Wcześniejsza emerytura i świadczenie kompensacyjne nauczycieli

Co do zasady emerytura przysługuje pracownikom, którzy osiągnęli wiek wskazany w przepisach i posiadają odpowiedni staż pracy. Jednakże w niektórych przypadkach istnieje możliwość uzyskania prawa do świadczenia przed osiągnięciem wieku emerytalnego.

Przejście nauczycieli na wcześniejszą emeryturę uregulowane zostało zarówno w ustawie o emeryturach i rentach z FUS jak i w Karcie Nauczyciela.

Emerytura nauczycielska na podstawie Karty Nauczyciela

Zgodnie z art. 88 Karty Nauczyciela uprawnienie do przejścia na wcześniejszą emeryturę nie jest uzależnione od wieku. Przysługuje ono nauczycielom urodzonym po dniu 31 grudnia 1948 r., a przed dniem 1 stycznia 1969 r.

Warunkiem, który jednak musi być spełniony, jest osiągnięcie wymaganego okresu zatrudnienia. Zatem skorzystać z tego uprawnienia będzie mógł nauczyciel, który posiada 30-letni okres zatrudnienia, przy czym 20 lat stanowi praca nauczycielska, a w przypadku nauczycieli szkolnictwa specjalnego okres zatrudnienia musi wynosić 25 lat, w tym 20 lat pracy nauczycielskiej w szkolnictwie specjalnym.

Jednak to nie wszystko. Kolejnym warunkiem, który musi być spełniony jest rozwiązanie na swój wniosek stosunku pracy chyba, że rozwiązano stosunek pracy z nauczycielem na podstawie art. 20 Karty Nauczyciela.

Jeśli nauczyciel był zatrudniony w kilku placówkach lub szkołach, wówczas warunek rozwiązania stosunku pracy uznaje się za spełniony, gdy nauczyciel rozwiązał stosunek pracy ze wszystkimi pracodawcami.

Zobacz także: Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - Karta Nauczyciela

Co wynika z ustawy o emeryturach i rentach?

Zgodnie z art. 184 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z FUS, osoby urodzone po 31 grudnia 1948 roku, wykonujące zawód nauczyciela mogą przejść na wcześniejszą emeryturę. Może to nastąpić jeżeli na dzień 1 stycznia 1999 roku osoba legitymowała co najmniej 20 letnim stażem pracy w przypadku kobiety i 25 letnim stażem w przypadku mężczyzny - w tym ma co najmniej 15 lat pracy nauczycielskiej w pełnym wymiarze czasu pracy. Ubiegać się o wcześniejszą emeryturę można po ukończeniu 55 lat przez kobiety, a 60 przez mężczyzn.

Warunkiem koniecznym jest z rozwiązanie umowy o pracę i nieprzystąpienie do OFE.

Zobacz także: Wcześniejsza emerytura dla nauczyciela - ustawa emerytalna

Świadczenia kompensacyjne – komu przysługują?

W związku z tym, iż zgodnie z nowymi regulacjami zawód nauczyciela nie znalazł się na liście zawodów o szczególnym charakterze, nauczycielom przyznano specjalne świadczenia kompensacyjne. Nauczyciele mogą z nich skorzystać do 2032 r.

Świadczenie kompensacyjne przysługuje nauczycielom, którzy spełniają warunki wymienione w ustawie z dnia 22 maja 2009 r. o nauczycielskich świadczeniach kompensacyjnych.

Wiek

Nauczyciel musi przede wszystkim osiągnąć wymagany wiek. Zatem jest on uprawniony, jeśli ukończył:

• 55 lat - w latach 2009-2014;
• 55 lat w przypadku kobiet i 56 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2015-2016;
• 55 lat w przypadku kobiet i 57 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2017-2018;
• 55 lat w przypadku kobiet i 58 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2019-2020;
• 55 lat w przypadku kobiet i 59 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2021-2022;
• 55 lat w przypadku kobiet i 60 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2023-2024;
• 56 lat w przypadku kobiet i 61 lat w przypadku mężczyzn - w latach 2025-2026;
• 57 lat w przypadku kobiet i 62 lata w przypadku mężczyzn - w latach 2027-2028;
• 58 lat w przypadku kobiet i 63 lata w przypadku mężczyzn - w latach 2029-2030;
• 59 lat w przypadku kobiet i 64 lata w przypadku mężczyzn - w latach 2031-2032.

Okres składkowy i nieskładkowy

Poza tym, kolejnym warunkiem, który musi być spełniony, by uzyskać świadczenie jest okres składkowy i nieskładkowy wynoszący 30 lat, w tym 20 lat wykonywania pracy w wymiarze co najmniej połowy obowiązkowego wymiaru zajęć między innymi w publicznych i niepublicznych przedszkolach, oraz szkołach o uprawnieniach szkół publicznych, a także w publicznych i niepublicznych placówkach kształcenia ustawicznego.

Okresy składkowe to przede wszystkim okresy płacenia składek na ubezpieczenie społeczne oraz w niektórych przypadkach także okresy, za które składka nie została opłacona, w sytuacji gdy brak opłaty wynikał z braku obowiązku.

Okresy nieskładkowe wiążą się z okresami braku aktywności zawodowej, za które składki na ubezpieczenie społeczne nie zostały odprowadzone. Chodzi to między innymi o sytuacje pobierania zasiłku chorobowego, wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy i inne.

Należy zwrócić uwagę, gdyż w sytuacji, gdy okres składkowy i nieskładkowy zbiegają się w czasie, wówczas uwzględnieniu podlega okres korzystniejszy.

