REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Naczelne zasady procesu karnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Natalia Kurdziel

REKLAMA

REKLAMA

Naczelne zasady procesu karnego stanowią główne i dominujące cechy procesu karnego, posiadające treść ideologiczną. Przejawiają się jako dyrektywy, postulaty, wytyczne zapewniające prawidłowe jego funkcjonowanie.

Cechy naczelnych zasad procesowych

REKLAMA

Naczelne zasady procesowe wyróżniają się szeregiem właściwości, których łączne występowanie świadczy, że daną dyrektywę możemy traktować jak zasadę procesu karnego. Należy tu wskazać osiem podstawowych cech owych zasad: 

• Zasada wyrażona jest w przepisach obowiązującego prawa
• Bezpośrednio dotyczy kwestii procesu karnego
• Określa podstawowe a jednocześnie najważniejsze cechy procesu karnego
• Posiada charakter ogólnoprocesowy
• Posiada treść ideologiczną
• Określa typowe i szczególne cechy procesu oraz wyjątki od niej dopuszczalne
• Stanowi jedną z alternatyw możliwych i znanych w historii rozwiązań
• Nie tworzy się zasad, które się dublują lub są naturalną konsekwencją istniejących już zasad.

Rodzaje i podział naczelnych zasad procesowych 

Najbardziej widocznym podziałem zasad procesowych jest podział dokonywany ze względu na sposób ich ujęcia w obowiązującym systemie prawnym. Na tej podstawie można wyróżnić zasady skodyfikowane oraz zasady nie skodyfikowane. Pierwszą grupę stanowią zasady prawnie zdefiniowane, czyli takie których definicja wprost zawarta jest w ustawie w postaci konkretnego przepisu. Do zasad skodyfikowanych zaliczane są: zasada prawdy materialnej, obiektywizmu, prawa oskarżonego do obrony, domniemania niewinności, swobodnej oceny dowodów, legalizmu, ustności, jawności, lojalności procesowej, szybkości postępowania oraz skargowości. Drugą grupę stanowią zasady nieskodyfikowane, nie posiadające definicji legalnej, które są wyinterpretowane z szeregu przepisów ustawy. Należą do niej zasada bezpośredniości, kontradyktoryjności, ścigania z urzędu, koncentracji materiału dowodowego oraz rzetelnego procesu.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zobacz: Uzasadnienie wyroku w sprawie karnej

Znaczenie naczelnych zasad procesu karnego

REKLAMA

Naczelne zasady procesu karnego posiadają szczególne znaczenie nie tylko dla teorii procesu karnego, ale także dla praktyki wymiaru sprawiedliwości. Określają ogólne idee porządkujące i klasyfikujące najbardziej istotne instytucje i kwestie procesowe poprzez funkcjonalne ich łączenie. Dzięki nim możliwe jest rozstrzygnięcie na tle całokształtu przepisów, które kwestie są bardziej istotne, priorytetowe w stosunku do pozostałych. Analiza przepisów prawnych dokonywana na ich podstawie pozwala na wyodrębnienie kwestii stanowiących reguły, a tym samym istniejących od ich wyjątków.

Najogólniej mówiąc stanowią one podstawowe dyrektywy, wytyczne wyznaczające istotę, kształt oraz kierunki przebiegu procesu karnego. Ważne jest podkreślenie ich wyjątkowego znaczenia dla nauk procesowych, a w szczególności interpretacji przepisów ustaw karnych oraz doktryny postępowania karnego.

Zobacz: Kodeks postępowania karnego

Konstrukcja naczelnych zasad procesowych

Wspólne funkcjonowanie w systemie prawa karnego zasad jest możliwe dzięki charakterystycznej budowie każdej z nich. Zawierają one nie tylko reguły lecz także dopuszczalne od nich wyjątki. Jest to celowy zabieg ustawodawcy mający na celu eliminację kolizji mogących wystąpić pomiędzy poszczególnymi interesami reprezentowanymi przez zasady. Z powyższego spostrzeżenia można wyprowadzić wniosek, iż odstępstwa od zasad procesowych wynikają z treści obowiązujących norm, które zostały odpowiednio dopasowane do wymagań systemu prawnego, w celu umożliwienia jego bezspornego funkcjonowania.

REKLAMA

Należy zaznaczyć, że odstępstwa, które są jak najbardziej zgodne z prawem nie mogą być mylone z naruszeniami. Otóż naruszenia nie mieszczą się w granicach prawa i tym samym łamią zasady. Przejawiają się najczęściej jako przekroczenie uprawnień czy też złamanie praw i obowiązków. 

Jako przykład wspomnianych odstępstw można wskazać instytucję świadka incognito, która została wprowadzona do systemu prawnego przez ustawodawcę w celu realizacji zasady prawdy materialnej. Choć był to świadomy zabieg ustawodawcy przyniósł ograniczenia funkcjonowania innych zasad procesowych jak kontradyktoryjności, jawności czy prawa oskarżonego do obrony. Wyraźnie widać, że ustawodawca wprowadza kompromis pomiędzy interesami stron w celu osiągnięcia przewodniego celu procesu karnego.

Zobacz: Kim jest świadek incognito?

Realizacja głównych założeń procesu karnego, a tym samym całego wymiaru sprawiedliwości byłaby niemożliwa bez istnienia systemu naczelnych zasad procesu karnego. Stanowią one bowiem pewnego rodzaju kierunkowskazy dla organów stosujących przepisy prawa. Porządkują i łączą założenia ustawy w logiczną, spójną, bezsporną całość, dzięki czemu procedura karna może realizować swoje cele.

