Prawo do rozpoznania sprawy przez niezależny i niezawisły sąd

Nie, istnieje instytucja wyłączenia sędziego, która ma na celu niedopuszczenie do sytuacji, w której w sprawie orzeka sędzia związany ze sprawą lub osobą, której ona dotyczy. 

Wyłączenie sędziego może nastąpić:

• z mocy prawa (kiedy ustawa wymienia okoliczności, których zrealizowanie powoduje, że konkretny sędzia nie może dalej orzekać w Twojej sprawie);

• na wniosek strony.

Sędzia jest wyłączony z mocy prawa (co oznacza, że nie musisz podejmować żadnych działań, aby doszło do zmiany sędziego), w kilku wskazanych przez ustawę przypadkach. Sędzia nie może orzekać w sprawie (por. art. 18 p.s.a.):

• w której jest stroną lub pozostaje z jedną z nich w takim stosunku prawnym, że wynik sprawy oddziałuje na jego prawa lub obowiązki;

• która dotyczy jego małżonka, krewnych, powinowatych lub osób związanych z nim przysposobieniem, opieką lub kuratelą;

• w której udzielił wcześniej porady prawnej lub był pełnomocnikiem strony;

• w której już orzekał lub brał udział w wydaniu zaskarżonej decyzji czy czynności.

Zobacz również: Kiedy może nastąpić wyłączenie pracownika organu administracji?

Jeśli w Twojej sprawie nie zachodzą podane wyżej okoliczności, a podejrzewasz, że sędzia, który prowadzi postępowanie może nie być obiektywny, złóż wniosek o jego wyłączenie. Wniosek taki możesz złożyć ustnie (podczas rozprawy) lub na piśmie.

Pamiętaj o wskazaniu we wniosku, dlaczego uważasz, że sędzia może być nieobiektywny oraz o tym, że w przypadku złożenia wniosku po rozpoczęciu rozprawy musisz wskazać okoliczności uzasadniające to, że dowiedziałeś się o możliwej nieobiektywności sędziego dopiero w jej trakcie (por. art. 19 p.s.a., art. 20 p.s.a.). 

Sędzia, który zostaje wyłączony od prowadzenia Twojej sprawy, nie może w niej dalej orzekać, a jego miejsce zajmie inny sędzia.

Augustyn zaskarżył decyzję o wywłaszczeniu nieruchomości, którą odziedziczył po dziadkach. Na wywłaszczonej działce miało powstać nowe osiedle. W sprawie miał orzekać sędzia, który zawarł już umowę sprzedaży jednego z mieszkań, które miały powstać na spornej działce. Augustyn uznał, że sędzia z tego powodu może być stronniczy i złożył na najbliższej rozprawie wniosek o jego wyłączenie.

Zobacz również serwis: Sprawy urzędowe

Jeśli sąd uzna, że wniosek o wyłączenie złożyłeś w złej wierze, bo np. chcesz doprowadzić do przedłużenia postępowania, może ukarać Cię grzywną do wysokości przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w roku poprzednim (por. art. 23 p.s.a.).

Tekst pochodzi z poradnika wydanego przez Ministerstwo Sprawiedliwości: "Obywatel w postępowaniu sądowoadministracyjnym" współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego.