Odszkodowanie za śmierć bliskiej osoby - jak i kiedy?

Jeszcze do roku 2008 prawo polskie nie było przyjazne rodzinom osób, które zginęły w wyniku wypadków. Wszystko się zmieniło, gdy wprowadzono nowelizację ustawy. Na jej podstawie członkowie rodziny mogą się ubiegać o zadośćuczynienia, które zapewnią polepszenie bytu rodziny.

Osoby, które utraciły swoich najbliższych w wyniku wypadków mających miejsce przed 3 sierpnia 2008 r. mogą uzyskać odszkodowanie za znaczne pogorszenie się sytuacji życiowej na podstawie artykułu 446 § 3 Kodeksu cywilnego, który mówi: „Sąd może ponadto przyznać najbliższym członkom rodziny zmarłego stosowne odszkodowanie, jeżeli wskutek jego śmierci nastąpiło znaczne pogorszenie ich sytuacji życiowej”. Artykuł ten jednak jasno określa, że odszkodowanie przysługuje rodzinie tylko w wypadku znacznego pogorszenia sytuacji życiowej bliskich.

Dotyczy ono zarówno sytuacji materialnej, jak i niematerialnej, np.:

• brak opieki ze strony rodzica, który pozostał przy życiu;
• brak pomocy w wychowywaniu dzieci;
• znaczny wpływ śmierci na pogorszenie zdrowia bliskiej osoby;
• niedołężność opiekunów dzieci zmarłego/zmarłej.

Artykuł 446 § 3 KC nie przewiduje jednak wypłaty zadośćuczynienia rodzinie poszkodowanego za cierpienie moralne spowodowane jego nagłą śmiercią. Dopiero wprowadzona 3 sierpnia 2008 roku nowelizacja – art. 446 § 4 kc – zakłada, że bliscy mogą upominać się o zadośćuczynienie za doznaną krzywdę - i to w sytuacji, kiedy nie nastąpiło materialne pogorszenie się sytuacji życiowej najbliższych członków rodziny zmarłego. Sama utrata członka rodziny - łączących więzi, cierpienie wywołane tą szkodą, utrata oparcia i kontaktu z nim jest już podstawą do żądania zadośćuczynienia od osoby odpowiedzialnej.

Zobacz także: Odszkodowanie dla żony i dzieci zmarłego

Wysokość odszkodowania

Wysokość zadośćuczynienia jest ustalana zazwyczaj na podstawie następujących kryteriów:

• długotrwałość cierpienia po śmierci poszkodowanego;
• stopień krzywdy spowodowany śmiercią poszkodowanego;
• wiek osoby uprawnionej do otrzymania zadośćuczynienia;
• stopień pokrewieństwa z poszkodowanym;
• wpływ śmierci na funkcjonowanie rodziny poszkodowanego;
• funkcja, jaką zmarły pełnił w rodzinie;

Kryteria te ulegają zmianie, gdy osobami uprawnionymi do otrzymania odszkodowania są rodzice zmarłego dziecka. Wówczas wśród najważniejszych czynników wyróżnia się:

• nagłe rozerwanie więzi rodziców w dzieckiem;
• utrata możliwości ze strony rodziców na uczestniczenie w rozwoju swojego dziecka;
• wiek dziecka;
• inne czynniki, które wpływają na stopień poczucia krzywdy (rozpatrywane indywidualnie).