REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Wcześniejsze emerytury - vademecum

Anna Winczakiewicz
Prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę przysługuje m.in. osobom, które nie osiągnęły wieku emerytalnego a urodziły się po 1949 r.
Prawo do przejścia na wcześniejszą emeryturę przysługuje m.in. osobom, które nie osiągnęły wieku emerytalnego a urodziły się po 1949 r.

REKLAMA

REKLAMA

Osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r. mogą uzyskać tzw. emeryturę pracowniczą, co oznacza wcześniejsze przejście na emeryturę. Jest to możliwe bez względu na rodzaj wykonywanej pracy, a warunki jakie należy spełnić związane są ze stażem zawodowym i ubezpieczeniowym.

Kwestię wcześniejszego przejścia na emeryturę reguluje Ustawa z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. Zasadą jest, że wcześniejsza emerytura może być przyznana tylko tym osobom, które nie ukończyły jeszcze powszechnego wieku emerytalnego - który wynosi 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Tym samym w chwili obecnej już tylko mężczyźni mogą skorzystać z emerytury pracowniczej, bowiem wszystkie kobiety z tej grupy wiekowej ukończyły już 60 lat. 

REKLAMA

Zobacz również: Dla kogo wcześniejsza emerytura pracownicza

Zobacz również: Warunki wymagane do uzyskania emerytury pracowniczej

Mężczyźni mogą nabyć prawo do tego świadczenia po ukończeniu 60 lat oraz udowodnieniu długiego stażu pracy. Wynosi on co najmniej 35 lat składkowych i nieskładkowych. Osoby, które nie udowodniły takiego stażu, mogą przejść na wcześniejszą emeryturę przy 25 latach składkowych i nieskładkowych, pod warunkiem, że lekarz orzecznik lub komisja lekarska ZUS orzekły w ich przypadku całkowitą niezdolność do pracy.

Emerytura ta przysługuje ubezpieczonym, którzy:

Dalszy ciąg materiału pod wideo
  1. 1) ostatnio, przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę, byli pracownikami oraz
  2. w okresie ostatnich 24 miesięcy podlegania ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym pozostawali w stosunku pracy co najmniej przez 6 miesięcy, chyba że w dniu zgłoszenia wniosku o emeryturę są uprawnieni do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Spełnienie tego warunku nie jest konieczne, jeżeli uprawnieni przez okres 35 bądź 25 lat podlegali ubezpieczeniu społecznemu lub ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowemu z tytułu pozostawania w stosunku pracy.

Zobacz również: Jak jest możliwość otrzymania wcześniejszej emerytury

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla osób zajmujących się dziećmi

Dalsze przepisy ustawy wskazują kolejne grupy zawodowe uprawnione do emerytury pracowniczej. Jak stanowi art. 30 z uprawnienia mogą skorzystać także osoby, które są:

1) inwalidami wojennymi i wojskowymi oraz kombatantami;
2) pracownikami urzędów państwowych;
3) pracownikami samorządowymi;
4) żołnierzami zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianymi w kopalniach węgla, kamieniołomach i zakładach wydobywania rud uranu;
5) nauczycielami akademickimi.

Zobacz również: Jakie zawody uprawniają do wcześniejszej emerytury

Zobacz również: Czy aby otrzymać wcześniejszą emeryturę muszę złożyć wniosek

Kombatanci i inwalidzi wojenni

Kombatantom i innym osobom uprawnionym, które nie mają prawa do emerytury lub renty na podstawie przepisów o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin lub na podstawie innych przepisów, jeżeli nie mają niezbędnych środków utrzymania, może być przyznana w drodze wyjątku:

  1. emerytura, jeżeli osiągnęli wiek: 55 lat kobieta i 60 lat mężczyzna,
  2. renta inwalidzka, jeżeli zostali zaliczeni do jednej z grup inwalidów. 

