Godziny nadliczbowe Vademecum

Czym są godziny nadliczbowe

O pracy w godzinach nadliczbowych można mówić w dwóch przypadkach. Po pierwsze, gdy praca jest wykonywana ponad obowiązujące pracownika normy czasu pracy. Po drugie, gdy praca wykonywana jest ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Zobacz także: Czym są godziny nadliczbowe

Praca w godzinach nadliczbowych może być wykonywana tylko w dwóch przypadkach. Praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna po pierwsze w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Po drugie praca w godzinach nadliczbowych jest dopuszczalna w razie zaistnienia szczególnych potrzeb pracodawcy.

Zobacz także: Czym jest praca w godzinach nadliczbowych

Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku koniecznością pozostania dłużej w pracy, ze względu na szczególne potrzeby pracodawcy, nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym.

Zobacz także: Ile godzin nadliczbowych może wypracować pracownik w ciągu roku

Praca w godzinach nadliczbowych

Prawo przewiduje zakazy dotyczące pracy pracowników w godzinach nadliczbowych. Bezwzględnie pracować w godzinach nadliczbowych nie mogą pracownicy młodociani, kobiety w ciąży oraz inni pracownicy, jeśli przepisy szczególne tak wskazują (na przykład pracownicy niepełnosprawni). Za zgodę pracownika można polecić pracę w godzinach nadliczbowych pracownikom, którzy opiekują się dzieckiem do 4 roku życia. Przy czym jest to zakaz względny, co oznacza, że osoby te nie mogą zostać zmuszone do pracy po godzinach, ale po uzyskaniu od nich zgody, praca taka jest możliwa.

Zobacz także: Komu nie wolno zlecić pracy w nadgodzinach

Pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych w trzech przypadkach. Po pierwsze, kiedy obowiązuje go zakaz pracy w godzinach nadliczbowych. Po drugie, kiedy pracował po godzinach dłużej niż przewidują to przepisy prawa pracy. Po trzecie pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych, kiedy polecenie wykonania pracy w godzinach nadliczbowych jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego.

Zobacz także: Czy pracownik może odmówić pracy w godzinach nadliczbowych

Zobacz także: Praca w godzinach nadliczbowych bez zgody pracodawcy

Dodatek za pracę z godzinach nadliczbowych

Pracodawca ma obowiązek zrekompensować pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych. Rekompensatą może być dodatek do wynagrodzenia lub czas wolny.

Autopromocja

Kodeks pracy 2025. Praktyczny komentarz z przykładami

Sprawdź

Zobacz także: Jak zrekompensować pracownikowi pracę w godzinach nadliczbowych

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz normalnego wynagrodzenia, przysługuje dodatek w wysokości 100 proc. wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających: w nocy, w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy oraz w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. Za pracę w godzinach nadliczbowych w każdym innym dniu dodatek wynosi 50 proc. wynagrodzenia.

Wynagrodzenie, które stanowi podstawę obliczania dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych, to wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną.

Zobacz także: Jaka jest wysokość dodatku za pracę w godzinach nadliczbowych

Dzień wolny za pracę w godzinach nadliczbowych

Pracodawca na wniosek pracownika może udzielić w zamian za pracę w godzinach nadliczbowych czasu wolnego. Zasadą jak obowiązuje w tym przypadku, to że w zamian za przepracowane godziny nadliczbowe pracownikowi przysługuje czas wolny w takim samym wymiarze.

Wybór pomiędzy dodatkiem a czasem wolny, co do zasady przysługuje pracownikowi. Jednak, że udzielenie czasu wolnego może nastąpić także bez wniosku pracownika, ale z inicjatywy pracodawcy. Pracodawca udziela czasu wolnego od pracy, najpóźniej do końca okresu rozliczeniowego, w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Przy czym nie może to spowodować obniżenia wynagrodzenia należnego pracownikowi za pełny miesięczny wymiar czasu pracy.

W obu powyższych przypadkach, jeśli pracownikowi za pracę w godzinach nadliczbowych przysługuje czas wolny, to nie przysługuje mu dodatek do wynagrodzenia.

Zobacz także: Jak oddać pracownikowi dzień wolny za nadgodziny

Zobacz także: Czy za godziny nadliczbowe przysługuje dzień wolny