Obrońca węzła małżeńskiego i jego uwagi przedwyrokowe

Kim jest obrońca węzła małżeńskiego?

Niezwykle istotną rolę w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa sakramentalnego pełni obrońca węzła małżeńskiego (łac. vinculi defensore). Jego obecność w postępowaniu przed sądem kościelnym jest obowiązkowa, bowiem jest gwarantem sprawiedliwego procesu (zob. art. 56 § 1 instrukcji procesowej „Dignitas connubii”, dalej: DC).

Polecamy: Nowy JPK_VAT + Nowe oznaczenia (szczegółowa tabela) + 150 odpowiedzi na pytania o kody w JPK_VAT - Komplet

Powołanie obrońcy węzła małżeńskiego

Obrońca węzła małżeńskiego zostaje powołany w jednym z pierwszych dekretów sądu, w ramach którego dokonuje się ustalenia składu trybunału, który będzie orzekał w sprawie. Przepisy prawa kanonicznego nakładają na osobę, która chce się ubiegać o funkcję obrońcy węzła małżeńskiego szczególne wymagania, mianowicie konieczność zdobycia odpowiedniego wykształcenia i tytułu doktora lub licencjata prawa kanonicznego. Ponadto, osoba taka winna odznaczać się „dobrym imieniem, roztropnością i gorliwością o sprawiedliwość” (zob. kan. 1435 Kodeksu Prawa Kanonicznego z 1983 r., dalej: KPK/83).

Rola i zadania obrońcy węzła małżeńskiego w procesie

Podstawową rolą i zadaniem obrońcy węzła małżeńskiego w procesie jest przedkładanie wszelkich argumentów (dowodów, opinii, zarzutów), które w sposób racjonalny (łac. rationabiliter), przemawiają przeciwko nieważności małżeństwa, innymi słowy – przyczyniają się do obrony węzła małżeńskiego (zob. kan. 1432 KPK/83; art. 56 § 3 DC).

Realizacja obowiązków obrońcy węzła małżeńskiego znajduje swój wyraz na różnych etapach postępowania i realizuje się przez różne czynności. Obrońca węzła małżeńskiego posiada bowiem legitymację do wszczęcia procesu (zob. kan. 1626 KPK/83; art. 276 § 1 DC) oraz zgłoszenia apelacji (zob. kan. 1628 KPK/83; art. 279 § 1 DC), wydaje opinię co do przyjęcia skargi powodowej (zob. art. 119 § 2 DC), przygotowuje pytania na potrzeby przesłuchań oraz ma możliwość uczestniczenia w trakcie przesłuchań (zob. kan. 1533 i 1678 § 1 KPK/83; art. 159 § 1 DC). Ponadto, jest uprawniony by przeglądać akta sprawy, chociażby jeszcze nie były ogłoszone i zapoznać się z dowodami przedłożonymi przez strony (zob. kan. 1678 § 2 KPK/83; art. 243 § 1 DC; art. 159 § 2 DC). Po zapoznaniu się z aktami sprawy może proponować sędziemu nowe dowody, w celu uzupełnienia zgromadzonego materiału (zob. art. 236 DC).

Uwagi przedwyrokowe obrońcy węzła małżeńskiego

Kwintesencją pracy obrońcy węzła małżeńskiego jest przygotowanie przedwyrokowych uwag (łac. animadversiones), w których odniesie się do zebranego w sprawie materiału dowodowego. Obrońca węzła małżeńskiego podaje wszelkie argumenty przeciwko stwierdzeniu nieważności małżeństwa. Uwagi obrońcy węzła małżeńskiego są częścią szerszego etapu procesu, który nazywa się dyskusją sprawy. Dyskusja oznacza, że strony w formie pisemnej dokonują podsumowania dotychczasowego przebiegu procesu, przedstawiając swoje stanowiska, tak zwane obrony i uwagi (zob. kan. 1601 i 1602 § 2 KPK/83). Mają również możliwość, w wyznaczonym przez sędziego terminie, przedłożenia odpowiedzi na obrony i uwagi pozostałych uczestników (zob. kan. 1603 § 1 KPK/83). Obrońca węzła małżeńskiego ma dodatkowo prawo ponownej repliki na odpowiedzi stron, bowiem przepisy prawa kościelnego dają mu uprawienie zabrania głosu jako ostatniemu (zob. kan. 1603 § 3 KPK/83; art. 243 § 1 DC).