REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Agata Koschel-Sturzbecher
Adwokat, publicystka i szkoleniowiec.
Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku /fot. shutterstock
Stwierdzenie nabycia spadku a dział spadku /fot. shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Sprawy spadkowe w związku ze swoją specyfiką są często bardzo trudne dla członków rodziny zmarłego, nie tylko dlatego, że dotyczą zmarłej ukochanej osoby, a także dlatego, że często powodują konflikt wśród członków rodziny, którzy mają prawo do dziedziczenia, czy to na podstawie ustawy czy zgodnie z testamentem. Uregulowaniu tego prawa można dokonać przez notarialne poświadczenie dziedziczenia lub przez stwierdzenie nabycia spadku.

REKLAMA

Na wstępie należy zaznaczyć, iż zgodnie z przepisem art. 925 kodeksu cywilnego spadkobierca nabywa spadek z chwilą otwarcia spadku, czyli z chwilą śmierci spadkodawcy. Czyli w zasadzie, aby dziedziczyć nie jest potrzebne postanowienie o stwierdzenie nabycia spadku, gdyż dzieje się to już z mocy samego prawa. Natomiast za przeprowadzeniem postępowania w tej materii przemawia bardzo prozaiczny powód - praktyczne załatwianie spraw związanych z dziedziczeniem, gdyż dużym ułatwieniem jest, gdy spadkobierca posiada jednak dokument potwierdzający fakt dziedziczenia.

REKLAMA

Stwierdzenie nabycia spadku powinno zatem leżeć w gestii spadkobiercy, bowiem uzyskanie takiego postanowienia równoznaczne jest z domniemaniem, że osoba, która je uzyskała jest spadkobiercą. Kiedy więc najbardziej potrzebne jest takie postanowienie? Zwłaszcza jeśli chodzi o dochodzenie świadczeń czy należności od dłużników spadkodawcy. Brak postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku równoznaczne jest wtedy z brakiem legitymacji do ich odbioru.

Posiadanie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku może się też bardzo przydać, jeśli w składzie masy spadkowej znajduje się nieruchomość. Zgodnie z przepisami, właściciel nieruchomości musi niezwłocznie złożyć wniosek o ujawnienie swojego prawa w księdze wieczystej, czyli wykazać prawo własności przedstawiając postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku. Bez tego dokumenty nie można też sprzedać odziedziczonej nieruchomości, gdyż nie widnieje się wtedy jako jej właściciel.

Jak wszcząć postępowanie o stwierdzenie nabycia spadku?  

REKLAMA

Zgodnie z przepisami kodeksu cywilnego taki wniosek może złożyć każdy, kto  ma w tym interes. Czyli w praktyce będzie to na pewno całe grono spadkobierców, ale także m.in. wierzyciele spadkodawcy czy spadkobiercy, uprawnieni do zachowku, czy zapisobiercy.  Pismem wszczynającym postępowanie jest wniosek o stwierdzenie nabycia spadku, postępowanie to jest nieprocesowe, dlatego nie ma w nim stron (powód i pozwany) tylko wnioskodawca/wnioskodawcy i uczestnik/uczestnicy (zależy od ilości osób biorących udział w postępowaniu).

W zasadzie wszczęcie postępowania o stwierdzenie nabycia spadku nie jest ograniczone konkretnym terminem. Jednakże nie może nastąpić przed upływem sześciu miesięcy od otwarcia spadku  (też śmierci spadkodawcy), chyba że wszyscy znani spadkobiercy złożyli już oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku. Okres 6-ściu miesięcy uzasadniony jest tym, iż dokładnie tyle czasu od dnia, w którym dowiedzieli się o tytule swojego dziedziczenia mają spadkobiercy do złożenia oświadczenia o przyjęciu lub odrzuceniu spadku.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Co powinien zawierać wniosek o stwierdzenie nabycia spadku?

Wniosek taki powinien spełniać wymogi formalne pozwu, jednak zamiast pozwanego wskazuje się wszystkich zainteresowanych wynikiem postępowania, czyli najczęściej w praktyce wszystkich spadkobierców.

Pismo powinno zatem przede wszystkim zawierać:

  • oznaczenie sądu- sąd miejsca zwykłego spadkodawcy
  • wskazanie wnioskodawcy (wraz z adresem zamieszkania i nr PESEL)
  • wskazanie spadkobierców
  • określenie swojego żądania- zwięzłe określenie kto nabywa spadek, w jakich częściach, na jakiej podstawie (czy zgodnie z ustawą czy testamentem)
  • uzasadnienie i załączenie oryginału odpisu aktu zgonu i oryginały odpisów aktów urodzenia lub małżeństwa spadkobierców

Należy pamiętać, że do sądu składa się oryginał pisma wraz z odpisami z załącznikami dla uczestników postępowania (jeśli uczestników jest dziesięciu tyle musi być odpisów). Wniosek przed złożeniem do sądu należy opłacić w wysokości 100 zł albo przelewem na konto bankowe sądu albo za pomocą znaków opłaty sądowej i załączyć potwierdzenie opłaty do pisma.

