REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność za lichwę po nowelizacji art. 304 Kodeksu karnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy./Fot. Shutterstock
Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ustawa potocznie nazywana „Tarczą 3.0” znowelizowała art. 304 Kodeksu karnego. Odpowiedzialność karna za lichwę została istotnie poszerzona.

Szerszy zakres odpowiedzialności karnej za lichwę – nowelizacja art. 304 Kodeksu karnego

Ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która została ogłoszona w dniu 15 maja 2020 r., rozbudowano art. 304 Kodeksu karnego statuujący przestępstwo lichwy (wyzysku), w konsekwencji czego doszło do znacznego i istotnego poszerzenia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo.

REKLAMA

Polecamy: Restrukturyzacja firmy poprzez elastyczne formy zatrudnienia. Poradnik Gazety Prawnej 6/2020

Zgodnie z art. 8 ww. ustawy, potocznie nazywanej „Tarczą 3.0”, w art. 304 Kodeksu karnego dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się po nim § 2 i 3 w brzmieniu:

REKLAMA

„§ 2. Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zakres i istota penalizowanych czynów

REKLAMA

Do tej pory dla realizacji znamion przestępstwa lichwy z art. 304 Kodeksu karnego (nowy art. 304 § 1) konieczne było dopuszczenie się wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy np. pożyczkobiorcy i nałożenie na nią obowiązku świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym. Udowodnienie okoliczności w postaci wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony nastręczało jednak często trudności, w konsekwencji czego w niektórych przypadkach brak było możliwości pociągnięcia lichwiarzy do odpowiedzialności karnej.

Głównym założeniem nowelizacji jest uznanie za czyn zabroniony żądania zapłaty z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, kosztów pozaodsetkowych w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie lub odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie. Co istotne, chodzi wyłącznie o świadczenia (kredyty, pożyczki itp.) udzielane osobom fizycznym w zakresie niezwiązanym z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV penalizowane będzie wyłącznie wystąpienie przez świadczeniodawcę (pożyczkodawcę, kredytodawcę itp.) z żądaniem nadmiernych świadczeń z tytułu korzystania z kapitału. Czynem zabronionym nie będzie samo zawarcie umowy określającej koszty lub odsetki w niedozwolonej wysokości. Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy.

Penalizowane żądanie nadmiernego świadczenia może przybrać zarówno formę czynności faktycznych (np. żądanie w formie ustnej, pisemnej lub korespondencji elektronicznej), jak również czynności prawnych, w tym szczególne ich formy w postaci czynności procesowych (np. wystąpienie z powództwem o zapłatę).

Co szczególnie istotne, omawiane przestępstwa zagrożone są karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy aż do lat 5.

Uzasadnienie zmian

Jako uzasadnienie dla wprowadzanych zmian wskazano, że dotychczasowa regulacja art. 304 Kodeksu karnego była niedostosowana do ścigania typowych współczesnych przestępstw lichwiarskich, czyli tzw. pożyczek „chwilówek”, w wyniku których pokrzywdzeni tracą czasem dorobek całego życia wskutek niespłacenia w terminie pożyczki na stosunkowo niewielką kwotę”. Wprowadzenie nowych odmian przestępstwa lichwiarstwa ma więc na celu ochronę pewności obrotu gospodarczego, w tym przede wszystkim jego nieprofesjonalnych uczestników.

Obowiązywanie nowych przepisów

Omawiane zmiany weszły w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, a więc 29 maja 2020 r. Należy mieć jednak na uwadze, że zgodnie z przepisami przejściowymi przepisy art. 304 § 2 i § 3 Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym tą ustawą mają zastosowanie do czynów popełnionych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Mają zastosowanie także wtedy, gdy żądanie zapłaty dotyczy odsetek lub kosztów innych niż odsetki, wynikających z umowy, która została zawarta przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli odpowiednio wysokość tych kosztów albo odsetek przekraczała poziom dozwolony w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Odpowiedzialność karna grozi więc co do zasady za czyn polegający na żądaniu zapłaty odsetek lub innych kosztów w wygórowanej wysokości wynikających zarówno z umowy zawartej już po dniu wejścia w życie omawianej ustawy z dnia 14 maja 2020 r., jak również z umowy zawartej przed wejściem w życie tej ustawy, jeżeli w tym drugim przypadku wysokość odsetek lub kosztów przekraczała poziom dozwolony na dzień 31 marca 2020 r. Niezależnie od powyższego w dalszym ciągu obowiązywać będzie już jako art. 304 § 1 Kodeksu karnego dotychczasowy przepis statuujący przestępstwo wyzysku.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec

Polecamy serwis: Prawo karne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Czy zachowek po rodzicach przepada?

Kto ma prawo do zachowku po rodzicach i od czego zależy jego wysokość? Czy roszczenie o zachowek się przedawnia? Oto najważniejsze przepisy i terminy!

Rozprawa przed TSUE ws. WIBOR-u. Nie będzie przełomu?

