczej i zwiększającego się odsetka dzieci przebywających w rodzinnych formach,  w placówkach opiekuńczo-wychowawczych nadal przebywa ok. 17,5  tys. dzieci. 1,7 tys. z nich to dzieci do 7 roku życia.