Po przeprowadzonym postępowaniu sąd wydaje postanowienie, w którym określa wszystkich spadkobierców po zmarłym, a także wysokość udziału każdego z nich w spadku. Sąd nie określa kto dziedziczy jakie przedmioty, w jakiej ilości itp. Takie kwestie określa się dopiero przez dział spadku.

Dział spadku - na czym polega?

Aby określić, które z przedmiotów wchodzących w masę spadkową staną się własnością konkretnego spadkodawcy należy przeprowadzić właśnie dział spadku. Czyli przed działem cały majątek spadkowy stanowi jedną całość. Przepisy nie nakładają na spadkobierców konieczności przeprowadzenia działu spadku, czyli w praktyce- w sytuacji, gdy jest tylko jeden spadkobierca albo gdy spadkobiercy są zgodni co do spadku nie ma takiej konieczności, gdyż dokonają tego podziału we własnym zakresie. Należy przy tym zaznaczyć, że działu spadku nie można dokonać bez postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku lub bez notarialnego poświadczenia dziedziczenia- konieczne jest powołanie się na jeden z tych dokumentów we wniosku o dział spadku. Zaznaczyć trzeba też, że w dziale spadku podziałowi ulegają tylko aktywa spadkowe, nie dzieli się długów.

Jak wspomniano do czasu działu spadku cały majątek spadkowy traktuje się jako całość, a spadkobiercy są w zasadzie jego współwłaścicielami, co może spowodować, że sprzedaż np. tylko jednego składniku będzie ograniczony.

Sposoby działu spadku

Możliwe są dwie opcje sposobu działu spadku - umownie i sądownie. W przypadku umownego działu spadku wszyscy spadkobiercy muszą pozostawać w zgodzie co do wszystkich kwestii tego działu, czyli muszą być zgodni co do tego kto dziedziczy jaki przedmiot, co do wysokości i terminu sposobu zapłaty wszelkich wzajemnych spłat i dopłat itp. Umowę o dział spadku zawiera się w dowolnej formie, jednak najlepiej zrobić to w zwykłej formie pisemnej. Jednak, gdy w skład spadku wchodzi nieruchomość wtedy umowę o dział powinno zawrzeć się w formie aktu notarialnego.  

Warto zaznaczyć, że jeśli chociaż jeden spadkobierca nie zgadza się na umowny dział spadku - nie można go do tego zmusić.  W takim wypadku należy przeprowadzić sądowny dział spadku.

Wniosek o dział spadku może złożyć każde ze współspadkobierców, nabywca udziału spadku lub wierzyciel spadkobiercy. Podobnie jak w przypadku postępowania o stwierdzeniu nabycia spadku nie ma tu konkretnego terminu na wszczęcie takiego postępowania.

Polecamy: Prenumerata elektroniczna Dziennika Gazety Prawnej

W postępowaniu o dział spadku sąd ustala przede wszystkim skład majątku spadkowego, czyli co konkretnie się na niego składa, a także wartość majątku. Następnie określa się jakie udziały uzyskają poszczególni spadkobiercy, w tym też sąd wskazuje wysokość wzajemnych dopłat i spłat. Regułą jest, iż ustalony w inwentarzu skład stanu czynnego spadku stanowi podwaliny dokonania działu. Jednakże w sytuacji, gdy w inwentarzu nie wyszczególniono jakiegoś przedmiotu to można go uzupełnić. Gdy nie inwentarz nie był w ogóle sporządzony sąd może ustalić skład spadku na podstawie wyjaśnień uczestników. Należy pamiętać, iż wartość poszczególnych przedmiotów dokonuje się zgodnie z chwilą dokonywania działu.

Jeśli uczestnicy są zgodni co do wartości dzielonego przedmiotu to ta wartość jest wiążąca dla sądu. Jednak gdy powstaje jakiekolwiek rozbieżności w tej kwestii, sąd przeważnie na podstawie opinii biegłego ustali wartość spornych przedmiotów.

Sąd może podzielić majątek spadkowy w sposób fizyczny (jeśli jest to możliwe ze względu na specyfikę rzeczy), może przyznać przedmiot w całości jednemu lub kilku spadkobiercom zasądzając spłatę na rzecz pozostałych spadkobierców. Sąd może też dokonać podziału cywilnego rzeczy wchodzących w skład spadku- polega to na sprzedaży rzeczy i podzieleniu sumy ze sprzedaży między spadkobierców w stosunku do wielkości ich udziałów w spadku.

Zgodnie z przepisem art. 1038 § 1 k.c. sądowy dział spadku powinien obejmować cały spadek, a jedynie z ważnych powodów można ograniczyć się tylko do części spadku.

