REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

1 maja i tyle pytań: Co to za święto? Czy 1 maja wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Kinga Piwowarska
Doktor nauk prawnych, adwokat, adiunkt na Wydziale Prawa Uniwersytetu Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie w Katedrze Prawa Pracy i Zabezpieczenia Społecznego
1 maja, święto, wolne
1 maja i tyle pytań: Co to za święto? Czy 1 maja wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?
ShutterStock

REKLAMA

REKLAMA

1 maja i tyle pytań: co to za święto? Czy 1 maja jest wolne od pracy? Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa? Czy 1 maja to święto kościelne? Skąd się wzięło święto 1 maja? Warto znać odpowiedzi na powyższe pytania, ale warto też w tym szczególnym momencie zgłębić istotę pracy zawartą Konstytucji RP ale i poznać bliżej podstawowe zasady prawa pracy. Może to też dobry czas, żeby poprosić o podwyżkę, czy też po prostu dać ją pracownikom.

rozwiń >

Na czym polega Święto Pracy?

1 maja to Międzynarodowy Dzień Solidarności Ludzi Pracy, tzw. Święto Pracy. W Polsce dba się o poprawę warunków dla pracujących, podejmuje się liczne inicjatywy legislacyjne, implementuje dyrektywy, tworzy nowe prawo. Czynna działalność takich instytucji jak Państwowa Inspekcja Pracy czy Rada Ochrony Pracy dodatkowo podkreśla, jak wielkie znaczenie ma ochrona praw pracowniczych. Dla wielu Polaków 1 maja nabrało także dodatkowego wymiaru, szczególnie po wejściu kraju do Unii Europejskiej w 2004 roku, właśnie 1 maja. W dniu 1 maja 2025 r. przypada już 21 rocznica wstąpienia Polski do UE.

REKLAMA

Czy 1 maja wolne od pracy?

W Polsce 1 maja ma status święta państwowego. Od 1950 roku jest ustawowo wolnym dniem, a w czasach Polski Ludowej był to jeden z najważniejszych dni w roku – obchody, a w szczególności przez tradycyjne parady pierwszomajowe, miały ogromne znaczenie społeczne. Choć dziś celebracja nie odbywa się z takim rozmachem, tradycja ta nadal jest pielęgnowana. Wielu Polaków cieszy się aktualnie tzw. majówką, biorąc często dodatkowy dzień wolny 2 maja, aby móc celebrować tych kilka dni. Oczywiście nie należy zapominać, że wiele osób pracuje 1 maja, pomimo tego iż jest to święto i dzień ustawowo wolny od pracy. Chodzi w szczególności o służby mundurowe, służbę zdrowia, pracowników komunikacji czy innych usług, w tzw. ruchu ciągłym.

Skąd się wzięło święto 1 maja?

Święto 1 maja ustanowiono w 1890 roku, aby uczcić pamięć robotników z Chicago, którzy w 1886 roku zorganizowali protest, walcząc z nieludzkimi warunkami, niskimi płacami i długimi godzinami pracy. W tamtym dniu doszło do brutalnego stłumienia strajku, co na trwałe wpisało się w historię walki o prawa pracowników. Wydarzenia te stały się impulsem do organizacji robotniczej na całym świecie. W 1890 roku na kongresie w Paryżu, z inicjatywy II Międzynarodówki, przyjęto 1 maja jako symboliczny dzień pamięci i walki o lepsze warunki pracy.

Ważne

Nie tylko w Chicago, ale także w Niemczech, Francji i innych krajach, protesty robotnicze przyczyniły się do rewolucyjnych zmian w prawie pracy. Dzięki determinacji pracowników, na przestrzeni lat wprowadzono przepisy gwarantujące bezpieczeństwo w miejscu pracy, krótszy dzień pracy (8 godzin), prawo do urlopu oraz możliwość zrzeszania się i negocjowania warunków zatrudnienia. W Polsce, fundamenty współczesnego kodeksu pracy sięgają ustawy z 1974 roku, zatem to już 51 lat kiedy w Polsce obowiązują skodyfikowane prawa i obowiązki pracowników i pracodawców.

Czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa?

Wielu naszych czytelników zastanawia się czy 1 maja msza święta jest obowiązkowa i czy święto 1 maja ma charakter święta kościelnego. Otóż święto 1 maja nie jest świętem nakazanym, a zatem tego dnia wierni nie mają obowiązku uczestniczyć w mszy świętej. Każdy katolik może sam, we własnym sumieniu, decyduje czy chce uczestniczyć w liturgii czy nie. Warto wiedzieć, że 1 maja Kościół Katolicki wspomina św. Józefa, patrona ludzi pracy i rzemieślników, co nadaje wydarzeniu dodatkowy wymiar duchowy.

Podstawy prawa pracy w Polsce

Święto 1 maja to również moment, kiedy warto przypomnieć sobie podstawowe zasady regulujące stosunki pracy. Kodeks Pracy z 26 czerwca 1974 r. (Dz.U. z 2025 r. poz. 277) wyznacza standardy, których powinni przestrzegać zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Te zasady to swoiste drogowskazy, które pomagają budować uczciwe i bezpieczne środowisko pracy.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Praca w Konstytucji RP

Nasza gospodarka opiera się na modelu społecznej gospodarki rynkowej, w którym kluczowe znaczenie mają wolność działalności, własność prywatna, solidarność oraz dialog i współpraca między wszystkimi partnerami społecznymi. To podejście stanowi o sile systemu, który stara się łączyć dynamikę rynku z dbałością o sprawiedliwość społeczną. Konstytucja traktuje pracę bardzo szeroko – obejmuje ona wszelkie formy aktywności, nie tylko te zdefiniowane tradycyjnym stosunkiem pracy. Dzięki tej szerokiej interpretacji ochronie podlegają zarówno pracownicy etatowi, jak i osoby samozatrudnione, zleceniobiorcy czy rolnicy. Praca nie jest jedynie źródłem dochodu, ale również wartością samą w sobie, łączącą godność, wolność, równość i sprawiedliwość. W encyklice „Laborem exercens” papieża Jana Pawła II podkreślono, że praca, jako wyraz ludzkiej twórczości, ma pierwszeństwo przed kapitałem – to człowiek, a nie sama praca, jest najważniejszy.

Ważne

Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, stanowiąca najwyższe prawo w kraju, porusza wiele kwestii związanych z pracą. Jej postanowienia stanowią fundament, na którym opiera się prawo pracy. Mówimy tu nie tylko o prawie do pracy i wolności wyboru zawodu, ale także o zasadach dialogu społecznego, ochronie pracowników, zapewnieniu bezpiecznych warunków pracy, a także walce z dyskryminacją. W Konstytucji znajdziemy także odniesienia do wolności zrzeszania się, prawa do wypoczynku, a nawet zakazu zatrudniania dzieci.

Równość i zakaz dyskryminacji

Polska Konstytucja jasno wskazuje – wszyscy jesteśmy równi wobec prawa. Oznacza to, że każdy, bez względu na pochodzenie czy przekonania, powinien być traktowany sprawiedliwie przez państwo. Nikt nie może być dyskryminowany w sferze politycznej, społecznej czy gospodarczej. Szczególną uwagę przykłada się do równości płci – kobiety i mężczyźni mają takie same prawa w życiu rodzinnym, publicznym, a także w karierze zawodowej. Dotyczy to dostępu do edukacji, zatrudnienia, awansów, a także sprawiedliwego wynagradzania i możliwości zajmowania kluczowych stanowisk.W miejscu pracy nie może dojść do żadnej formy dyskryminacji – zarówno jawnej, jak i ukrytej. Niezależnie od tego, czy chodzi o różnice w płci, wieku, stanie zdrowia, rasie, wyznaniu, narodowości, przekonaniach politycznych, przynależności do związków, pochodzeniu etnicznym, orientacji seksualnej, czy rodzaju umowy i wymiaru czasu pracy – wszelkie nierówności są niedopuszczalne.

Wolność zrzeszania się i zbiorowe prawa pracy

Konstytucja daje każdemu wolność zrzeszania się – zarówno pracownicy, jak i pracodawcy, czy rolnicy działający w organizacjach, mogą organizować się, aby wspólnie negocjować warunki pracy. Takie organizacje nie tylko ułatwiają rozmowy na temat zbiorowych układów pracy, ale dają także możliwość wyrażenia sprzeciwu poprzez strajki i inne formy protestu, oczywiście zgodnie z przepisami prawa.

Wolność wyboru zawodu i miejsca pracy

Każdy człowiek ma prawo samodzielnie wybrać, czym chce się zajmować oraz gdzie chce pracować. Oczywiście, ustawodawca może ustalać specyficzne kryteria w zawodach wymagających szczególnych kwalifikacji, na przykład w przypadku sędziów czy lekarzy. Sama kwestia nałożenia obowiązku pracy istnieje wyłącznie wtedy, gdy wynika to z przepisów.

Prawo do bezpiecznych warunków pracy

Każdemu przysługuje prawo do pracy w bezpiecznym i higienicznym środowisku. Konstytucja mówi o tym, że to prawo dotyczy "każdego", co podkreśla, że ochrona zdrowia w pracy nie ogranicza się tylko do zatrudnionych na umowie, ale obejmuje wszelkie formy wykonywania pracy. Szczegóły dotyczące obowiązków pracodawcy określają odpowiednie ustawy.

Prawo do urlopu

W systemie prawnym pracownik ma zagwarantowane prawo do dni wolnych oraz corocznych, płatnych urlopów. Ustalenie maksymalnych norm czasu pracy leży w gestii prawa, co ma na celu zapewnienie równowagi między życiem zawodowym a prywatnym.

Prawo do zabezpieczenia społecznego

Obywatel, który z powodu choroby, inwalidztwa czy osiągnięcia wieku emerytalnego nie jest w stanie pracować, ma prawo do świadczeń społecznych. Co więcej, także osoby, które straciły pracę nie z własnej winy i nie dysponują innymi środkami do życia, mogą liczyć na wsparcie. Zakres tej pomocy jest określony przez ustawodawstwo.

Prawo do minimalnego wynagrodzenia

Państwo corocznie aktualizuje dolne granice wynagrodzenia – jeśli pracodawca nie wypłaca co najmniej tej kwoty, pracownik może zgłosić naruszenie do właściwych instytucji lub wystąpić na drogę sądową. Dla przykładu, od stycznia 2025 r. minimalne wynagrodzenie brutto wynosi w Polsce 4666 zł. Oczywiście trzeba pamiętać, że każdy pracownik zasługuje na uczciwą zapłatę, która odzwierciedla rodzaj, ilość i jakość wykonywanej pracy. Chodzi o to, aby wynagrodzenie było nie tylko zgodne z przepisami, ale przede wszystkim sprawiedliwe – adekwatne do wkładu i kwalifikacji.

Swoboda zawierania umów o pracę

Nawiązanie stosunku pracy powinno wynikać z dobrowolności obu stron – zarówno pracownik, jak i pracodawca muszą wyrazić zgodę na ustalenie warunków zatrudnienia. Ta zasada gwarantuje, że nikt nie jest zmuszony do pozostania w pracy, a każda zmiana czy rozwiązanie umowy odbywa się zgodnie z wolą obu stron, oczywiście w granicach ustawowych standardów.

Poszanowanie dóbr osobistych

Pracodawca musi dbać o szacunek dla godności i innych wartości osobistych pracownika. Choć Kodeks pracy nie definiuje dokładnie, czym są te dobra, podobnie art. 23 Kodeksu cywilnego podaje jedynie przykłady – takie jak zdrowie, wolność, cześć, prawo do wyrażania przekonań, ochrona nazwiska, wizerunku, prywatność korespondencji, nietykalność mieszkania czy rezultaty twórczej działalności. Wszystkie te sfery podlegają ochronie prawa cywilnego. Sąd Najwyższy wyjaśnił już, że dobra osobiste pracownika nie są odrębną kategorią prawną – są traktowane tak samo, jak inne prawa osobiste każdego człowieka.

