Kontrakt menedżerski czy umowa o pracę?

Kontrakt menedżerski (umowa o zarządzanie) stanowi specyficzną formę zatrudnienia. Warto jednak podkreślić, że nie jest to umowa o pracę a umowa cywilnoprawna. W kodeksie pracy oraz kodeksie cywilnym brak regulacji dotyczących tego stosunku. Prowadzi to do wniosku, że wobec tej formy zatrudnienia stosujemy jedynie bezwzględnie obowiązujące przepisy kodeksu cywilnego. Potwierdza to wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 14 marca 2011 roku (I SA/Gl 503/10). Zgodnie, z którym ani przepisy updof (ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych, Dz.U. 1991 nr 80 poz. 350), ani kodeks cywilny nie normują pojęcia kontrakt menedżerski. Umowę taką zalicza się do umów nienazwanych, zawieranych w ramach swobody umów, do której mają zastosowanie przepisy ogólne prawa zobowiązań. Istotą tego rodzaju kontraktów jest zarządzanie przez osobę fizyczną przedsiębiorstwem, bez podległości służbowej zarządcy i bez kierownictwa dającego zlecenia.

Właściciel firmy i menedżer

Widzimy więc, że stronami umowy są powierzający zarząd firmą oraz menedżer. Pierwsza strona – właściciel firmy zatrudniającej zobowiązuje się do wypłaty honorarium za świadczoną pracę, druga strona - osoba zatrudniona na podstawie kontraktu menedżerskiego zobowiązuje się do zarządzania przedsiębiorstwem.

Zobacz również: Pracowniczy kontrakt menedżerski - WZÓR UMOWY

Treść kontraktu

Kontrakt menedżerski kształtowany jest na podstawie wynikającej art. 353¹ ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93) zasady swobody umów - strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. Stąd też jego poszczególne elementy zależą w dużej mierze od pozycji negocjacyjnej stron oraz ich świadomości prawnej. Treść dokumentu formułowana jest każdorazowo przez wskazane powyżej podmioty. Powinien on zawierać, m. in.: przedmiot umowy, obowiązki i uprawnienia menedżera, składniki jego wynagrodzenia, zakres odpowiedzialności za wykonanie postawionych zadań, kryteria oceny efektywności, sposoby rozwiązania kontraktu, zakaz konkurencji oraz tajemnicę przedsiębiorstwa. Kontrakt menedżerski najczęściej sformułowany jest jako umowa starannego działania.

Sprawowanie zarządu

Przedmiotem umowy jest odpłatne powierzenie danej osobie sprawowania zarządu przedsiębiorstwem. Ma to na celu wypracowanie zysku. W przeciwieństwie do stosunku pracy w omawianej formie zatrudnienia nie występuje kierownictwo czy podporządkowanie. Jest to związane ze specyfiką zarządu. Daje dużo większą samodzielność i swobodę. To do zatrudnionego menedżera należy wybór sposobu zarządzania przedsiębiorstwem. W tej formie świetnie sprawdzą się osoby dynamiczne, kreatywne i przedsiębiorcze. Stąd też propozycje wskazanego zatrudnienia otrzymają zazwyczaj osoby o dużym doświadczeniu i wiedzy (know-how).

Zapytaj na: Forum

Czas pracy

Charakterystyczną cechą kontraktu menedżerskiego jest nienormowany czas pracy. Został on zdefiniowany w art. 140 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141). Rozumiany jest jako czas pracy pracownika określony wymiarem jego zadań. Uzasadnieniem dla takiego rozwiązania jest brak możliwości precyzyjnego określenia momentu rozpoczynania i zakończenia pracy, brak kontroli czasu poświęconego wykonywaniu pracy, możliwość wykonywania zadań poza normalnym rytmem funkcjonowania zakładu pracy, zależność wykonywania obowiązków od zmiennych, trudnych do przewidzenia okoliczności i uwarunkowań, nierytmiczne zapotrzebowanie na pracę, decydujące znaczenie dla wykonania pracy indywidualnego zaangażowania pracownika, a nie faktu jego uczestnictwa w pracy skooperowanej i bezpośredniego podporządkowania kierownictwu pracy. W przypadku kontraktu menedżerskiego nie obowiązuje ograniczenie, zgodnie, z którym zadania należy tak skorelować i wyznaczyć by pracownik miał możliwość wykonania ich w przeciętnym pięciodniowym tygodniu pracy, w ciągu 40 godzin tygodniowo. Oznacza to, że menedżer może pracować więcej i częściej niż zatrudniony na podstawie kodeksu pracy pracownik. Czas jego pracy zależy od ilości nałożonych zadań. Może wyglądać nieregularnie. W niektórych miesiącach możemy być zmuszeni do poświęcenia pracy większej ilości czasu, w innych pozwolimy sobie na dłuższy odpoczynek. Jest to ważne zwłaszcza z uwagi na fakt, iż menedżera nie obowiązują regulacje dotyczące urlopu. Nie ma więc on prawa do płatnego urlopu wypoczynkowego. Stanowi to dość dużą niedogodność tej formy zatrudnienia. Wskazaną kwestię warto podjąć w momencie negocjacji. Do umowy możemy (za zgodą obu zainteresowanych stron) wprowadzić zapis gwarantujący prawo do płatnego wypoczynku. Nie uprawnia on jednak do roszczeń z tego tytułu.