Wniosek o sądowy dział spadku podlega opłacie w wysokości 500 zł, a jeżeli zawiera on zgodny projekt spadku (wszyscy spadkobiercy są zgodni co do wszystkich opisanych wyżej kwestii) pobiera się opłatę stałą w wysokości 300 zł.

Agata Koschel-Sturzbecher
adwokat

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Drastyczne pogorszenie sytuacji prawnej i życiowej obywateli Ukrainy - co dalej z ustawą?

Nowelizacja ustawy pomocowej dla obywateli Ukrainy może drastycznie pogorszyć ich sytuację prawną i życiową - wskazuje RPO w swoich uwagach do projektu zmian przepisów. O co dokładnie chodzi? Przedstawiamy kluczowe problemy i ich potencjalne skutki.

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Szykują się zmiany: ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami

Jest decyzja w sprawie parkomatów i opłat za postój. Sprawą zajął się sam Rzecznik Praw Obywatelskich co sprawiło, że Ministerstwo Infrastruktury zajęło oficjalne stanowisko w sprawie. Wydaje się, że szykują się zmiany, bo ma być lepiej dla seniorów i osób z niepełnosprawnościami - które dotychczas mogą mieć utrudniony dostęp do płatnego postoju.

Gotówka w strefie płatnego parkowania: RPO interweniuje, rząd przyznaje rację kierowcom

Rzecznik Praw Obywatelskich Marcin Wiącek zwrócił się do ministra infrastruktury w sprawie skarg kierowców, którzy zostali obciążeni opłatami dodatkowymi, ponieważ nie mieli możliwości zapłaty za parkowanie gotówką. Problem dotyczy stref, w których zlikwidowano tradycyjne parkomaty, pozostawiając jedynie urządzenia obsługujące płatności bezgotówkowe. Ministerstwo Infrastruktury przyznaje, że każdemu kierowcy należy zapewnić realną możliwość uiszczenia opłaty w formie gotówkowej – co może oznaczać konieczność zmiany przepisów ustawy o drogach publicznych.

Koniec ze swobodnym obrotem gotówką: zgłoszenie obowiązkowe, odbiór tylko osobiście. Jakiej kwoty już nie wypłacisz bez formalności?

Coraz bardziej restrykcyjne stają się ograniczenia w obrocie gotówką – zarówno dla firm, jak i osób fizycznych. W Polsce przedsiębiorstwa już nie mogą realizować transakcji między sobą za więcej niż 15 000 zł gotówką, a od 2027 r. w całej Unii będą obowiązywały limity na maks. 10 000 € (z możliwością obniżenia do 3 000 €) . Co więcej, poza już obowiązującymi lub dopiero nadchodzącymi limitami, wprowadzane są nowe – niespotykane wcześniej rozwiązania. Wszystko „w trosce o walkę z finansowaniem terroryzmu".

REKLAMA

Kalendarz roku szkolnego 2025/2026: Uczniów czekają zmiany, które dotyczą nie tylko ferii

Nowy rok szkolny 2025/2026 przyniesie uczniom i nauczycielom nie tylko znane terminy przerw i ferii, ale również istotne zmiany w organizacji zajęć. Modyfikacjom ulegną lekcje religii i etyki, pojawi się też nowy przedmiot – edukacja zdrowotna. Warto poznać szczegóły, ponieważ będą one miały bezpośredni wpływ na codzienne życie szkolne.

Wysokość alimentów w 2025 r. według nowej tablicy alimentacyjnej [Przykład]

Ministerstwo Sprawiedliwości zaprezentowało nową tablicę alimentacyjną. Co istotne, nie ma ona charakteru wiążącego. Jak podkreśla resort, tabele będą narzędziem pomocowym dla sędziów i uczestników postępowania.

Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

REKLAMA

Rekonstrukcja rządu stała się faktem. Premier Donald Tusk ogłosił: mniej ministrów, więcej odpowiedzialności, nowa jakość zarządzania państwem

Rekonstrukcja rządu: „Porządek, bezpieczeństwo i przyszłość” – to trzy filary, które mają kierować nowym gabinetem Donalda Tuska. Premier ogłosił zmniejszenie liczby ministrów konstytucyjnych z 26 do 21, utworzenie nowych superministerstw, powołanie kontrolingu pracy ministrów i całkowicie nowe podejście do energetyki, finansów i relacji międzynarodowych.

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje - dlaczego? Chodzi o osiemnaste urodziny i rentę rodzinną. Mówi się, że 18-stka to symboliczny próg dorosłości, czas nowych praw, ale też i obowiązków. Chociaż dla większości młodych ludzi to radosny moment, to istnieje jednak grupa, dla której ten dzień, zamiast otwierać nowe możliwości, przynosi pewne bolesne finansowe rozczarowanie. Chodzi o rentę rodzinną, która dla niektórych nie jest już tak wysoka, jak przed ukończeniem 18. roku życia.

REKLAMA