Zakaz prowadzenia pojazdów (art. 42)

Wskazany przepis reguluje niezwykle istotną społecznie kwestię - orzekanie zakazu prowadzenia pojazdów. Zwraca uwagę fakt, iż w przepisie tym mowa jest o pojazdach, a zatem przepis ten dotyczy nie tylko samochodów osobowych i ciężarowych, ale także i innych pojazdów (zarówno mechanicznych jak maszyny rolnicze, motocykle itp., jak i niemechanicznych np. jak statki żaglowe, szybowce itp.)

Zależnie od sytuacji, w której wskazany środek karny jest stosowany, spełnia on funkcję prewencyjną czyli ochronną tj. stosuje się go gdy „(..)z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji”, albo spełnia funkcję wychowawczą i represyjną jako dolegliwość związana z karą, mająca wzmocnić efekt jej oddziaływania na sprawcę danego przestępstwa.

Zobacz serwis: Formy popełnienia przestępstwa

W pierwszej kolejności należy wyróżnić sytuacje tj. w których środek ten orzekany jest fakultatywnie, a kiedy obligatoryjnie:

1) środek ten jest stosowany obligatoryjnie w przypadku popełnienia przestępstwa określonego w artykułach 173 Kodeksu karnego (katastrofa komunikacyjna), 174 Kodeksu karnego (sprowadzenia zagrożenia katastrofą komunikacyjną) oraz art. 177Kodeksu karnego (wypadek komunikacyjny) jeżeli miała miejsce:

• nietrzeźwości kierowcy
• ucieczki miejsca wypadku

a także obligatoryjne jest zastosowanie tego środka i to na zawsze w przypadku gdy sprawca ponownie popełnił przestępstwo określone w art. 42 p. 3 Kodeksu karnego tj. ponownie popełni czyn z art. 173, 174, 177 Kodeksu karnego, którego skutkiem będzie śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, lub gdy ponownie popełni przestępstwo określone w art. 177 p. 2 oraz 355 p. 2 (spowoduje wypadek z skutkiem śmiertelnym lub poważnymi obrażeniami ciała) w stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegnie z miejsca wypadku.

1) środek ten jest stosowany fakultatywnie w przypadku gdy w przypadku wskazanych przestępstw jest trzeźwy i nie zbiega z miejsca wypadku. Wówczas przy wydawaniu wyroku sąd weźmie pod uwagę okoliczności popełnienia czynu, rodzaj naruszonych reguł, oceni także czy sprawca może stwarzać dalsze potencjalne zagrożenie.

Uporządkowanie i wyjaśnienie treści analizowanego przepisu wymaga także dokonania rozróżnienia charakteru orzekanego zakazu prowadzenia pojazdów względem czasu na jaki jest orzekany. Może to mieć miejsce: