Pracownik Vademecum

Kto może być pracownikiem

Pracownikiem może być osoba, która ukończyła 18 lat. Od tej zasady obowiązują jednak wyjątki. Po pierwsze pracownikiem może być osoba, która nie ukończyła 18 roku życia, ale skończyła 16 lat. Mowa wtedy o pracowniku młodocianym. Pracownika takiego zatrudnia się w celu przygotowania zawodowego. Od dnia 1 września 2018 roku nastąpi zmiana, zgodnie z którą pracownikiem będzie mogła być osoba, która ukończyła 15 lat, ale nie ukończyła 18 lat. Po drugie pracownikiem młodocianym może być również osoba, która nie ukończyła 16 roku życia i która ma ukończone gimnazjum (wyjątkowo bez ukończenia gimnazjum). W takim przypadku można młodocianego zatrudnić na wniosek przedstawiciela ustawowego, zawierając umowę o naukę zawodu.

Ponadto wykonywanie pracy lub innych zajęć zarobkowych przez dziecko do ukończenia przez nie 16 roku życia jest dozwolone na rzecz podmiotu prowadzącego działalność kulturalną, artystyczną, sportową lub reklamową. Praca taka wymaga uprzedniej zgody przedstawiciela ustawowego lub opiekuna tego dziecka oraz zezwolenia właściwego inspektora pracy.

Zobacz także: Czy dziecko może być pracownikiem

Pracownikiem samorządowym może być osoba która: jest obywatelem polskim, ma pełną zdolność do czynności prawnych oraz korzysta z pełni praw publicznych oraz posiada kwalifikacje zawodowe wymagane do wykonywania pracy na określonym stanowisku.

Zobacz także: Kto może być pracownikiem samorządowym

Prawa pracownika

Zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska, to dobra pracownika, które pracodawca ma obowiązek poszanować.

Zobacz także: Poszanowanie dóbr osobistych pracownika

Pracownik ma prawo przede wszystkim do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Za świadczoną pracę pracownik ma prawo otrzymać godne wynagrodzenie. Pracownik ponadto ma prawo do urlopu wypoczynkowego, świadczeń związanych z rodzicielstwem. Ponadto poszczególne grupy pracowników mają prawo do dodatkowych uprawnień pracowniczych.

Zobacz także: Prawa pracowników tymczasowych

Zobacz także: Jakie prawa ma pracownica w ciąży

Zobacz także: Sytuacja pracownika w okresie choroby

Obowiązki pracownika

Pracownik oprócz szeregu uprawnień m również obowiązki. Pracownik przede wszystkim ma  obowiązek wykonywać pracę sumiennie i starannie. Pracownik jest ponadto zobowiązany stosować się do poleceń przełożonych, które dotyczą pracy, ale tylko takich, które nie są sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. Kodeks pracy dokładnie wskazuje jakie obowiązki spoczywają na pracowników. Pracownik jest obowiązany w szczególności: przestrzegać czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy, przestrzegać regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, przestrzegać przepisów oraz zasad bezpieczeństwa i higieny pracy, a także przepisów przeciwpożarowych. Pracownika musi również dbać o dobro zakładu pracy, chronić jego mienie oraz zachować w tajemnicy informacje, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę, przestrzegać tajemnicy określonej w odrębnych przepisach oraz przestrzegać w zakładzie pracy zasad współżycia społecznego.

Zobacz także: Jakie obowiązki ma pracownik

Pracownik może zostać ukarany karami porządkowymi lub karą pieniężną. Karą pieniężną pracownik może zostać ukarany za nieprzestrzeganie przez pracownika przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy lub przepisów przeciwpożarowych, opuszczenie pracy bez usprawiedliwienia oraz za stawienie się do pracy w stanie nietrzeźwości lub spożywanie alkoholu w czasie pracy. Natomiast za nieprzestrzeganie przez pracownika ustalonej organizacji i porządku w procesie pracy, przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy, przepisów przeciwpożarowych, a także przyjętego sposobu potwierdzania przybycia i obecności w pracy oraz usprawiedliwiania nieobecności w pracy, pracodawca może stosować karę porządkową. Za karę porządkową uznaje się karę upomnienia lub  karę nagany.

O zastosowanej karze pracodawca zawiadamia pracownika na piśmie. W piśmie pracodawca wskazuje rodzaj naruszenia obowiązków pracowniczych i datę dopuszczenia się przez pracownika tego naruszenia oraz informując go o prawie zgłoszenia sprzeciwu i terminie jego wniesienia. Co ważne odpis zawiadomienia składa się do akt osobowych pracownika.

Zobacz także: Jakimi karami można ukarać pracownika

Pracownik ponosi odpowiedzialność materialną za niewykonanie lub nienależyte wykonania obowiązków pracowniczych ze swej winy, którymi wyrządził pracodawcy szkodę. Przy czym pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda.

Zobacz także: Kiedy pracownik ponosi odpowiedzialność materialną