Poszanowanie dóbr osobistych pracownika

Katalog dóbr osobistych, które pozostają pod ochroną prawa cywilnego, niezależnie od ochrony przewidzianej w innych przepisach, zawarty jest w art. 23 Kodeksu cywilnego. Należą do nich w szczególności: zdrowie, wolność, cześć, swoboda sumienia, nazwisko lub pseudonim, wizerunek, tajemnica korespondencji, nietykalność mieszkania, twórczość naukowa, artystyczna, wynalazcza i racjonalizatorska. Nie jest to katalog zamknięty.

Obowiązek szanowania godności pracownika jest podstawowym obowiązkiem pracodawcy, gdyż stanowi on jedną z podstawowych zasad prawa pracy. Ochrona godności pracownika w stosunkach pracy oznacza przede wszystkim, że pracodawca ma obowiązek szanować poczucie wartości każdego pracownika. Zabronione jest więc poniżanie, szykanowanie, ośmieszanie pracownika nie tylko w relacjach pracodawca – pracownik, ale również w wobec innych zatrudnionych. Konkretyzacja zasady poszanowania godności pracownika znajduje odzwierciedlenie w przepisach dotyczących przeciwdziałania mobbingowi.

Jeżeli pracodawca narusza obowiązek szanowania godności pracownika w sposób ciężki, to pracownik może rozwiązać umowę o pracę bez wypowiedzenia.

Pracownikowi, który udowodni że pracodawca naruszył jego dobra osobiste w sposób bezprawny, przysługują również określone uprawnienia cywilnoprawne.

Pracownik, który udowodni, że pracodawca w sposób bezprawny i zawiniony naruszył jego dobra osobiste, może żądać, aby dopełnił on czynności potrzebnych do usunięcia skutków tego naruszenia, w szczególności aby złożył oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, np. odwołanie lub sprostowanie pewnego oświadczenia złożonego przez pracodawcę i przeproszenie poszkodowanego pracownika. Niezależnie od tego sąd może, na żądanie pracownika, przyznać mu odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę lub zasądzić ją na wskazany przez niego cel społeczny. Te żądania nie są uzależnione od poniesienia przez pracownika szkody. Jeżeli pracownik wskutek naruszenia jego dobra osobistego poniósł nadto szkodę majątkową, to może żądać jej naprawienia za zasadach ogólnych.

Naruszeniem dóbr osobistych pracownika będzie ujawnienie przez pracodawcę bez zgody pracownika informacji na temat wysokości jego wynagrodzenia.
Nie stanowi natomiast naruszenia dóbr osobistych stosowanie w danym zakładzie, np. pracowni jubilerskiej przeszukania pracowników kończących pracę na danej zmianie. Jest to zgodne z prawem pod warunkiem, że pracownicy zostali uprzedzeni przez pracodawcę o stosowaniu tej kontroli, a pracodawca nie nadużywa tego uprawnienia, tzn. przeszukanie ma na celu zapobieganie wynoszeniu kamieni szlachetnych i jest stosowane do pracowników produkcyjnych mających bezpośredni kontakt z kamieniami. W związku z tym nie będzie uzasadnione stosowanie przeszukania, np. do pracowników działu administracyjnego.