REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

TSUE o skutkach zamieszczenia klauzul abuzywnych w umowach kredytów frankowych

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Frank szwajcarski Fot. Fotolia
Frank szwajcarski Fot. Fotolia
Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 14 marca 2019 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) wydał kolejny wyrok (sprawa C‑118/17) na skutek pytania prejudycjalnego dotyczącego skutków zamieszczenia klauzul abuzywnych (niedozwolonych) w umowach kredytu hipotecznego powiązanego z walutą szwajcarską. W uzasadnieniu czytamy, że sądy krajowe mogą skorzystać z kilku możliwości i wybrać wariant najbardziej korzystny dla kredytobiorcy, tj. albo umowę unieważnić albo utrzymać w mocy, ale bez zapisów niedozwolonych (abuzywnych), albo utrzymać umowę w mocy zastępując klauzule abuzywne obowiązującymi przepisami, jeżeli takie występują w przepisach krajowych.

Treść pytań prejudycjalnych

Pytania prejudycjalne zostały zadane przez węgierski sąd krajowy w ramach sporu między kredytobiorcą (konsumentem) w przedmiocie utrzymywanego nieuczciwego warunku umownego, zgodnie z którym kurs wymiany w momencie udzielenia pożyczki wyrażonej w walucie obcej jest oparty na kursie zakupu stosowanym przez bank, podczas gdy kurs wymiany stosowany w momencie jej spłaty oparty jest na kursie sprzedaży. Zatem pytania dotyczyły, tzw. kredytu denominowanego, którego wielkość w umowie jest wyrażona w walucie obcej. Przy czym treść pytań prejudycjanych oraz wydanego w odpowiedzi wyroku wydaje się również aktualna, jak nie w całości, to przynajmniej w części, w odniesieniu do, tzw. kredytów indeksowanych, gdzie wielkość udzielonego kredytu wyrażona jest, np. w złotych polskich. Niezależnie od powyższego kredyt był wypłacany w walucie krajowej, np. polskiej, nigdy w walucie szwajcarskiej (CHF).

REKLAMA

Przepisy wtórnego prawa Unii Europejskiej

Zasadniczym aktem prawa wtórnego Unii Europejskiej regulującym ochronę praw konsumenta przed nieuczciwymi warunkami umownymi jest Dyrektywa Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich (Dz.U. 1993, L 95, s. 29 – wyd. spec. w jęz. polskim, rozdz. 15, t. 2, s. 288). W celu implementacji dyrektywy i stosowania prawa krajowego, zgodnie z prawem Unii Europejskiej, do krajowego porządku prawnego państwa członkowskie, w tym Polska, powinny zapewnić, aby nieuczciwe warunki nie były zamieszczane w umowach zawieranych przez sprzedawców lub dostawców (np. banki) z konsumentami (np. kredytobiorcami) oraz, jeżeli jednak takie warunki zostają w nich zawarte (np. klauzule indeksacyjne, waloryzacyjne), aby nie były one wiążące dla konsumenta, oraz zagwarantować, żeby umowa obowiązywała strony zgodnie z zawartymi w niej postanowieniami, pod warunkiem że po wyłączeniu z umowy nieuczciwych warunków może ona nadal obowiązywać”.

Zastosowanie klauzuli abuzywnej w umowie

REKLAMA

W ocenie Trybunału art. 6 ust. 1 ww. Dyrektywy należy interpretować w ten sposób, że warunek umowny, którego nieuczciwy charakter stwierdzono, należy co do zasady uznać za nigdy nieistniejący, wobec czego nie może on wywierać żadnych skutków w sferze konsumenta, z konsekwencją odtworzenia sytuacji prawnej i faktycznej, w której konsument znalazłby się w przypadku braku tego warunku (zob. podobnie wyrok z dnia 21 grudnia 2016 r., Gutiérrez Naranjo i in., C‑154/15, C‑307/15 i C‑308/15, EU:C:2016:980, pkt 61). Powyższe sprawia, że przypadku gdy klauzula indeksacyjna zostanie uznana za niedozwoloną (abuzywną, nieuczciwą), należy uznać, że od samego początku nigdy nie obowiązywała konsumenta (kredytobiorcy).

