REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

1 maja i tyle pytań: Co to za święto? Czy 1 maja wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa, Administracji i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego.
1 maja, święto, wolne
1 maja i tyle pytań: Co to za święto? Czy 1 maja wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

1 maja i tyle pytań: co to za święto? Czy 1 maja jest wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa? Czy 1 maja to święto kościelne? Skąd się wzięło święto 1 maja? Warto znać odpowiedzi na powyższe pytania, ale warto też w tym szczególnym momencie zgłębić istotę pracy zawartą Konstytucji RP ale i poznać bliżej podstawowe zasady prawa pracy. Może to też dobry czas, żeby poprosić o podwyżkę, czy też po prostu dać ją pracownikom.

rozwiń >

Na czym polega Święto Pracy?

1 maja to Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy, tzw. Święto Pracy. W Polsce dba się o poprawę warunków dla pracujących, podejmuje się liczne inicjatywy legislacyjne, implementuje dyrektywy, tworzy nowe prawo. Czynna działalność takich instytucji jak Państwowa Inspekcja Pracy czy Rada Ochrony Pracy dodatkowo podkreśla, jak wielkie znaczenie ma ochrona praw pracowniczych. Dla wielu Polaków 1 maja nabrało także dodatkowego wymiaru, szczególnie po wejściu kraju do Unii Europejskiej w 2004 roku, właśnie 1 maja. W dniu 1 maja 2025 r. przypada już 21 rocznica wstąpienia Polski do UE.

REKLAMA

Czy 1 maja wolne od pracy?

W Polsce 1 maja ma status święta państwowego. Od 1950 roku jest ustawowo wolnym dniem, a w czasach Polski Ludowej był to jeden z najważniejszych dni w roku – obchody, a w szczególności przez tradycyjne parady pierwszomajowe, miały ogromne znaczenie społeczne. Choć dziś celebracja nie odbywa się z takim rozmachem, tradycja ta nadal jest pielęgnowana. Wielu Polaków cieszy się aktualnie tzw. majówką, biorąc często dodatkowy dzień wolny 2 maja, aby móc celebrować tych kilka dni. Oczywiście nie należy zapominać, że wiele osób pracuje 1 maja, pomimo tego iż jest to święto i dzień ustawowo wolny od pracy. Chodzi w szczególności o służby mundurowe, służbę zdrowia, pracowników komunikacji czy innych usług, w tzw. ruchu ciągłym.

Skąd się wzięło święto 1 maja?

Święto 1 maja ustanowiono w 1890 roku, aby uczcić pamięć robotników z Chicago, którzy w 1886 roku zorganizowali protest, walcząc z nieludzkimi warunkami, niskimi płacami i długimi godzinami pracy. W tamtym dniu doszło do brutalnego stłumienia strajku, co na trwałe wpisało się w historię walki o prawa pracowników. Wydarzenia te stały się impulsem do organizacji robotniczej na całym świecie. W 1890 roku na kongresie w Paryżu, z inicjatywy II Międzynarodówki, przyjęto 1 maja jako symboliczny dzień pamięci i walki o lepsze warunki pracy.

Ważne

Nie tylko w Chicago, ale także w Niemczech, Francji i innych krajach, protesty robotnicze przyczyniły się do rewolucyjnych zmian w prawie pracy. Dzięki determinacji pracowników, na przestrzeni lat wprowadzono przepisy gwarantujące bezpieczeństwo w miejscu pracy, krótszy dzień pracy (8 godzin), prawo do urlopu oraz możliwość zrzeszania się i negocjowania warunków zatrudnienia. W Polsce, fundamenty współczesnego kodeksu pracy sięgają ustawy z 1974 roku, zatem to już 51 lat kiedy w Polsce obowiązują skodyfikowane prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?

Wielu naszych czytelników zastanawia się czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa i czy święto 1 maja ma charakter święta kościelnego. Otóż święto 1 maja nie jest świętem nakazanym, a zatem tego dnia wierni nie mają obowiązku uczestniczyć w mszy świętej. Każdy katolik może sam, we własnym sumieniu, decyduje czy chce uczestniczyć w liturgii czy nie. Warto wiedzieć, że 1 maja Kościół Katolicki wspomina św. Józefa, patrona ludzi pracy i rzemieślników, co nadaje wydarzeniu dodatkowy wymiar duchowy.

