REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agata Koschel-Sturzbecher
Adwokat, publicystka i szkoleniowiec.
Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku /fot. shutterstock
Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku /fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Sprawy spadkowe w związku ze swoją specyfiką są często bardzo trudne dla członków rodziny zmarłego, nie tylko dlatego, że dotyczą zmarłej ukochanej osoby, a także dlatego, że często powodują konflikt wśród członków rodziny, którzy mają prawo do dziedziczenia, czy to na podstawie ustawy czy zgodnie z testamentem. Uregulowaniu tego prawa można dokonać przez notarialne poświadczenie dziedziczenia lub przez stwierdzenie nabycia spadku.

REKLAMA

Na wstępie należy zaznaczyć, iż zgodnie z przepisem art. 925 kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Czyli w zasadzie, aby dziedziczyć nie jest potrzebne postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku, gdyż dzieje się to już z mocy samego prawa. Natomiast za przeprowadzeniem postępowania w tej materii przemawia bardzo prozaiczny powód - praktyczne załatwianie spraw związanych z dziedziczeniem, gdyż dużym ułatwieniem jest, gdy spadkobierca posiada jednak dokument potwierdzający fakt dziedziczenia.

REKLAMA

Stwierdzenie nabycia spadku powinno zatem leżeć w gestii spadkobiercy, bowiem uzyskanie takiego postanowienia równoznaczne jest z domniemaniem, że osoba, która je uzyskała jest spadkobiercą. Kiedy więc najbardziej potrzebne jest takie postanowienie? Zwłaszcza jeśli chodzi o dochodzenie świadczeń czy należności od dłużników spadkodawcy. Brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku równoznaczne jest wtedy z brakiem legitymacji do ich odbioru.

Posiadanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku może się też bardzo przydać, jeśli w składzie masy spadkowej znajduje się nieruchomość. Zgodnie z przepisami, właściciel nieruchomości musi niezwłocznie złożyć wniosek o ujawnienie swojego prawa w księdze wieczystej, czyli wykazać prawo własności przedstawiając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Bez tego dokumenty nie można też sprzedać odziedziczonej nieruchomości, gdyż nie widnieje się wtedy jako jej właściciel.

Jak wszcząć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?  

REKLAMA

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego taki wniosek może złożyć każdy, kto  ma w tym interes. Czyli w praktyce będzie to na pewno całe grono spadkobierców, ale także m.in. wierzyciele spadkodawcy czy spadkobiercy, uprawnieni do zachowku, czy zapisobiercy.  Pismem wszczynającym postępowanie jest wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, postępowanie to jest nieprocesowe, dlatego nie ma w nim stron (powód i pozwany) tylko wnioskodawca/wnioskodawcy i uczestnik/uczestnicy (zależy od ilości osób biorących udział w postępowaniu).

W zasadzie wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku nie jest ograniczone konkretnym terminem. Jednakże nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku  (też śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Okres 6-ściu miesięcy uzasadniony jest tym, iż dokładnie tyle czasu od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swojego dziedziczenia mają spadkobiercy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Wniosek taki powinien spełniać wymogi formalne pozwu, jednak zamiast pozwanego wskazuje się wszystkich zainteresowanych wynikiem postępowania, czyli najczęściej w praktyce wszystkich spadkobierców.

Pismo powinno zatem przede wszystkim zawierać:

  • oznaczenie sądu- sąd miejsca zwykłego spadkodawcy
  • wskazanie wnioskodawcy (wraz z adresem zamieszkania i nr PESEL)
  • wskazanie spadkobierców
  • określenie swojego żądania- zwięzłe określenie kto nabywa spadek, w jakich częściach, na jakiej podstawie (czy zgodnie z ustawą czy testamentem)
  • uzasadnienie i załączenie oryginału odpisu aktu zgonu i oryginały odpisów aktów urodzenia lub małżeństwa spadkobierców

Należy pamiętać, że do sądu składa się oryginał pisma wraz z odpisami z załącznikami dla uczestników postępowania (jeśli uczestników jest dziesięciu tyle musi być odpisów). Wniosek przed złożeniem do sądu należy opłacić w wysokości 100 zł albo przelewem na konto bankowe sądu albo za pomocą znaków opłaty sądowej i załączyć potwierdzenie opłaty do pisma.

Po przeprowadzonym postępowaniu sąd wydaje postanowienie, w którym określa wszystkich spadkobierców po zmarłym, a także wysokość udziału każdego z nich w spadku. Sąd nie określa kto dziedziczy jakie przedmioty, w jakiej ilości itp. Takie kwestie określa się dopiero przez dział spadku.