Zatem należy uznać, że wszelkie świadczenia spełnione wobec banku w oparciu klauzule przeliczeniowe zostały uzyskane bez podstawy prawnej. Podobnie wszelkie świadczenia banku, w tym przeliczenie kwoty kredytu i jego wypłata przy zastosowaniu spreadu walutowego nastąpiły bez ważnej podstawy prawnej.

Mechanizm indeksacji jako świadczenie główne

Trybunał podkreślił, że mechanizm indeksacji może być uznany za świadczenie główne w umowie kredytu, zwłaszcza denominowanego. Zatem na gruncie prawa polskiego orzeczenie Trybunału należy interpretować w ten sposób, że umowa kredytu hipotecznego powinna być uznana za nieważną, jeżeli mechanizm indeksacji określa główne świadczenia stron, został sformułowany w sposób niejednoznaczny, nie został indywidualnie uzgodniony, jest sprzeczny z dobrymi oraz rażąco narusza interesy konsumenta. Natomiast do Sądu krajowego należy stwierdzenie czy zwrot korzyści uzyskanych przez bank powinien nastąpić w kwocie odpowiadającej wysokością wszystkim pobranym ratom czy tylko tzw. nadpłatom pobranym w wyniku zastosowania klauzul indeksacyjnych.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Mechanizm indeksacji jako świadczenie poboczne

REKLAMA

Jeżeli mechanizm indeksacji uznamy za świadczenie poboczne, to wówczas należy wyeliminować klauzule z umowy i rozważyć czy bez istnienia tych klauzul umowa jest ważna, czy może jednak dla konsumenta będzie bardziej korzystne obowiązywanie umowy bez mechanizmu indeksacji czy może najbardziej korzystne dla konsumenta będzie wypełnienie luki poprzez zastosowanie przepisu ustawowego. Trybunał uznał, że istnieje możliwość zastąpienia przez sąd krajowy nieuczciwego postanowienia przepisem prawa krajowego w celu dalszego istnienia umowy. Przy czym z orzecznictwa Trybunału wynika, że możliwość ta jest ograniczona do przypadków, w których rozwiązanie umowy jako całości naraziłoby konsumenta na szczególnie szkodliwe skutki, wobec czego ten ostatni poniósłby negatywne konsekwencje (zob. podobnie wyroki: z dnia 7 sierpnia 2018 r., Banco Santander i Escobedo Cortés, C‑96/16 i C‑94/17, EU:C:2018:643, pkt 74; z dnia 20 września 2018 r., OTP Bank i OTP Faktoring, C‑51/17, EU:C:2018:750, pkt 61). Pozostaje zatem pytanie czy próba ,,plombowania dziury" poprzez, np. średni kurs NBP jest korzystna dla kredytobiorcy. Odpowiedź jest negatywna i takie uzupełnienie nie powinno mieć miejsca.

W przypadku utrzymania umowy w mocy, sąd krajowy powinien orzec czy zwrot korzyści uzyskanych przez bank powinien nastąpić w kwocie odpowiadającej wysokością wszystkim pobranym ratom, czy tylko tzw. nadpłatom pobranym w wyniku zastosowania klauzul indeksacyjnych, czy może nadpłatom powyżej średniego kursu NBP.

Orzecznictwo krajowe a stanowisko Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej

W kontekście umów kredytowych powiązanych z waluta obcą pytanie i odpowiedź sprowadza się do tego, czy usunięcie klauzul przeliczeniowych z umowy kredytowej sprawia, że ona jest bezwzględnie nieważna, czy może jednak dalej obowiązywać, ale bez klauzul niedozwolonych. Orzecznictwo krajowe, tj. linia orzecznicza korzystna dla konsumenta (kredytobiorcy) nie daje jednoznacznej odpowiedzi, ale w przypadku kredytów denominowanych sądy częściej orzekają o nieważności takiej umowy, niż w przypadku kredytów indeksowanych. W przypadku kredytów indeksowanych usuwa się klauzule przeliczeniowe i umowa dalej obowiązuje. W niektórych orzeczeniach dziurę po klauzuli niedozwolonej wypełnia się średnim kursem NBP.