Podstawy prawa pracy w Polsce

Święto 1 maja to również moment, kiedy warto przypomnieć sobie podstawowe zasady regulujące stosunki pracy. Kodeks Pracy z 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. z 2025 r. poz. 277) wyznacza standardy, których powinni przestrzegać zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Te zasady to swoiste drogowskazy, które pomagają budować uczciwe i bezpieczne środowisko pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Praca w Konstytucji RP

Nasza gospodarka opiera się na modelu społecznej gospodarki rynkowej, w którym kluczowe znaczenie mają wolność działalności, własność prywatna, solidarność oraz dialog i współpraca między wszystkimi partnerami społecznymi. To podejście stanowi o sile systemu, który stara się łączyć dynamikę rynku z dbałością o sprawiedliwość społeczną. Konstytucja traktuje pracę bardzo szeroko – obejmuje ona wszelkie formy aktywności, nie tylko te zdefiniowane tradycyjnym stosunkiem pracy. Dzięki tej szerokiej interpretacji ochronie podlegają zarówno pracownicy etatowi, jak i osoby samozatrudnione, zleceniobiorcy czy rolnicy. Praca nie jest jedynie źródłem dochodu, ale również wartością samą w sobie, łączącą godność, wolność, równość i sprawiedliwość. W encyklice „Laborem exercens” papieża Jana Pawła II podkreślono, że praca, jako wyraz ludzkiej twórczości, ma pierwszeństwo przed kapitałem – to człowiek, a nie sama praca, jest najważniejszy.

Ważne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąca najwyższe prawo w kraju, porusza wiele kwestii związanych z pracą. Jej postanowienia stanowią fundament, na którym opiera się prawo pracy. Mówimy tu nie tylko o prawie do pracy i wolności wyboru zawodu, ale także o zasadach dialogu społecznego, ochronie pracowników, zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy, a także walce z dyskryminacją. W Konstytucji znajdziemy także odniesienia do wolności zrzeszania się, prawa do wypoczynku, a nawet zakazu zatrudniania dzieci.

Równość i zakaz dyskryminacji

Polska Konstytucja jasno wskazuje – wszyscy jesteśmy równi wobec prawa. Oznacza to, że każdy, bez względu na pochodzenie czy przekonania, powinien być traktowany sprawiedliwie przez państwo. Nikt nie może być dyskryminowany w sferze politycznej, społecznej czy gospodarczej. Szczególną uwagę przykłada się do równości płci – kobiety i mężczyźni mają takie same prawa w życiu rodzinnym, publicznym, a także w karierze zawodowej. Dotyczy to dostępu do edukacji, zatrudnienia, awansów, a także sprawiedliwego wynagradzania i możliwości zajmowania kluczowych stanowisk.W miejscu pracy nie może dojść do żadnej formy dyskryminacji – zarówno jawnej, jak i ukrytej. Niezależnie od tego, czy chodzi o różnice w płci, wieku, stanie zdrowia, rasie, wyznaniu, narodowości, przekonaniach politycznych, przynależności do związków, pochodzeniu etnicznym, orientacji seksualnej, czy rodzaju umowy i wymiaru czasu pracy – wszelkie nierówności są niedopuszczalne.

Wolność zrzeszania się i zbiorowe prawa pracy

Konstytucja daje każdemu wolność zrzeszania się – zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, czy rolnicy działający w organizacjach, mogą organizować się, aby wspólnie negocjować warunki pracy. Takie organizacje nie tylko ułatwiają rozmowy na temat zbiorowych układów pracy, ale dają także możliwość wyrażenia sprzeciwu poprzez strajki i inne formy protestu, oczywiście zgodnie z przepisami prawa.

Wolność wyboru zawodu i miejsca pracy

Każdy człowiek ma prawo samodzielnie wybrać, czym chce się zajmować oraz gdzie chce pracować. Oczywiście, ustawodawca może ustalać specyficzne kryteria w zawodach wymagających szczególnych kwalifikacji, na przykład w przypadku sędziów czy lekarzy. Sama kwestia nałożenia obowiązku pracy istnieje wyłącznie wtedy, gdy wynika to z przepisów.

Prawo do bezpiecznych warunków pracy

Każdemu przysługuje prawo do pracy w bezpiecznym i higienicznym środowisku. Konstytucja mówi o tym, że to prawo dotyczy "każdego", co podkreśla, że ochrona zdrowia w pracy nie ogranicza się tylko do zatrudnionych na umowie, ale obejmuje wszelkie formy wykonywania pracy. Szczegóły dotyczące obowiązków pracodawcy określają odpowiednie ustawy.

