MOPS czy ZUS? Świadczenia dla osób z niepełnosprawnościami w 2025 r. [TABELA]

• Ważne dokumenty dla osób z niepełnosprawnościami
• Niezdolność do pracy, niezdolność do samodzielnej egzystencji
• Stopień niepełnosprawności, potrzeba wsparcia
• Orzeczenie o niepełnosprawności a niezdolność do pracy
• Co może się zmienić?

Ważne dokumenty dla osób z niepełnosprawnościami

System wsparcia osób niepełnosprawnościami w Polsce jest zróżnicowany. Kluczowe znaczenie mają tu przede wszystkim:

• orzeczenia o niepełnosprawności lub stopniu niepełnosprawności wydawane przez miejskie/powiatowe i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności; decyzje ustalające poziom potrzeby wsparcia, wydawane przez wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawność);

• orzeczenia o niezdolności do pracy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji, wydawane przez lekarzy orzeczników i komisje lekarskie ZUS.

Niezdolność do pracy, niezdolność do samodzielnej egzystencji

Orzekanie o niezdolności do pacy lub niezdolności do samodzielnej egzystencji jest jednym z zadań ZUS. Orzeczenia wydają lekarze orzecznicy ZUS (w I instancji) i komisje lekarskie ZUS (w II instancji). Zakład rozpoczyna postępowanie orzecznicze, gdy wpływa wniosek o świadczenie dla osób niezdolnych do pracy lub samodzielnej egzystencji. W ten sposób ustala się prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty socjalnej czy świadczenia uzupełniającego.

Zgodnie z przepisami, za niezdolną do pracy uznaje się osobę, która całkowicie lub częściowo utraciła zdolność do pracy zarobkowej z powodu naruszenia sprawności organizmu i nie rokuje odzyskania zdolności do pracy po przekwalifikowaniu. Całkowicie niezdolną do pracy jest osoba, która utraciła zdolność do wykonywania jakiejkolwiek pracy. Z kolei częściowo niezdolną do pracy jest osoba, która w znacznym stopniu utraciła zdolność do pracy zgodnej z poziomem posiadanych kwalifikacji.

W przypadku stwierdzenia naruszenia sprawności organizmu w stopniu powodującym konieczność stałej lub długotrwałej opieki i pomocy innej osoby w zaspokajaniu podstawowych potrzeb życiowych orzeka się niezdolność do samodzielnej egzystencji.

Stopień niepełnosprawności, potrzeba wsparcia

Orzeczenia o niepełnosprawności w przypadku dzieci do 16. roku życia i orzeczenia o stopniu niepełnosprawności (lekkim, umiarkowanym, znacznym) wydają miejskie/powiatowe zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (w pierwszej instancji) i wojewódzkie zespoły do spraw orzekania o niepełnosprawności (jako druga instancja). Określone orzeczenia są ważne dla uzyskania przykładowo takich świadczeń jak zasiłek pielęgnacyjny czy świadczenie pielęgnacyjne dla opiekunów dzieci z niepełnosprawnościami.

Decyzję ustalającą poziom potrzeby wsparcia wydaje wojewódzki zespół do spraw orzekania o niepełnosprawności. Wniosek o wydanie takiej decyzji można złożyć razem z wnioskiem o wydanie orzeczenia o stopniu niepełnosprawności. Decyzja jest istotna dla osób, ubiegających się o świadczenie wspierające. Dopiero uzyskanie takiego dokumentu umożliwia ubieganie się o świadczenie w ZUS.

Orzeczenie o niepełnosprawności a niezdolność do pracy

Warto pamiętać, iż orzeczenie lekarza orzecznika ZUS o:

• całkowitej niezdolności do pracy i niezdolności do samodzielnej egzystencji traktowane jest na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

• niezdolności do samodzielnej egzystencji jest traktowane na równi z orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności;

• całkowitej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności;

• częściowej niezdolności do pracy jest traktowane na równi z orzeczeniem o lekkim stopniu niepełnosprawności.

Poniżej tabelaryczne zestawienie najważniejszych świadczeń z informacją kto je wypłaca.

Rodzaj świadczenia		Organ wypłacający
		ZUS	MOPS
Renta z tytułu niezdolności do pracy		+
	Dodatek pielęgnacyjny	+
Renta socjalna		+
	Dodatek dopełniający	+
Świadczenie uzupełniające dla osób niezdolnych do samodzielnej egzystencji		+
Świadczenie wspierające		+
Zasiłek pielęgnacyjny			+
Świadczenie pielęgnacyjne			+
Zasiłek stały			+

Co może się zmienić?

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej pracuje aktualnie nad zmianą całego systemu orzekania o niepełnosprawności i form wsparcia. Na najbliższe lata 2025-2028 zaplanowano analizę funkcjonujących rozwiązań.