Polecamy serwis: Wcześniejsze emerytury

Rozwiązanie stosunku pracy

Poza właściwym wiekiem i okresem składkowym i nieskładkowym ważnym warunkiem jest również rozwiązanie stosunku pracy przez nauczyciela

Świadczenie kompensacyjne może zostać przyznane nauczycielowi, który rozwiązał na swój wniosek stosunek pracy nauczycielskiej, wykonywanej w jednostkach wymienionych w art. 2 pkt 1 ustawy.

Warunek rozwiązania stosunku pracy na wniosek nauczyciela spełniony jest zarówno wtedy, gdy stosunek ten został rozwiązany na podstawie złożonego przez niego wypowiedzenia, jak również wtedy, gdy został rozwiązany na podstawie porozumienia stron, ale wniosek o rozwiązanie stosunku pracy złożył nauczyciel.

Zgodnie z ustawą o świadczeniach kompensacyjnych prawo do świadczenia przysługuje wówczas w sytuacji, gdy stosunek pracy został rozwiązany w razie całkowitej likwidacji szkoły lub częściowej likwidacji szkoły, a także w ramach zmian organizacyjnych, które uniemożliwiają dalsze zatrudnienie nauczyciela w pełnym wymiarze zajęć.

Zobacz również: Kiedy można zlikwidować szkołę?

Świadczenie kompensacyjne przysługuje również nauczycielowi, którego stosunek pracy wygasł wskutek upływu okresu pozostawania w stanie nieczynnym (np. z powodu częściowej likwidacji lub zmian organizacyjnych w szkole) lub w razie wcześniejszego rozwiązania stosunku pracy przed upływem stanu nieczynnego (w razie odmowy podjęcia przez nauczyciela pracy w pełnym wymiarze zajęć na czas nieokreślony lub na okres, na który została zawarta umowa, w tej samej szkole, na tym samym lub innym stanowisku). Nauczyciel, który zamierza ubiegać się o przyznanie świadczenia kompensacyjnego, a pozostaje w kilku stosunkach pracy, aby nabyć prawo do tego świadczenia, musi rozwiązać wszystkie stosunki pracy, bez względu na ich charakter i wymiar czasu pracy.

Wysokość świadczenia

Wysokość świadczenia kompensacyjnego zależy od środków zgromadzonych na własnym koncie w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych do końca miesiąca poprzedzającego miesiąc, od którego przysługuje wypłata świadczenia kompensacyjnego- z uwzględnieniem ich waloryzacji. Jeżeli ubezpieczony jest członkiem otwartego funduszu emerytalnego pod uwagę bierze się również środki tam zgromadzone. Zatem im dłużej nauczyciel będzie wykonywał swój zawód, wówczas więcej odłoży, w wyniku czego będzie mu przyznane świadczenie o wyższej wysokości. Kwota świadczenia obliczana jest przez podzielenie podstawy obliczenia emerytury, przez średnie dalsze trwanie życia dla osób w wieku 60 lat, przyjęte wg tablicy średniego dalszego trwania życia obowiązującego w dniu zgłoszenia wniosku. Z tym, że w przypadku członkostwa w otwartym funduszu emerytalnym składki na ubezpieczenie emerytalne zwiększa się poprzez pomnożenie wskaźnikiem korygującym 19,52/12,22.

Zgodnie z ustawą, kwota świadczenia kompensacyjnego powstała na skutek obliczeń, nie może być niższa niż kwota najniższej emerytury wynikająca z ustawy o emeryturach i rentach.
Nauczyciel, któremu przyznano świadczenie kompensacyjne, nie może jednocześnie pobierać innych świadczeń, takich jak: renta socjalna, zasiłek przedemerytalny, świadczenie przedemerytalne czy renta z tytułu niezdolności do pracy. W przypadku zbiegu prawa do świadczeń nauczyciel otrzyma jedno z nich – wyższe bądź wybrane przez siebie.
Postępowanie o przyznanie świadczenia kompensacyjnego.

Polecamy serwis: OFE

Po pierwsze, aby świadczenie kompensacyjne zostało przyznane, osoba, która się świadczenia domaga musi wystąpić z wnioskiem. Wniosek powinien być złożony pisemnie w organie rentowym lub za pośrednictwem płatnika składek. Z wnioskiem można również wystąpić ustnie do protokoły w organie rentowym. Istnieje też możliwość przesłania za pośrednictwem poczty, jak również złożenia w polskim urzędzie konsularnym.

Wniosek o świadczenie kompensacyjne powinien zawierać dane wnioskodawcy, a w szczególności imiona, nazwisko, datę, miejsce urodzenia, zamieszkania, imiona rodziców, numer PESEL i NIP.

Do wniosku należy dołączyć dokumenty, które potwierdzają okres wykonywania pracy w charakterze nauczyciela a także okresy składkowe i nieskładkowe

Decyzję w sprawie świadczenia wydaje i wypłaca – zgodnie z ustawa o świadczeniach kompensacyjnych - organ rentowy właściwy ze względu na miejsce zamieszkania nauczyciela, a jeśli nauczyciel zamieszkuje poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej - organ rentowy właściwy ze względu na ostatnie miejsce zamieszkania nauczyciela w Rzeczypospolitej Polskiej.

Ważne jest, że od decyzji w sprawie świadczenia przysługuje odwołanie do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych, w terminie miesiąca od dnia jej doręczenia.
Postępowanie odwoławcze jest wolne od opłat.

Polecamy serwis: Wcześniejsze emerytury

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych,

Ustawa z dnia 26 stycznia 1982 r. - Karta Nauczyciela.