Prawo do urlopu

W systemie prawnym pracownik ma zagwarantowane prawo do dni wolnych oraz corocznych, płatnych urlopów. Ustalenie maksymalnych norm czasu pracy leży w gestii prawa, co ma na celu zapewnienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.

Prawo do zabezpieczenia społecznego

Obywatel, który z powodu choroby, inwalidztwa czy osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest w stanie pracować, ma prawo do świadczeń społecznych. Co więcej, także osoby, które straciły pracę nie z własnej winy i nie dysponują innymi środkami do życia, mogą liczyć na wsparcie. Zakres tej pomocy jest określony przez ustawodawstwo.

Prawo do minimalnego wynagrodzenia

Państwo corocznie aktualizuje dolne granice wynagrodzenia – jeśli pracodawca nie wypłaca co najmniej tej kwoty, pracownik może zgłosić naruszenie do właściwych instytucji lub wystąpić na drogę sądową. Dla przykładu, od stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie brutto wynosi w Polsce 4666 zł. Oczywiście trzeba pamiętać, że każdy pracownik zasługuje na uczciwą zapłatę, która odzwierciedla rodzaj, ilość i jakość wykonywanej pracy. Chodzi o to, aby wynagrodzenie było nie tylko zgodne z przepisami, ale przede wszystkim sprawiedliwe – adekwatne do wkładu i kwalifikacji.

Swoboda zawierania umów o pracę

Nawiązanie stosunku pracy powinno wynikać z dobrowolności obu stron – zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą wyrazić zgodę na ustalenie warunków zatrudnienia. Ta zasada gwarantuje, że nikt nie jest zmuszony do pozostania w pracy, a każda zmiana czy rozwiązanie umowy odbywa się zgodnie z wolą obu stron, oczywiście w granicach ustawowych standardów.

Poszanowanie dóbr osobistych

Pracodawca musi dbać o szacunek dla godności i innych wartości osobistych pracownika. Choć Kodeks pracy nie definiuje dokładnie, czym są te dobra, podobnie art. 23 Kodeksu cywilnego podaje jedynie przykłady – takie jak zdrowie, wolność, cześć, prawo do wyrażania przekonań, ochrona nazwiska, wizerunku, prywatność korespondencji, nietykalność mieszkania czy rezultaty twórczej działalności. Wszystkie te sfery podlegają ochronie prawa cywilnego. Sąd Najwyższy wyjaśnił już, że dobra osobiste pracownika nie są odrębną kategorią prawną – są traktowane tak samo, jak inne prawa osobiste każdego człowieka.

Potrzeby socjalno-bytowe

Pracodawca, w miarę swoich możliwości, powinien starać się odpowiadać na podstawowe potrzeby swoich pracowników – związane z codziennym życiem, sferą socjalną czy kulturalną. Nie oznacza to jednak, że pracownik może domagać się konkretnych świadczeń – wszystko zależy od możliwości danego przedsiębiorstwa.

Podnoszenie kwalifikacji

Pracodawca ma obowiązek ułatwiać pracownikom rozwój zawodowy poprzez wspieranie szkoleń i podnoszenia kwalifikacji. Trzeba jednak pamiętać, że nie oznacza to automatycznego prawa do żądania konkretnej formy wsparcia – to bardziej ogólna zasada promująca rozwój umiejętności.

Uprzywilejowanie pracownika

Umowy o pracę i inne dokumenty regulujące stosunek pracy nie mogą narzucać warunków gorszych niż te, które gwarantuje prawo pracy. Jeśli jakiekolwiek zapisy są mniej korzystne lub dyskryminujące, są uznawane za nieważne – zamiast nich stosuje się obowiązujące przepisy prawne, które muszą gwarantować równy i sprawiedliwy standard.

Partycypacja pracownicza

Pracownicy mają możliwość uczestniczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem, zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów (na przykład w firmach państwowych). Takie uczestnictwo może wiązać się również z możliwością udziału w zyskach firmy.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy zachowek po rodzicach przepada?

Kto ma prawo do zachowku po rodzicach i od czego zależy jego wysokość? Czy roszczenie o zachowek się przedawnia? Oto najważniejsze przepisy i terminy!

Rozprawa przed TSUE ws. WIBOR-u. Nie będzie przełomu?