Zobacz również: Jakie uprawnienia emerytalne przysługują kombatantom

Zobacz również: Inwalida wojskowy a prawo do emerytury

Pracownicy urzędów państwowych

W przypadku przejścia na wcześniejszą emeryturę przez urzędników państwowych możliwe są dwie sytuacje:

1. urzędnik jako pracownik podlega ustawie o pracownikach urzędów państwowych
2. urzędnik podlega pod ustawę o służbie cywilnej.

W pierwszym przypadku pracownicy służby cywilnej mogą przejść na wcześniejszą emeryturę, jeśli ich stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu.

W drugiej sytuacji mogą skorzystać z tego prawa, jeśli:

1. ich stosunek pracy został rozwiązany z powodu likwidacji urzędu albo jego reorganizacji uniemożliwiającej dalsze zatrudnienie;
2. doszło do niezawinionej utraty uprawnień wymaganych do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, a urząd nie dysponuje innym stanowiskiem odpowiadającym kwalifikacjom posiadanym przez urzędnika - dotyczy to pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania;
3. doszło do trwałej utraty zdolności fizycznej lub psychicznej do pracy na zajmowanym stanowisku, stwierdzonej orzeczeniem lekarza orzecznika ZUS, jeśli nie ma możliwości zatrudnienia urzędnika na innym stanowisku - dotyczy to pracowników zatrudnionych na podstawie mianowania.

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla urzędników państwowych

Zobacz również: Czy inspektorom pracy przysługują wcześniejsze emerytury

Pracownicy samorządowi

Zgodnie z ustawą z 1990 roku o pracownikach samorządowych mieli oni prawo do wcześniejszej emerytury. Ustawa ta jednak straciła moc i zastąpiła ją nowa regulacja obowiązująca od dnia 1 stycznia 2009 roku. Zgodnie z nią pracownicy nie mają takiego prawa.

Jednak do końca 2011 roku pracownicy zatrudnieni na podstawie mianowania na zasadach określonych na podstawie uchylonej ustawy zachowują swoje dotychczasowe prawa.

Zobacz również: Czy pracownicy samorządowi mają prawo do wcześniejszej emerytury 

Zobacz również: Czy kuratorzy sądowi mają prawo do wcześniejszych emerytur

Nauczyciele akademiccy

Nauczyciele mogą w chwili obecnej przejść na emerytur na dwojakich warunkach. Po pierwsze na emeryturę bez względu na wiek. Po drugie na emeryturę z tytułu pracy w szczególnych warunkach.

Zobacz również: Emerytura dla nauczycieli akademickich 

Zobacz również: Emerytura nauczycielska w pytaniach i odpowiedziach 

Warunki przejścia na emeryturę bez względu na wiek:

• dotyczy nauczycieli urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku,
• posiadanie 30 letniego stażu pracy, w tym 20 lat pracy w szczególnym charakterze (pracy nauczycielskiej),
• posiadanie 25 letniego stażu pracy, w tym 20 lat pracy w szkolnictwie specjalnym,
• rozwiązanie stosunku pracy.

Warunki przejścia na emeryturę ze względu na wiek:

• osiągnięcie wieku 55 lat kobieta oraz 60 lat mężczyzna,
• posiadanie okresu zatrudnienia 20 lat dla kobiet, w tym co najmniej 15 lat pracy nauczycielskiej,
• posiadanie okresu zatrudnienia 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 15 lat pracy nauczycielskiej,
• dotyczy nauczycieli urodzonych przed 1 stycznia 1949 roku oraz urodzonych w latach 1949 – 1968.

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla nauczycielki

Praca o szczególnym charakterze

Ustawodawca w art. 32 wspomnianej ustawy nadaje uprawnienie przejścia na wcześniejszą emeryturę także pracownikom zatrudnionych przy pracach o znacznej szkodliwości dla zdrowia oraz o znacznym stopniu uciążliwości.

Prace o szczególnym charakterze to prace wymagające szczególnej odpowiedzialności oraz szczególnej sprawności psychofizycznej, których możliwość należytego wykonywania w sposób niezagrażający bezpieczeństwu publicznemu, w tym zdrowiu lub życiu innych osób, zmniejsza się przed osiągnięciem wieku emerytalnego na skutek pogorszenia sprawności psychofizycznej, związanego z procesem starzenia się.