W dniu 11 czerwca 2025 r. w Luksemburgu odbędzie się rozprawa przed Trybunałem Sprawiedliwości Unii Europejskiej (TSUE) w sprawie C-471/24. Jest to wynik pytań prejudycjalnych skierowanych przez Sąd Okręgowy w Częstochowie, dotyczących interpretacji przepisów prawa unijnego w kontekście kredytów opartych na wskaźniku referencyjnym WIBOR. Pierwsza sprawa w TSUE dotycząca WIBOR-u budzi zrozumiałe zainteresowanie kredytobiorców, prawników i sektora bankowego. Warto jednak rozróżnić realny zakres tej sprawy od medialnych uproszczeń. Nadchodząca rozprawa nie przyniesie jeszcze żadnego rozstrzygnięcia.

Kiedy ostatnia wielka debata prezydencka 2025? Druga tura pomiędzy Trzaskowskim i Nawrockim

Zapowiadana jest ostatnia wielka debata prezydencka przed drugą turą wyborów w 2025 roku. Kiedy odbędzie się debata Karola Nawrockiego i Rafała Trzaskowskiego? Gdzie będzie można obejrzeć debatę?

Biejat i Hołownia popierają Trzaskowskiego [Druga tura]

Magdalena Biejat i Szymon Hołownia popierają Rafała Trzaskowskiego w drugiej turze wyborów prezydenckich 2025 r. Na ile procent może liczyć kandydat na Prezydenta RP?

REKLAMA

[Boże Ciało] Długi czerwcowy weekend 2025. Gdzie dojedziesz tanio pociągiem prosto z Polski? W czerwcu rusza nowy zagraniczny kierunek

Planując zagraniczny wyjazd na czerwcowy długi weekend, warto rozważyć podróż koleją. Z Polski kursują bezpośrednie pociągi m.in. do Czech, Austrii, Niemiec, Słowacji, Węgier oraz na Litwę. Nowością w letnim rozkładzie będzie również bezpośrednie połączenie do Chorwacji, dostępne już od czerwca.

Kogo poprze Mentzen? [Druga tura]

Od tego, kogo poprze Mentzen może zależeć wynik drugiej tury wyborów prezydenckich 2025 r. Dlatego wszyscy tak czekają na informację od Sławomira Mentzena: Trzaskowski czy Nawrocki?

Grozi Ci grzywna 81 tys. zł lub 10% obrotu. Nowe unijne prawo uderzy w tysiące polskich firm

Już za chwilę tysiące firm w Polsce mogą stanąć przed poważnym zagrożeniem – nowa unijna dyrektywa EAA oznacza obowiązkowe zmiany, których zignorowanie może skończyć się katastrofą finansową. Kary sięgają nawet 10% rocznego obrotu lub ponad 81 tys. zł. Wystarczy jedna skarga klienta, by urzędnicy wszczęli kontrolę i nałożyli sankcje. Masz czas tylko do 28 czerwca 2025 r. Potem może być za późno.

Czternasta emerytura w 2025 r. Jaka kwota brutto - netto: najniższa emerytura, czy Rada Ministrów da więcej? Kiedy wypłata?

Dodatkowe roczne świadczenie pieniężne dla emerytów i rencistów, potocznie zwane czternastą emeryturą, będzie w 2025 roku wypłacone we wrześniu, podobnie jak w poprzednich dwóch latach. Tak wynika z założeń projektu rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie określenia miesiąca wypłaty kolejnego dodatkowego rocznego świadczenia pieniężnego dla emerytów i rencistów w 2025 r., opublikowanych 20 maja 2025 r. Najprawdopodobniej "czternastka" wyniesie w 2025 roku 1878,91 zł brutto (ok. 1709,81 złotych netto), a więc tyle, ile wynosi najniższa emerytura. Choć ustawa daje Radzie Ministrów prawo podwyższenia tej kwoty.

REKLAMA

Jeśli Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, co z prezydenturą Warszawy?

Jeżeli Rafał Trzaskowski wygra wybory na Prezydenta Polski, nie może być jednocześnie prezydentem Warszawy. Zakazuje tego Konstytucja RP. Co z prezydenturą stolicy? Mieliśmy już taki przypadek w historii.

Resort zdrowia: kamery w gabinetach lekarskich, przebieralniach, na sali operacyjnej - nawet bez zgody pacjenta

Przepisy dotyczące monitoringu w placówkach medycznych wywołały gorącą dyskusję, która wciąż trwa, ponieważ wciąż Rzecznik Praw Obywatelskich broni praw pacjentów, a Ministerstwo Zdrowia powołuje się na konieczność ich bezpieczeństwa i nie chce zmian. Z jednej strony celem przepisów jest rzeczywiście zwiększenie bezpieczeństwa pacjentów, a z drugiej – pojawiają się poważne obawy o naruszenie prawa do prywatności i ochrony danych osobowych. Ten problem wraca, szczególnie mając na uwadze ostatnie okoliczności i śmierć lekarza w jednym z krakowskich szpitali, po ataku pacjenta.

REKLAMA