W dniu 11 czerwca 2025 r. w Luksemburgu odbędzie się rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-471/24. Jest to wynik pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Okręgowy w Częstochowie, dotyczących interpretacji przepisów prawa unijnego w kontekście kredytów opartych na wskaźniku referencyjnym WIBOR. Pierwsza sprawa w TSUE dotycząca WIBOR-u budzi zrozumiałe zainteresowanie kredytobiorców, prawników i sektora bankowego. Warto jednak rozróżnić realny zakres tej sprawy od medialnych uproszczeń. Nadchodząca rozprawa nie przyniesie jeszcze żadnego rozstrzygnięcia.

Kiedy ostatnia wielka debata prezydencka 2025? Druga tura pomiędzy Trzaskowskim i Nawrockim

Zapowiadana jest ostatnia wielka debata prezydencka przed drugą turą wyborów w 2025 roku. Kiedy odbędzie się debata Karola Nawrockiego i Rafała Trzaskowskiego? Gdzie będzie można obejrzeć debatę?

Biejat i Hołownia popierają Trzaskowskiego [Druga tura]

Magdalena Biejat i Szymon Hołownia popierają Rafała Trzaskowskiego w drugiej turze wyborów prezydenckich 2025 r. Na ile procent może liczyć kandydat na Prezydenta RP?

REKLAMA

[Boże Ciało] Długi czerwcowy weekend 2025. Gdzie dojedziesz tanio pociągiem prosto z Polski? W czerwcu rusza nowy zagraniczny kierunek

Planując zagraniczny wyjazd na czerwcowy długi weekend, warto rozważyć podróż koleją. Z Polski kursują bezpośrednie pociągi m.in. do Czech, Austrii, Niemiec, Słowacji, Węgier oraz na Litwę. Nowością w letnim rozkładzie będzie również bezpośrednie połączenie do Chorwacji, dostępne już od czerwca.

Kogo poprze Mentzen? [Druga tura]

Od tego, kogo poprze Mentzen może zależeć wynik drugiej tury wyborów prezydenckich 2025 r. Dlatego wszyscy tak czekają na informację od Sławomira Mentzena: Trzaskowski czy Nawrocki?

Grozi Ci grzywna 81 tys. zł lub 10% obrotu. Nowe unijne prawo uderzy w tysiące polskich firm

Już za chwilę tysiące firm w Polsce mogą stanąć przed poważnym zagrożeniem – nowa unijna dyrektywa EAA oznacza obowiązkowe zmiany, których zignorowanie może skończyć się katastrofą finansową. Kary sięgają nawet 10% rocznego obrotu lub ponad 81 tys. zł. Wystarczy jedna skarga klienta, by urzędnicy wszczęli kontrolę i nałożyli sankcje. Masz czas tylko do 28 czerwca 2025 r. Potem może być za późno.

Czternasta emerytura w 2025 r. Jaka kwota brutto - netto: najniższa emerytura, czy Rada Ministrów da więcej? Kiedy wypłata?

Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów, potocznie zwane czternastą emeryturą, będzie w 2025 roku wypłacone we wrześniu, podobnie jak w poprzednich dwóch latach. Tak wynika z założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia miesiąca wypłaty kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów w 2025 r., opublikowanych 20 maja 2025 r. Najprawdopodobniej "czternastka" wyniesie w 2025 roku 1878,91 zł brutto (ok. 1709,81 złotych netto), a więc tyle, ile wynosi najniższa emerytura. Choć ustawa daje Radzie Ministrów prawo podwyższenia tej kwoty.

REKLAMA

Jeśli Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, co z prezydenturą Warszawy?

Jeżeli Rafał Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, nie może być jednocześnie prezydentem Warszawy. Zakazuje tego Konstytucja RP. Co z prezydenturą stolicy? Mieliśmy już taki przypadek w historii.

Resort zdrowia: kamery w gabinetach lekarskich, przebieralniach, na sali operacyjnej - nawet bez zgody pacjenta

Przepisy dotyczące monitoringu w placówkach medycznych wywołały gorącą dyskusję, która wciąż trwa, ponieważ wciąż Rzecznik Praw Obywatelskich broni praw pacjentów, a Ministerstwo Zdrowia powołuje się na konieczność ich bezpieczeństwa i nie chce zmian. Z jednej strony celem przepisów jest rzeczywiście zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów, a z drugiej – pojawiają się poważne obawy o naruszenie prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Ten problem wraca, szczególnie mając na uwadze ostatnie okoliczności i śmierć lekarza w jednym z krakowskich szpitali, po ataku pacjenta.

REKLAMA