Potrzeby socjalno-bytowe

Pracodawca, w miarę swoich możliwości, powinien starać się odpowiadać na podstawowe potrzeby swoich pracowników – związane z codziennym życiem, sferą socjalną czy kulturalną. Nie oznacza to jednak, że pracownik może domagać się konkretnych świadczeń – wszystko zależy od możliwości danego przedsiębiorstwa.

Podnoszenie kwalifikacji

Pracodawca ma obowiązek ułatwiać pracownikom rozwój zawodowy poprzez wspieranie szkoleń i podnoszenia kwalifikacji. Trzeba jednak pamiętać, że nie oznacza to automatycznego prawa do żądania konkretnej formy wsparcia – to bardziej ogólna zasada promująca rozwój umiejętności.

Uprzywilejowanie pracownika

Umowy o pracę i inne dokumenty regulujące stosunek pracy nie mogą narzucać warunków gorszych niż te, które gwarantuje prawo pracy. Jeśli jakiekolwiek zapisy są mniej korzystne lub dyskryminujące, są uznawane za nieważne – zamiast nich stosuje się obowiązujące przepisy prawne, które muszą gwarantować równy i sprawiedliwy standard.

Partycypacja pracownicza

Pracownicy mają możliwość uczestniczenia w zarządzaniu przedsiębiorstwem, zgodnie z zasadami wynikającymi z odrębnych przepisów (na przykład w firmach państwowych). Takie uczestnictwo może wiązać się również z możliwością udziału w zyskach firmy.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Specustawa niekorzystna dla wcześniejszych emerytów - pozorne wykonanie wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. Zadowolone będą tylko osoby nieobjęte tymi przepisami

Po opublikowaniu w dniu 3 marca 2025 r. założeń projektu ustawy o ustalaniu wysokości emerytur z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych dla osób, które do 6 czerwca 2012 r. przeszły na emerytury wcześniejsze na stronach Rządowego Centrum Legislacji ukazał się długo oczekiwany projekt tej ustawy datowany na 4 czerwca 2025 r.

Pozew o zachowek. Co powinien zawierać i gdzie złożyć dokumenty?

Jak napisać pozew o zachowek, by uniknąć błędów, które mogą spowolnić lub utrudnić dochodzenie należności? To ważne informacje dla osób, które zostały pominięte w testamencie lub otrzymały mniej niż im się należało.

Prezydent Andrzej Duda podpisał ważną ustawę. Prosiła go o to ministra z rządu Tuska

Prezydent Andrej Duda podpisał ustawę o jawności cen mieszkań, po wcześniejszym spotkaniu z minister Katarzyną Pełczyńską–Nałęcz. Nowe regulacje nakładają na deweloperów obowiązek prowadzenia stron internetowych, na których podawane mają być ceny mieszkań od początku sprzedaży do jej zakończenia.

Kiedy Trybunał Sprawiedliwości UE wyda wyrok w sprawie WIBOR-u w umowach kredytowych. Pierwsza rozprawa już w tym tygodniu

W środę, 11 czerwca 2025 r. odbędzie się rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej, która dotyczy kredytu udzielonego przez PKO BP. To będzie pierwsza rozprawa przed TSUE dotycząca WIBOR-u. Wyrok TSUE w tej sprawie zapaść może pod koniec 2025 roku lub na początku 2026 roku - oceniają prawnicy reprezentujący bank w tym sporze.

REKLAMA

Ponad 872 tys. pracujących emerytów w Polsce [Dane ZUS]

Liczba pracujących emerytów w Polsce dynamicznie rośnie. Na przestrzeni ostatnich dziewięciu lat zwiększyła się o niemal 52 proc. Jak wynika z danych ZUS, aktywnych zawodowo seniorów jest już 872,6 tys.

Kartel cementowy w Polsce? UOKiK wszczął postępowanie. Czy powraca słynna sprawa sprzed 16 lat?

Biuro Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów poinformowało o wszczętym postępowaniu przeciwko działu prawdopodobnie "kartelu cementowego" w Polsce. Chodzi o możliwą Potencjalna zmowę, która mogła wpływać na wyższe ceny cementu. Miliony konsumentów mogło paść ofiarom tych nie uczciwych praktyk. Co dalej będzie działo się w sprawie?