Dział spadku - na czym polega?

Aby określić, które z przedmiotów wchodzących w masę spadkową staną się własnością konkretnego spadkodawcy należy przeprowadzić właśnie dział spadku. Czyli przed działem cały majątek spadkowy stanowi jedną całość. Przepisy nie nakładają na spadkobierców konieczności przeprowadzenia działu spadku, czyli w praktyce- w sytuacji, gdy jest tylko jeden spadkobierca albo gdy spadkobiercy są zgodni co do spadku nie ma takiej konieczności, gdyż dokonają tego podziału we własnym zakresie. Należy przy tym zaznaczyć, że działu spadku nie można dokonać bez postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub bez notarialnego poświadczenia dziedziczenia- konieczne jest powołanie się na jeden z tych dokumentów we wniosku o dział spadku. Zaznaczyć trzeba też, że w dziale spadku podziałowi ulegają tylko aktywa spadkowe, nie dzieli się długów.

Jak wspomniano do czasu działu spadku cały majątek spadkowy traktuje się jako całość, a spadkobiercy są w zasadzie jego współwłaścicielami, co może spowodować, że sprzedaż np. tylko jednego składniku będzie ograniczony.

Sposoby działu spadku

Możliwe są dwie opcje sposobu działu spadku - umownie i sądownie. W przypadku umownego działu spadku wszyscy spadkobiercy muszą pozostawać w zgodzie co do wszystkich kwestii tego działu, czyli muszą być zgodni co do tego kto dziedziczy jaki przedmiot, co do wysokości i terminu sposobu zapłaty wszelkich wzajemnych spłat i dopłat itp. Umowę o dział spadku zawiera się w dowolnej formie, jednak najlepiej zrobić to w zwykłej formie pisemnej. Jednak, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość wtedy umowę o dział powinno zawrzeć się w formie aktu notarialnego.  

Warto zaznaczyć, że jeśli chociaż jeden spadkobierca nie zgadza się na umowny dział spadku - nie można go do tego zmusić.  W takim wypadku należy przeprowadzić sądowny dział spadku.

Wniosek o dział spadku może złożyć każde ze współspadkobierców, nabywca udziału spadku lub wierzyciel spadkobiercy. Podobnie jak w przypadku postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku nie ma tu konkretnego terminu na wszczęcie takiego postępowania.

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej

W postępowaniu o dział spadku sąd ustala przede wszystkim skład majątku spadkowego, czyli co konkretnie się na niego składa, a także wartość majątku. Następnie określa się jakie udziały uzyskają poszczególni spadkobiercy, w tym też sąd wskazuje wysokość wzajemnych dopłat i spłat. Regułą jest, iż ustalony w inwentarzu skład stanu czynnego spadku stanowi podwaliny dokonania działu. Jednakże w sytuacji, gdy w inwentarzu nie wyszczególniono jakiegoś przedmiotu to można go uzupełnić. Gdy nie inwentarz nie był w ogóle sporządzony sąd może ustalić skład spadku na podstawie wyjaśnień uczestników. Należy pamiętać, iż wartość poszczególnych przedmiotów dokonuje się zgodnie z chwilą dokonywania działu.

Jeśli uczestnicy są zgodni co do wartości dzielonego przedmiotu to ta wartość jest wiążąca dla sądu. Jednak gdy powstaje jakiekolwiek rozbieżności w tej kwestii, sąd przeważnie na podstawie opinii biegłego ustali wartość spornych przedmiotów.

Sąd może podzielić majątek spadkowy w sposób fizyczny (jeśli jest to możliwe ze względu na specyfikę rzeczy), może przyznać przedmiot w całości jednemu lub kilku spadkobiercom zasądzając spłatę na rzecz pozostałych spadkobierców. Sąd może też dokonać podziału cywilnego rzeczy wchodzących w skład spadku- polega to na sprzedaży rzeczy i podzieleniu sumy ze sprzedaży między spadkobierców w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku.

Zgodnie z przepisem art. 1038 § 1 k.c. sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek, a jedynie z ważnych powodów można ograniczyć się tylko do części spadku.

Wniosek o sądowy dział spadku podlega opłacie w wysokości 500 zł, a jeżeli zawiera on zgodny projekt spadku (wszyscy spadkobiercy są zgodni co do wszystkich opisanych wyżej kwestii) pobiera się opłatę stałą w wysokości 300 zł.