Wnioski końcowe

W przypadku stwierdzenia nieuczciwości (abuzywności) klauzul indeksacyjnych, w ocenie Trybunału, , umowę kredytową można utrzymać w mocy bez tych klauzul, zamiast orzekania o nieważności umowy, wyłącznie wówczas gdy jest to korzystniejsze dla kredytobiorcy (konsumenta). Oczywiście kluczowe znaczenie ma tutaj to, czy bez klauzuli umowa może nadal obowiązywać. Przede wszystkim, w ocenie Trybunału, umowa powinna zostać uznana za nieważną, w przypadku gdy mechanizm indeksacji zostanie uznany za świadczenie główne umowy kredytu. W szczególności może to mieć większe znaczenie przy umowach kredytów denominowanych, w których kwota kredytu została określona w walucie szwajcarskiej (CHF).

Polecamy serwis: Umowy

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Podwyżki w komisjach lekarskich 2025 – nowe rozporządzenie MON zwiększy wynagrodzenia nawet do 1200 zł dziennie

Rząd szykuje ważne zmiany w wynagrodzeniach członków komisji lekarskich powoływanych do kwalifikacji wojskowej. Nowy projekt rozporządzenia MON przewiduje znaczące podwyżki dziennych stawek dla lekarzy, psychologów, pielęgniarek, ratowników medycznych oraz sekretarzy. Celem jest ułatwienie kompletowania składów komisji, które w ostatnich latach borykały się z problemem braku chętnych specjalistów. Wynagrodzenie lekarza w komisji lekarskiej może wzrosnąć nawet do 950 zł dziennie, a przewodniczącego – do 1200 zł.

Rodzice nie unikną kłopotliwego obowiązku, ale do szkoły nie wejdzie też osoba skazana za poważne przestępstwa – 3x „nie” Prezydenta wobec nowelizacji ustawy lex Kamilek

W dniu 29 sierpnia 2025 r. Prezydent Karol Nawrocki odmówił podpisania nowelizacji ustawy lex Kamilek, która miałaby wyjaśnić niektóre wątpliwości interpretacyjne związane ze stosowaniem ustawy, jak również m.in. uprawnić pracowników zakwaterowania zbiorowego (czyli np. hoteli) do weryfikacji osób, które przebywają w takich obiektach z dziećmi. Jednocześnie jednak zakładała ona złagodzenie wymogów weryfikacji osób dopuszczonych do kontaktu z dziećmi (w tym m.in. rodziców pomagających w przedszkolu, szkole czy podczas wycieczek), co Prezydent ocenił jako – osłabienie gwarancji bezpieczeństwa małoletnich.

Jak uniknąć niechcianego spadku – poradnik na 2025 r.

Niechciany spadek kojarzy się przede wszystkim z dziedziczeniem długów i innych kłopotliwych zobowiązań. W polskim prawie spadkobierca dziedziczy zarówno prawa, jak i obowiązki majątkowe. Obejmują one m.in. kredyty, zaległe alimenty i inne długi. Aby uniknąć przejęcia cudzych zobowiązań, trzeba w odpowiednim terminie podjąć świadomą decyzję. Poniżej przedstawiamy najważniejsze sposoby uniknięcia niechcianego spadku w świetle aktualnych przepisów obowiązujących w 2025 r.

Sądy kwestionują WIBOR w umowach kredytowych i pożyczkowych. Kluczowe orzeczenia o braku transparentności klauzul zmiennego oprocentowania

Pojawiły się nowe rozstrzygnięcia sądów powszechnych, w których to sędziowie, nie czekając na zbliżające się rozstrzygnięcie TSUE, zakwestionowali odesłanie do wskaźnika WIBOR w umowach kredytowych i pożyczkowych. Orzeczenia te, wydane w sprawach konsumenckich oraz między przedsiębiorcami, wskazują na istotne naruszenia obowiązków informacyjnych banków i pożyczkodawców, skutkujące uznaniem klauzul oprocentowania za nieważne lub abuzywne. Te omawiane niżej orzeczenia rzucają nowe światło na problem stosowania wskaźnika WIBOR w umowach finansowych, wskazując na konieczność zapewnienia pełnej transparentności przez instytucje finansowe w toku zawierania umowy kredytu bądź pożyczki.

REKLAMA

Nowelizacja ustawy o podatku od spadków i darowizn 2025 – rząd szykuje rewolucję: łatwiejsze zasady dziedziczenia, przywracanie terminów i koniec z pułapkami podatkowymi

Rząd planuje istotne zmiany w podatku od spadków i darowizn. Na stronie Rządowego Centrum Legislacji opublikowano projekt nowelizacji, który ma wprowadzić większą przejrzystość, uproszczenie procedur oraz ochronę spadkobierców przed utratą zwolnień podatkowych. Najważniejsze rozwiązania to możliwość przywrócenia terminu na zgłoszenie spadku oraz doprecyzowanie momentu powstania obowiązku podatkowego, co ma zakończyć wieloletnie wątpliwości i pułapki prawne.