Warunkiem jest urodzenie przed dniem 1 stycznia 1949 roku i posiadanie ubezpieczenia.

Zobacz również: Komu przysługuje wcześniejsza emerytura z tytułu pracy o szczególnym charakterze

Zobacz również: Czy dziennikarze nadal mają prawo do wcześniejszej emerytury

Praca w szczególnych warunkach

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura za pracę w szczególnie szkodliwych warunkach

Zobacz również: Emerytura za pracę w szczególnych warunkach w pytaniach i odpowiedziach

Pracami w szczególnych warunkach są prace związane z czynnikami ryzyka, które z wiekiem mogą z dużym prawdopodobieństwem spowodować trwałe uszkodzenie zdrowia, wykonywane w szczególnych warunkach środowiska pracy, determinowanych siłami natury lub procesami technologicznymi, które mimo zastosowania środków profilaktyki technicznej, organizacyjnej i medycznej stawiają przed pracownikami wymagania przekraczające poziom ich możliwości, ograniczony w wyniku procesu starzenia się jeszcze przed osiągnięciem wieku emerytalnego, w stopniu utrudniającym ich pracę na dotychczasowym stanowisku.

Zobacz również: Komu przysługuje wcześniejsza emerytura z tytułu pracy w szczególnych warunkach 

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla celników 

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla strażaków

Górnicy

Górnicza emerytura przysługuje pracownikowi, który spełnia łącznie następujące warunki:

1. ukończył 55 lat życia,
2. ma okres pracy górniczej wynoszący łącznie z okresami pracy równorzędnej co najmniej 20 lat dla kobiet i 25 lat dla mężczyzn, w tym co najmniej 10 lat pracy górniczej,
3. nie przystąpili do otwartego funduszu emerytalnego albo złożyli wniosek o przekazanie środków zgromadzonych na rachunku w otwartym funduszu emerytalnym, za pośrednictwem ZUS, na dochody budżetu państwa.

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla górników

Zobacz również: Emerytura dla górnika

Pracownicy kolei

Zobacz również: Emerytura dla kolejarzy 

Zobacz również: Zatrudnienie na kolei a emerytura

Osoby ubiegające się o emeryturę kolejową muszą osiągnąć wiek emerytalny wynoszący 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn. Ponadto muszą udowodnić odpowiedni okres składkowy i nieskładkowy. Wynosi on w przypadku kobiet 20 lat, a w przypadku mężczyzn 25 lat. Warunkiem niezbędnym, od którego zależy uzyskanie emerytury kolejowej jest, jak sama nazwa wskazuje praca na kolei. Musi ona wynosić co najmniej 15 lat, łącznie z okresami równorzędnymi i zaliczanymi do okresów zatrudnienia na kolei.

Artyści i twórcy

Pracownik wykonujący działalność twórczą lub artystyczną nabywa prawo do emerytury, jeżeli spełnia łącznie następujące warunki: 

1. osiągnął wiek emerytalny wynoszący dla:
a) tancerza, akrobaty, gimnastyka, ekwilibrysty, kaskadera - 40 lat dla kobiet i 45 lat dla mężczyzn,
b) solisty wokalisty, muzyka grającego na instrumentach dętych, tresera zwierząt drapieżnych - 45 lat dla kobiet i 50 lat dla mężczyzn,
c) artysty chóru, żonglera, komika cyrkowego, aktora teatru lalek - 50 lat dla kobiet i 55 lat dla mężczyzn,
d) aktorki, dyrygentki - 55 lat,
e) muzyka grającego na instrumentach smyczkowych, perkusyjnych oraz klawiszowych, operatora obrazu filmowego, fotografika - 55 lat dla kobiet i 60 lat dla mężczyzn,
2. wiek emerytalny osiągnął w czasie zatrudnienia lub w ciągu 5 lat od ustania zatrudnienia,
3. ma wymagany okres zatrudnienia, w tym co najmniej 15 lat działalności twórczej lub artystycznej.