800 plus dla seniorów czy nawet 50. latków: za każde wychowane i pracujące dziecko, które płaci podatki w Polsce. Czy wejdzie?

Co dalej ze świadczeniem 800 plus? Jest pomysł nowej formy wsparcia dla seniorów. Miałoby to być nawet 800 plus na rzecz seniorów ale i 800 plus dla 50. latków. Za co? Za każde wychowane i pracujące dziecko, które płaci podatki w Polsce. To postulat, który wzbudza skrajne emocje i może wywołać debatę publiczną na temat sprawiedliwości pokoleniowej w systemie świadczeń. Czy taki postulat ma szanse na realizację? Czym jest sprawiedliwość społeczna? Jak seniorzy udowodniliby, że rzeczywiście taką opiekę sprawowali nad dzieckiem? Czy przyniesie to więcej wydatków czy też korzyści dla polskiego budżetu? Są głosy za i przeciw - jak we wszystkim.

Ponad 50% seniorów ma emerytury poniżej 4 tys. zł brutto. Ekspert: jest źle a będzie jeszcze gorzej

- Emeryci w Polsce na pewno nie mogą mówić o „wesołej starości”. Wielu z nich żyje na skraju ubóstwa, a nawet jeżeli dochodzi do waloryzacji to jest ona zbyt niska, by pokrywać wzrost kosztów życia – mówi Paweł Skotnicki, ekspert ubezpieczeniowy. – Najnowszy raport ZUS pokazuje, że w dobie starzejącego się społeczeństwa wartość emerytur będzie spadać i nawet jeżeli wiek emerytalny nie będzie podnoszony to i tak wielu seniorów będzie pracować tak długo, jak tylko będzie to możliwe – dodaje ekspert.

REKLAMA

Która Izba Sądu Najwyższego ma prawo orzekać o ważności wyboru Prezydenta RP. Jest stanowisko Pierwszego Prezesa SN

W dniu 5 czerwca 2025 r. na stronach Sądu Najwyższego opublikowano "Stanowisko Pierwszego Prezesa SN w sprawie dezinformowania opinii publicznej przez Ministra Sprawiedliwości oraz innych polityków, co do umocowania Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych w zakresie orzekania o ważności wyboru Prezydenta RP". W tym stanowisku Pierwszy Prezes Sądu Najwyższego, dr hab. Małgorzata Manowska udzieliła wyjaśnień, która (jej zdaniem) Izba Sądu Najwyższego ma prawo orzekać o ważności wyboru Prezydenta RP. Publikujemy poniżej w całości treść tego stanowiska. Do Sądu Najwyższego wpłynęło dotąd 28 protestów przeciwko wyborowi prezydenta - poinformowała 9 czerwca 2025 r. PAP Monika Drwal z zespołu prasowego SN. Termin na składanie protestów upływa 16 czerwca. Pierwsze dwa protesty we wtorek 10 czerwca br rozpatrzy Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych.

Zmiany w urlopach: 2 dni wolne na 1 dziecko, 3 na 2 dzieci, 4 na 3 dzieci, 5 na 4 dzieci, a za odmowę udzielenia – 30 tys. zł kary dla pracodawcy

Na 1 dziecko – 2 dni wolne, na 2 dzieci – 3 dni wolne, na 3 dzieci – 4 dni wolne, a na 4 i więcej – 5 dni wolnych, z zachowaniem prawa do pełnego wynagrodzenia, a za odmowę zwolnienia od pracy w ramach ww. puli – 30 tys. zł kary dla pracodawcy. O zmianę art. 188 kodeksu pracy – w dniu 12 kwietnia br., zawnioskowały do Ministrstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, Rzeczniczka Praw Dziecka i Okręgowa Rada Adwokacka, a powyższy apel wzmocnił dodatkowo dezyderat wystosowany w tej sprawie, w dniu 4 czerwca br., przez sejmową Komisję do Spraw Petycji. Czy położy to kres absurdowi tylko 2 dni zwolnienia od pracy w roku kalendarzowym, na wszystkie dzieci i łącznie dla obojga rodziców?

REKLAMA