Czy współwłasność można znieść przez podział działki?

Polskie prawo wprowadza dwa rodzaje współwłasności – łączną i w częściach ułamkowych.

Ze współwłasnością łączną mamy do czynienia wówczas, gdy współwłaściciele nie posiadają udziałów, a własność danej rzeczy przysługuje im łącznie, a nie samodzielnie. Nie mogą oni rozporządzać przedmiotem własności. Taki rodzaj współwłasności łączy np. małżonków lub wspólników spółki cywilnej.

Współwłasność w częściach ułamkowych, jak sama nazwa wskazuje, to współwłasność, w której każdemu współwłaścicielowi przysługuje pewien określony, najczęściej ułamkiem, udział w przedmiocie współwłasności. Dzieje się tak, na przykład wówczas, gdy kilka osób kupuje wspólnie nieruchomość (np. działkę pod zabudowę).

Zobacz również: Czym jest ewidencja gruntów i budynków?

Ze zniesieniem współwłasności będziemy mieć do czynienia wyłącznie w tym drugim przypadku.

Jeżeli współwłaściciele chcą znieść współwłasność mogą dokonać tego w umowie (jeżeli zgadzają się co do sposobu zniesienia współwłasności) lub w drodze postępowania sądowego (jeśli nie osiągną porozumienia).

Istnieją dwa najbardziej powszechne sposoby zniesienia współwłasności:

1. podział przedmiotu współwłasności i przyznanie poszczególnym współwłaścicielom prawa własności do ich części;

2. przyznanie przedmiotu współwłasności jednemu ze współwłaścicieli z obowiązkiem spłaty pozostałych współwłaścicieli (lub bez takiego obowiązku, ale tylko za zgodą pozostałych).

Zniesienia współwłasności poprzez podział rzeczy można dokonać tylko wówczas, gdy jest to prawnie dopuszczalne. Krótko mówiąc – tylko wtedy, gdy rzecz po podziale będzie mogła być odrębnym przedmiotem własności.

Zobacz również: Nieruchomości

Najczęściej zniesienie współwłasności przez podział ma zastosowanie przy współwłasności nieruchomości, takiej jak działka. Warto podkreślić, że nieruchomość taka będzie mogła zostać podzielona tylko wówczas, gdy w jej skład wchodzi co najmniej dwie działki ewidencyjne. 

W takim przypadku niezbędne będzie zawarcie umowy w formie aktu notarialnego. Zawiera się w nim oświadczenie o zniesieniu współwłasności oraz sposobie podziału działki (np. po ¼ dla dwóch współwłaścicieli, a ½ dla trzeciego).

Konieczną czynnością jest również złożenie wniosku do sądu wieczystoksięgowego o wydzielenie z księgi wieczystej danej działki i założenia dal niej nowej, odrębnej księgi.

Zobacz serwis: Sprawy urzędowe

Jeżeli podział działki nie jest możliwy, można znieść współwłasność poprzez przyznanie nieruchomości jednemu ze współwłaścicieli i zobowiązanie go do spłaty pozostałych współwłaścicieli.