Wybory samorządowe 2018: mężowie zaufania i obserwatorzy społeczni – kim są i jakie mają zadania?

Mężowie zaufania oraz obserwatorzy społeczni to osoby, na których spoczywa ciężar dopilnowania tego by procedura wyborcza została przeprowadzona w sposób uczciwy, a więc bezstronny i transparentny. Osoby pełniące te funkcje czuwają nad przebiegiem głosowania, liczeniem głosów i sporządzaniem protokołu. Kto i przez kogo może zostać powołany do funkcji męża zaufania lub obserwatora społecznego?

Mąż zaufania

Mężem zaufania może zostać osoba, która jest obywatelem polskim i najpóźniej w dniu głosowania skończy 18 lat, a jednocześnie nie jest pozbawiona praw publicznych prawomocnym orzeczeniem sądu lub praw wyborczych prawomocnym orzeczeniem Trybunału Stanu czy ubezwłasnowolniona prawomocnym orzeczeniem sądu.

Mężem zaufania nie może być osoba, która kandyduje w wyborach, jest komisarzem wyborczym, pełnomocnikiem wyborczym, pełnomocnikiem finansowym komitetu wyborczego, urzędnikiem wyborczym lub członkiem komisji wyborczej.

Pełnomocnik wyborczy lub osoba przez niego upoważniona ma prawo do wyznaczenia po jednym mężu zaufania do terytorialnych (wojewódzkich, powiatowych i gminnych) oraz obwodowych komisji wyborczych. Jeżeli jednak komitet wyborczy nie zarejestrował kandydatów lub list kandydatów we wszystkich okręgach wyborczych, mężów zaufania reprezentujących ten komitet można wyznaczyć tylko do obwodowych komisji wyborczych na obszarze okręgu, w którym komitet ten zarejestrował kandydata lub listę kandydatów.

Aby zostać mężem zaufania należy zgłosić się do wybranego komitetu wyborczego.

Funkcja męża zaufania wygasa w przypadku:

1. zrzeczenia się funkcji;
2. śmierci;
3. podpisania zgody na zgłoszenie do komisji wyborczej, kandydowanie w wyborach bądź objęcie funkcji pełnomocnika, komisarza wyborczego, urzędnika wyborczego;
4. odwołania.

Obserwator społeczny

Do obserwatorów społecznych zastosowanie mają prawie wszystkie przepisy dot. mężów zaufania – różnica pojawia się w uprawnieniach tych osób. Z powyższego wynika, że obserwatorem może zostać tylko pełnoletni obywatel polski posiadający czynne prawo wyborcze do Sejmu, który nie kandyduje w wyborach, nie jest komisarzem wyborczym itd.

Prawo do wyznaczenia obserwatorów społecznych przysługuje zarejestrowanym w Polsce stowarzyszeniom i fundacjom, do których celów statutowych należy troska o demokrację, prawa obywatelskie i rozwój społeczeństwa obywatelskiego.

Funkcja obserwatora społecznego wygasa w przypadku zrzeczenia się funkcji, śmierci, podpisania zgody na zgłoszenie do komisji wyborczej, kandydowanie w wyborach bądź objęcie funkcji pełnomocnika, komisarza wyborczego, urzędnika wyborczego lub odwołania ze stanowiska.