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Koniec darmowych worków na śmieci od gminy. Zmiany w sposobie segregacji odpadów

Coraz więcej gmin w Polsce nie udostępnia już darmowych worków na śmieci dla swoich mieszkańców. Jest to związane ze zmianą sposobu segregacji odpadów. Zmiany mają na celu walkę z niewłaściwym sortowaniem śmieci.

Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym

Odrzucenie spadku i tak nie uchroni przed długami po zmarłym - dlaczego? Cóż, kwestie dziedziczenia po bliskich budzą wiele emocji, a nierzadko również obaw. Choć przyjęcie spadku kojarzy się z korzyścią, niewiedza i skomplikowane przepisy mogą prowadzić do poważnych problemów finansowych, zwłaszcza gdy w grę wchodzą długi zmarłego. Zawiłości prawa spadkowego potrafią zaskoczyć, o czym świadczą kontrowersyjne orzeczenia sądowe, które wymagają interwencji nawet Rzecznika Praw Obywatelskich.

Intensywne opady deszczu uszczuplą portfele wielu właścicieli nieruchomości o nawet 10 tys. zł. Kontrolerzy nie będą mieli litości dla Polaków

Ostatnie dni obfitują w gwałtowne zjawiska pogodowe, w tym m.in. w intensywne opady deszczu. Stąd, wiele osób zmaga się z problemem wód opadowych gromadzących się w nadmiarze na ich posesjach. Zagospodarowanie wód opadowych, leży w gestii właściciela nieruchomości. Nie każdy jest świadomy, że za odprowadzanie deszczówki niezgodnie z przepisami, grożą poważne konsekwencje – w tym grzywna w wysokości nawet 10 tys. zł.

Emerytura dla nauczyciela 2025 – które rozwiązanie wybrać? ZUS podpowiada

Nauczyciele, którzy chcą zakończyć aktywność zawodową mają do wyboru kilka możliwości – od powszechnej emerytury, przez wcześniejsze przejście na świadczenie z Karty Nauczyciela, aż po tzw. nową emeryturę nauczycielską. Wybór zależy m.in. od wieku, stażu pracy i spełnienia określonych warunków.

REKLAMA

100 zł miesięcznie dodatku do energii elektrycznej dla tej grupy osób z orzeczeniem o niepełnosprawności. Wnioski można składać od 11 lipca 2025 r.

Od 1 lipca 2025 roku więcej osób będzie mogło ubiegać się o dofinansowanie w ramach programu „Aktywny samorząd”, Obszar E. Wsparcie w formie dodatku na opłaty za energię elektryczną przysługuje osobom korzystającym z koncentratora tlenu lub respiratora w warunkach domowych.

Dodatki dla urzędników. Co na to RIO? Odpowiedź zaskoczy

Dodatki dla urzędników. Co na to RIO? Odpowiedź zaskoczy, bo wydawałoby się, że pracodawca może w skład wynagrodzenia zasadniczego wliczać różnego rodzaju dodatki, tym bardziej w budżetówce. No nie zawsze!

Zestawienie i omówienie 61 korzystnych wyroków sądów powszechnych w sprawach dot. wyroku TK z 4 czerwca 2024 r. SK 140/20, w tym 4 prawomocnych

Orzecznictwo w sprawach art. 25 ust. 1b ustawy emerytalnej po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 4 czerwca 2024 r. sygn. akt SK 140/20 jest bardzo niejednolite. Wskazana niejednolitość przejawia się na wielu płaszczyznach, przede wszystkim niektóre sądy powszechne orzekają na korzyść emerytów poprzez zmianę decyzji ZUS, inne z kolei orzekają na niekorzyść, oddalając odwołania emerytów. Również w ramach orzeczeń korzystnych, można zaobserwować spore różnice.

Unia zakaże kotłów gazowych? Tak, ale nie od 2040 roku. Ekspert wyjaśnia

- Od dwóch lat ze zmiennym natężeniem pojawiają się w mediach teksty o rzekomym zakazie przez Unię Europejską montażu kotłów gazowych oraz zakazie od 2040 r. wykorzystania gazu do ogrzewania. Warto może wyjaśnić zaniepokojonym klientom, że takie doniesienia to brednie i manipulacja – powiedział serwisowi eNewsroom.pl Bartosz Kwiatkowski, Dyrektor Generalny, Polska Organizacja Gazu Płynnego (POGP)

REKLAMA

Co najmniej 120 proc. płacy minimalnej w budżetówce w 2026: taka propozycja

Co najmniej 120 proc. płacy minimalnej w budżetówce: taka propozycja padła. Dlaczego? Bo w wielu państwach Europy Środkowej płaca minimalna stanowi kluczowy instrument polityki społecznej i ekonomicznej, nie inaczej powinno być w Polsce, szczególnie w stosunku do pracowników budżetówki. Ich praca ma realny wpływ na funkcjonowanie sektora publicznego i generalnie państwa. W Polsce od lat obserwujemy systematyczny wzrost płacy minimalnej, jednak nadal utrzymuje się spora różnica między warunkami zatrudnienia w sektorze publicznym a prywatnym. Wciąż płaca minimalna jest wręcz niegodna! Czy czas to zmienić i uregulować ustawowo, że np. minimalne wynagrodzenie w tzw. budżetówce wynosi zawsze 120 proc. minimalnego wynagrodzenia za pracę?

Kto dostanie pieniądze z ZUS-u po śmierci emeryta lub rencisty? Czy trzeba zwracać emeryturę lub rentę po śmierci seniora? ZUS wyjaśnia

Czy emeryturę lub rentę doręczoną po śmierci świadczeniobiorcy trzeba oddać? A co ze świadczeniem, które wpłynęło na konto? W takich sytuacjach wątpliwości ma wiele osób. ZUS przypomina, kto może zachować wypłatę, a kiedy trzeba ją zwrócić.

REKLAMA