Przepisy nie przewidują jednoznacznych zasad umożliwiających bliskim dostęp do dokumentacji osobistej zmarłych

Przepisy nie przewidują jasnych i jednoznacznych zasad dostępu do dokumentów osobistych zmarłych przez ich bliskich. Powoduje to problemy osób, które chcą poznać przeszłość swoich najbliższych. Rzecznik Praw Obywatelskich występuje do MSWiA o podjęcie prac legislacyjnych ws. jednoznacznych przesłanek takiego dostępu do historycznych dokumentów ewidencji ludności osób zmarłych - czytamy w komunikacie biura RPO.

W Sejmie: Przepadły pieniądze dla osób niepełnosprawnych. Rząd zapomniał zapisać art. 136 ustawy emerytalnej

Posłanka Iwona Hartwich próbowała załatwić sprawę dodatku dopełniającego, który przepadł w efekcie śmierci osoby niepełnosprawnej. Osoba ta nabyła prawo do dodatku w styczniu 2025 r. Ponieważ dodatek wypłacano (z wyrównaniem od stycznia) dopiero w maju 2025 r. pieniądze przepadły (np. za styczeń i luty, kiedy osoba niepełnosprawna zmarła w marcu).

Apelują: dziadkowie i babcie nie róbcie tego swoim wnukom. Jak uchronić przed niechcianym spadkiem?

Wydawało się, że dziedziczenie przynosi przede wszystkim zysk - no nie zawsze. Dla pewnego młodego mężczyzny okazało się jednak, że spuścizna może mieć zupełnie inny wymiar. Gdy jego dziadek zmarł, nastoletni wówczas wnuk zdawał się jedynym spadkobiercą – i jednocześnie dłużnikiem. Taka właśnie sprawa (zresztą już nie pierwsza tego typu) rozegrała się w polskim sądzie i de facto zmusiła Rzecznika Praw Obywatelskich do interwencji. W komunikacie RPO czytamy: "Jako dziecko odziedziczył dług dziadka - po latach sąd nakazał mu spłatę. Zasadna skarga nadzwyczajna RPO". Poniżej szczegóły tego interesującego przypadku.

REKLAMA

Fiskus wszczyna coraz mniej kontroli podatkowych. Mimo to zyskuje na skuteczności [DANE MF]

W pierwszej połowie 2025 roku liczba wszczętych kontroli podatkowych spadła o ponad 16% w porównaniu z analogicznym okresem ub.r. Spośród tego typu działań, zakończonych od stycznia do czerwca tego roku, w przeszło 99% stwierdzono nieprawidłowości. Ostatnio uszczuplenia wyniosły prawie 769 mln zł, a wpłaty pokontrolne – niespełna 208 mln zł. Część ekspertów przekonuje, że dla organów podatkowych wygodniejsze są czynności sprawdzające. Nie brakuje też opinii, że po stronie podatników zmniejsza się zjawisko nieprawidłowości.

Jawność transakcji kryptowalutowych. Jakie dane trafią do fiskusa? Czy mniejsza anonimowość to mniejsza innowacyjność?

Świat kryptowalut zawsze balansował pomiędzy wolnością a kontrolą. Dopóki branża nie stała się dochodowa, waluty wirtualne można było uznać za ciekawostkę. To właśnie wtedy jeszcze kilka lat temu były anonimowe. Z jednej strony technologia blockchain została stworzona po to, aby dawać niezależność i przejrzystość bez konieczności angażowania instytucji centralnych. Z drugiej, coraz częściej pojawiają się przepisy, które wymagają raportowania transakcji do organów podatkowych. W Polsce już wiadomo, że kolejne zmiany w tym obszarze są nieuniknione. Warto w tym zakresie odpowiedzieć sobie na kilka pytań. Czy większa jawność oznacza krok naprzód w profesjonalizacji rynku? Czy może jednak ograniczenie anonimowości jest raczej zagrożeniem dla innowacyjności? Dowiedz się więcej na ten temat właśnie w tym artykule.

REKLAMA