Zakres odpowiedzialności

Menedżer ponosi dużo większa niż pracownik odpowiedzialność. Odpowiedzialność za zawinioną szkodę wyrządzoną zatrudniającemu przedsiębiorcy jest bowiem nieograniczona. Zatrudniony odpowiada całym swoim majątkiem i bez ograniczenia kwotowego. Praktycznym rozwiązaniem tej sytuacji i zabezpieczeniem przed ewentualnymi negatywnymi konsekwencjami jest możliwość zawarcia umowy ubezpieczenia od odpowiedzialności cywilnej z tytułu działalności polegającej na zarządzaniu przedsiębiorstwem. Warto także już przy zawierania przedmiotowej umowy ograniczyć odpowiedzialność wyłącznie do sytuacji zaistnienia winy umyślnej. Wykluczy to ryzyko negatywnych konsekwencji w przypadku winy nieumyślnej/ rażącego niedbalstwa. Można także umownie określić kwotową granicę majątkowej odpowiedzialności. Dla porównania warto przypomnieć, że analogiczna odpowiedzialność pracownika (zatrudnionego na podstawie kodeksu pracy) ograniczona jest do wysokości trzech miesięcznych pensji. Dodatkowo powierzający zarząd firmą ma możliwość nałożenia kary finansowej w związku z niewywiązaniem się z przyjętego zobowiązania osiągnięcia określonych celów.

Wynagrodzenie

Menedżer nie ma zagwarantowanego minimalnego wynagrodzenia za pracę. Jego płaca najczęściej składa się z dwóch elementów: stałego wynagrodzenia zasadniczego oraz części zmiennej, zależnej od uzyskiwanych wyników i efektów pracy. Zgodnie z uchwałą NSA w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2010 roku (sygn. II FPS 10/09), dochody menedżerów nie podlegają 19% podstawie obliczenia podatku – stawce liniowej ale podlegają opodatkowaniu na zasadach ogólnych, jako przychody z działalności wykonywanej osobiście, określone w art. 13 pkt 9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.

Zakaz konkurencji

Kontrakt menedżerski zazwyczaj wzbogacony jest o klauzulę o zakazie konkurencji. Wynika to z faktu, że menedżer dysponuje dostępem do kluczowych danych i informacji o firmie. Klauzula wskazuje czas trwania zakazu oraz wysokość odszkodowania należnego pracownikowi od pracodawcy w razie wygaśnięcia zakazu konkurencji przed terminem, na jaki została zawarta m.in. w razie ustania przyczyn, które uzasadniały taki zakaz lub niewywiązywania się pracodawcy z wypłaty odszkodowania. Często spotykaną praktykę stanowi także wprowadzanie klauzuli poufności. Zobowiązuje ona do nieujawniania informacji o firmie osobom trzecim.

Polecamy serwis: Praca

Ochrona zatrudnienia

Kontrakt menedżerski nie podlega także regulacjom gwarantującym ochronę zatrudnienia. Jako menedżer musimy więc liczyć się z ewentualnością otrzymania wypowiedzenia właściwie w każdym czasie. Na etapie negocjacji treści umowy powinniśmy zwrócić uwagę na czas okresu wypowiedzenia.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Podstawa prawna:

• ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93),
• ustawa z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz.U. 1974 nr 24 poz. 141),
• wyrok WSA w Gliwicach z dnia 14 marca 2011 roku (I SA/Gl 503/10),
• uchwała NSA w Warszawie z dnia 26 kwietnia 2010 roku, (sygn. II FPS 10/09).