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura dla artystów i twórców

Zależności między rentą a emeryturą

Osoby uprawnione do renty z tytułu niezdolności do pracy (całkowitej lub częściowej) spowodowanej wypadkiem przy pracy, w drodze do lub z pracy albo chorobą zawodową mogą przejść na wcześniejszą emeryturę jeżeli: 

1. skończyli: kobieta: - 55 lat, mężczyzna: - 60 lat oraz
2. mogą udokumentować okres składkowy i nieskładkowy odpowiednio: kobieta - 20 lat, mężczyzna - 25 lat.

Zobacz również: Kiedy wcześniejsza emerytura dla osób uprawnionych do renty 

Zobacz również: Wcześniejsza emerytura przyznana po rencie 

Uprawnienie do przejścia na emeryturę na warunkach przedstawionych powyżej przysługuje osobom, które mają ustalone prawo do renty z tytułu: 

1. niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy,
2. wypadku w drodze do pracy lub z pracy zaistniałym do dnia 31 grudnia 2002 r.,
3. choroby zawodowej,
4. wypadku przy wykonywaniu pozarolniczej działalności gospodarczej,
5. wypadku przy wykonywaniu działalności twórczej lub artystycznej,
6. wypadku przy wykonywaniu umowy agencyjnej lub zlecenia,
7. wypadku przy wykonywaniu przez osoby duchowne i zakonne czynności religijnych lub czynności związanych z powierzonymi funkcjami duszpasterskimi albo zakonnymi.

Zobacz również: Czy zwolnienie chorobowe może pozbawić wcześniejszej emerytury

Wysokość emerytury

Na wysokość emerytury mają wpływ trzy czynniki: kwota bazowa, podstawa wymiaru (zarobki, od których opłacane były składki na ubezpieczenie społeczne lub ubezpieczenia emerytalne i rentowe) oraz przebyte okresy głównie składkowe, a także nieskładkowe.

Zobacz również: Wysokość emerytury pracowniczej 

Zobacz również: Od jakich okresów składkowych zależy wysokość emerytury 

Wysokość wcześniejszej emerytury wynosi:

1. 24% kwoty bazowej (kwota bazowa – jest to przeciętne wynagrodzenie ogłaszane przez prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za rok poprzedni pomniejszone o składki na ubezpieczenie społeczne; kwota bazowa ogłaszana jest od 1 marca danego roku; od 1 marca 2008 r. wynosi 2/275,37 zł),
2. po 1,3% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy,
3. po 0,7% podstawy wymiaru emerytury za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy.

Zobacz serwis: Wcześniejsze emerytury

Skorzystaj bezpłatnych porad prawnych na naszym Forum

Autopromocja

REKLAMA

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

Wynagrodzenie minimalne 2023 [quiz]
certificate
Jak zdobyć Certyfikat:
  • Czytaj artykuły
  • Rozwiązuj testy
  • Zdobądź certyfikat
1/15
Kiedy będą miały miejsce podwyżki minimalnego wynagrodzenia w 2023 roku?
od 1 stycznia i od 1 lipca
od 1 stycznia i od 1 czerwca
od 1 lutego i od 1 lipca
Następne
Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
500 zł miesięcznie przez 2 lata od 12. miesiąca do 35. miesiąca życia dziecka [Aktywnie w domu a RKO]

Świadczenie "Aktywnie w domu" działa jak RKO (Rodzinny Kapitał Opiekuńczy). Rodzice otrzymują 500 zł miesięcznie przez 2 lata, licząc od 12 miesiąca do 35 miesiąca życia dziecka. W sumie na dziecko przysługuje 12 tys. zł. Czym "Aktywnie w domu" różni się od RKO?

7 ważnych świadczeń z podwyżką w 2025 r. Które nie wzrosną?