Agata Koschel-Sturzbecher
adwokat

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd potwierdza: Opiekun osoby niepełnosprawnej bez odsetek od świadczenia pielęgnacyjnego. Zwrot. Świadczenie wspierające [stopień znaczny]

Panie redaktorze dlaczego nikt nie pisze i o tym się nie mówi o odsetkach, które trzeba było zapłacić za te miesiące które pobierało się świadczenie pielęgnacyjne i które trzeba było zwrócić do MOPS.

ZUS: Zbędne drugie przeliczenie emerytury. Dlatego tylko raz stosuje się tabele średniego średniego dalszego trwania życia
Zasiłek pielęgnacyjny z MOPS, dodatek z ZUS i termin na wniosek [Wyrok NSA]

Naczelny Sąd Administracyjny podkreślił, iż 3-miesięczny termin na złożenie wniosku o zasiłek pielęgnacyjny nie ulega zawieszeniu na czas przysługiwania osobie niepełnosprawnej innego, konkurencyjnego świadczenia. W tym przypadku chodziło o dodatek pielęgnacyjny.

500 plus dla małżeństw z 50-letnim stażem? Nowe świadczenie jest już coraz bliżej

Czy pary z 50-letnim stażem małżeńskim otrzymają jednorazowe wsparcie finansowe od państwa? Trwają intensywne prace nad petycją dotyczącą tzw. „500 plus dla małżeństw” – nowego świadczenia, które miałoby docenić trwałość długoletnich związków. Sejmowa Komisja Petycji analizuje projekt ustawy przewidujący wypłaty od 5000 do nawet 8000 zł w zależności od liczby wspólnie przeżytych lat.

REKLAMA

Sąd nakazał przeliczenia emerytury. ZUS to zrobił, ale odliczył wcześniej pobrane emerytury

Infor.pl udostępnia czytelnikom miejsce na naszym portalu. Dziś list czytelnika, który od dekady toczy (z niezadawalającym efektem) boje o ponowne przeliczenie swojej emerytury. Ponowne przeliczanie emerytur stało się medialnym tematem po słynnych wyroku TK z 4 czerwca 20224 r. (słynnym bo daje podwyżki emerytury i wyrównania nawet do 64 000 zł dla około 200 000 osobom, ale nie można z tego skorzystać bez pojedynku z ZUS w sądzie bo wyrok nie jest opublikowany w Dzienniku Ustaw). Nasz czytelni walczy o przeliczenie emerytury dużo wcześniej niż pojawił się ten wyrok. Oto jego historia.

O ile wzrośnie świadczenie pielęgnacyjne w 2026 roku?

Opiekunowie osób z niepełnosprawnościami czekają na ostateczną decyzję rządu w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia. To właśnie od wzrostu minimalnej płacy zależy kwota świadczenia pielęgnacyjnego w 2026 roku.

375 zł miesięcznie dla wdów i wdowców? Senat rozpatruje petycję ws. nowelizacji ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej

W Senacie procedowana jest petycja, która zakłada przyznanie wdowom i wdowcom po działaczach opozycji antykomunistycznej świadczenia w wysokości 375 zł miesięcznie. To zmodyfikowany postulat, który zyskał poparcie Urzędu ds. Kombatantów. Trwają konsultacje z resortami finansów i rodziny.

ZUS: Te emerytki po 65 urodzinach będą miały z urzędu podwyższoną emeryturę. Po przeliczeniu więcej nawet o kilkaset złotych miesięcznie

ZUS informuje, że kobiety pobierające okresową emeryturę kapitałową po osiągnięciu męskiego powszechnego wieku emerytalnego (65 lat) będą miały z urzędu przeliczone świadczenie. Na przeliczeniu mogą zyskać nawet kilkaset złotych miesięcznie.

REKLAMA

ZUS zakończył wysyłkę listów [Waloryzacja i trzynaste emerytury]

13 czerwca 2025 r. Zakład Ubezpieczeń Społecznych poinformował, że zakończył coroczną wysyłkę listów do emerytów i rencistów. W kopercie znajdują się dwie decyzje: o marcowej waloryzacji oraz trzynastej emeryturze.

Wiemy o ile wzrosną emerytury i renty w 2026 r. Rząd podał wskaźnik waloryzacji świadczeń – podwyżka jeszcze niższa, niż w tym roku

12 czerwca br. Rada Ministrów przyjęła propozycję zwiększenia wskaźnika waloryzacji emerytur i rent w 2026 r., która będzie teraz przedmiotem negocjacji z Radą Dialog Społecznego. Jeżeli zaproponowana wysokość zwiększenia zostanie przyjęta jako ostateczna – wiemy już jaka będzie minimalna kwota podwyżki świadczeń emerytalno-rentowych od 1 marca 2026 r.

REKLAMA