Jak ustanowić separację w Kościele w pisemnym procesie spornym?

Niniejsza dysertacja stanowi uzupełnienie mego poprzedniego artykułu (zob. „Jak ustanowić separację w Kościele w ustnym procesie spornym?”) i traktować będzie o pisemnym procesie spornym, dzięki któremu pomiędzy małżonkami ustanowiona może zostać separacja.

Zgodnie z kan. 1693 § 1 Kodeksu prawa kanonicznego (dalej k.p.k.) jeżeli żadna ze stron lub rzecznik sprawiedliwości nie wnosi o zwyczajny proces sporny, należy zastosować ustny proces sporny, który został już przeze mnie omówiony. Powyższy kanon stanowi zatem regułę, choć nie jest to reguła absolutna, iż w sprawach o separację należy stosować ze względu na jego prostotę i bezpośredniość proces ustny. Niemniej jednak, w przypadku zgłoszenia we wstępnej fazie postępowania przez wymienione w/w kanonie osoby wniosku o prowadzenie sprawy według reguł pisemnego procesu spornego trybunał ani ordynariusz nie mogą go zanegować. Taki tryb procedowania wskazany jest w sprawach skomplikowanych.

Pisemny proces sporny stosowany w sprawach separacyjnych musi mieć wszystkie elementy, które posiada zwyczajny proces sporny. Dlatego też postępowanie rozpoczyna wniesienie skargi powodowej, czyli wprowadzenie sprawy do trybunału kościelnego. Jest to czynność, bez której proces sporny nie mógłby zostać rozpoczęty.

Ze względu na swe doniosłe znaczenie procesowe przez wielu znakomitych kanonistów uważany jest za pierwszy etap pisemnego procesu spornego. W rzeczywistości jednak dopiero litis contestatio jest pierwszym etapem ściśle procesowym, a w drugim w ogólności, w czasie którego ma miejsce ustalenie formuły sporu oraz w czasie którego może być podjęta przez sędziego próba pogodzenia małżonków. Na tym etapie formułowane są także pytania procesowe, na które sędzia odpowie w wyroku.

Kolejnym etapem jest instrukcja sprawy, w czasie której przeprowadzane są wszystkie dowody zgłoszone w sprawie. Zgromadzenie dowodów umożliwi sędziemu udzielenie właściwej odpowiedzi na pytanie lub pytania postawione na etapie zawiązaniu sporu. Na koniec tej części procesu dokonuje się publikacji akt i musi ona zakończyć się albo zgodą każdej ze stron na zamknięcie postępowania dowodowego albo zgłoszeniem nowego wniosku dowodowego.

Po zamknięciu postępowania dowodowego ma miejsce czwarty etap procesu, którym jest dyskusja sprawy, po której następuje wydanie wyroku. Ze względu na istotną rolę stron na tym etapie, ustawodawca kościelny nakazuje sędziemu wyznaczenie stronom odpowiedniego okresu na przedstawienie swych obron lub uwag. Dyskusja sprawy polega bowiem na przedstawieniu przez strony na piśmie własnej oceny akt oraz ustosunkowania się do pism obrończych stron przeciwnych. Całkowicie zabrania się natomiast stronom, adwokatom i innym, podawać sędziemu lub powoływać się na informacje, które pozostają poza aktami sprawy. 

Zobacz również serwis: Rozwód kościelny