Wybraliśmy kilka najważniejszych świadczeń, których kwoty wzrosną w 2025 r. Nie są to wszystkie świadczenia. Warto przykładowo pamiętać o waloryzacji, która co roku podnosi wysokość emerytur, rent, a także dodatków. W ten sposób od 1 marca 2025 r. podwyżce ulegnie m.in. renta rodzina czy dodatek pielęgnacyjny. Co jeszcze?

Planujesz wyjazd do sanatorium? Będzie taniej. Od października 2024 roku kuracjusze zapłacą od 27,30 zł do 174,30 zł mniej za pobyt

Planujesz wyjazd do sanatorium? Masz szczęście, bo będzie taniej. Od października 2024 roku kuracjusze zapłacą od 27,30 zł do 174,30 zł mniej za pobyt. Wysokość opłat zależy od standardu pokoju i terminu pobytu.

Od 300 do 1200 zł jednorazowego świadczenia. Wnioski można składać tylko do 30 września

Od 300 do 1200 zł jednorazowego świadczenia. Wnioski można składać tylko do 30 września. Sprawdź, komu przysługuje. Kto może liczyć na 1200 zł jednorazowej wypłaty świadczenia. Gdzie złożyć wniosek? Kiedy wypłata świadczenia?

REKLAMA

Mało kto wie, że istnieje ten dodatek. A można zyskać nawet 620 zł co miesiąc. I to bez względu na wiek

Nie każdy o tym wie, ale sieroty zupełne mogą liczyć na dodatkowe wsparcie od ZUS. Dodatek dla sieroty zupełnej, który wynosi obecnie ponad 620 zł miesięcznie, przysługuje bez względu na wiek. Jak go otrzymać? Oto szczegóły. 

W tych przypadkach nie musisz płacić pełnego czynszu za wynajem. Możesz wnioskować o jego obniżenie albo nawet rozwiązać umowę.

Czy trzeba płacić czynsz za wynajem zalanych nieruchomości? Kiedy trzeba go obniżyć, a kiedy umowa wygasa lub można od niej odstąpić? Gdy woda opada, osoby dotknięte skutkami powodzi zaczynają zadawać sobie pytanie, co dalej?

Wdrożenie nowych przepisów dotyczących sygnalistów jest szczególnie trudne dla firm rodzinnych

Małe i średnie przedsiębiorstwa stoją teraz przed wieloma wyzwaniami związanymi ze zmianami w przepisach prawa pracy. Nowe obowiązki czekają je także w związku z regulacjami dotyczącymi sygnalistów. Wdrożenie nowych przepisów jest szczególnie trudne dla firm rodzinnych.

Zakaz zadawania prac domowych w szkołach. Decyzja zależy od ucznia i jego rodziców

Obowiązujące przepisy zakazują zadawania prac domowych w pierwszych trzech klasach w szkołach podstawowych. W starszych klasach prace nie są obowiązkowe - decyzja o tym, czy wykonać zadanie, leży po stronie ucznia i jego rodziców. Skutki ograniczenia możliwości zadawania prac domowych zależą od reakcji nauczycieli.

REKLAMA

Chat GPT wkracza do szkół. MEN: sztuczna inteligencja ma pomagać uczniom, stanowić wsparcie dla nauczycieli i organizować pracę szkoły

MEN wprowadza do szkół sztuczną inteligencję. Chat GPT ma stanowić wsparcie dla nauczycieli i pomoc w edukacyjnym i osobowym rozwoju ucznia, a także w organizacji pracy szkoły – wynika z „Polityki Cyfrowej Transformacji Edukacji”, nad którą pracuje resort i która ma wyznaczyć ramy polityki i działań państwa niezbędne do dalszego rozwoju edukacji cyfrowej w Polsce. 

Aktywnie w żłobku: od 1 października wyższe dofinansowanie do pobytu dziecka w żłobku. Bez względu na dochód w rodzinie, bez dolnego limitu wiekowego

Aktywnie w żłobku: od 1 października wyższe dofinansowanie do pobytu dziecka w żłobku. Bez względu na dochód w rodzinie, bez dolnego limitu wiekowego. Gdzie składać wnioski? Kiedy pierwsze wypłaty świadczenia?

REKLAMA