REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Odpowiedzialność za lichwę po nowelizacji art. 304 Kodeksu karnego

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Robert Nogacki
radca prawny
Kancelaria Prawna Skarbiec
Kancelaria Prawna Skarbiec świadczy doradztwo prawne z zakresu prawa podatkowego, gospodarczego, cywilnego i karnego.
Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy./Fot. Shutterstock
Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy./Fot. Shutterstock
fot. Shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

Ustawa potocznie nazywana „Tarczą 3.0” znowelizowała art. 304 Kodeksu karnego. Odpowiedzialność karna za lichwę została istotnie poszerzona.

Szerszy zakres odpowiedzialności karnej za lichwę – nowelizacja art. 304 Kodeksu karnego

Ustawą z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, która została ogłoszona w dniu 15 maja 2020 r., rozbudowano art. 304 Kodeksu karnego statuujący przestępstwo lichwy (wyzysku), w konsekwencji czego doszło do znacznego i istotnego poszerzenia odpowiedzialności karnej za to przestępstwo.

REKLAMA

Polecamy: Restrukturyzacja firmy poprzez elastyczne formy zatrudnienia. Poradnik Gazety Prawnej 6/2020

Zgodnie z art. 8 ww. ustawy, potocznie nazywanej „Tarczą 3.0”, w art. 304 Kodeksu karnego dotychczasową treść oznacza się jako § 1 i dodaje się po nim § 2 i 3 w brzmieniu:

REKLAMA

„§ 2. Kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

§ 3. Tej samej karze podlega, kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie”.

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Zakres i istota penalizowanych czynów

REKLAMA

Do tej pory dla realizacji znamion przestępstwa lichwy z art. 304 Kodeksu karnego (nowy art. 304 § 1) konieczne było dopuszczenie się wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony umowy np. pożyczkobiorcy i nałożenie na nią obowiązku świadczenia niewspółmiernego ze świadczeniem wzajemnym. Udowodnienie okoliczności w postaci wykorzystania przymusowego położenia drugiej strony nastręczało jednak często trudności, w konsekwencji czego w niektórych przypadkach brak było możliwości pociągnięcia lichwiarzy do odpowiedzialności karnej.

Głównym założeniem nowelizacji jest uznanie za czyn zabroniony żądania zapłaty z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego zwrotu, kosztów pozaodsetkowych w kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych kosztów określoną w ustawie lub odsetek w wysokości co najmniej dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek maksymalnych za opóźnienie. Co istotne, chodzi wyłącznie o świadczenia (kredyty, pożyczki itp.) udzielane osobom fizycznym w zakresie niezwiązanym z ich działalnością gospodarczą lub zawodową.

Zgodnie z uzasadnieniem do projektu ustawy z dnia 14 maja 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w zakresie działań osłonowych w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV penalizowane będzie wyłącznie wystąpienie przez świadczeniodawcę (pożyczkodawcę, kredytodawcę itp.) z żądaniem nadmiernych świadczeń z tytułu korzystania z kapitału. Czynem zabronionym nie będzie samo zawarcie umowy określającej koszty lub odsetki w niedozwolonej wysokości. Odpowiedzialność karna ma być uzależniona od żądania świadczenia określonej wysokości, a nie od potencjalnej wysokości wynikającej z umowy.

Penalizowane żądanie nadmiernego świadczenia może przybrać zarówno formę czynności faktycznych (np. żądanie w formie ustnej, pisemnej lub korespondencji elektronicznej), jak również czynności prawnych, w tym szczególne ich formy w postaci czynności procesowych (np. wystąpienie z powództwem o zapłatę).

Co szczególnie istotne, omawiane przestępstwa zagrożone są karą pozbawienia wolności od 3 miesięcy aż do lat 5.

Uzasadnienie zmian

Jako uzasadnienie dla wprowadzanych zmian wskazano, że dotychczasowa regulacja art. 304 Kodeksu karnego była niedostosowana do ścigania typowych współczesnych przestępstw lichwiarskich, czyli tzw. pożyczek „chwilówek”, w wyniku których pokrzywdzeni tracą czasem dorobek całego życia wskutek niespłacenia w terminie pożyczki na stosunkowo niewielką kwotę”. Wprowadzenie nowych odmian przestępstwa lichwiarstwa ma więc na celu ochronę pewności obrotu gospodarczego, w tym przede wszystkim jego nieprofesjonalnych uczestników.

Obowiązywanie nowych przepisów

Omawiane zmiany weszły w życie po upływie 14 dni od dnia ogłoszenia ustawy, a więc 29 maja 2020 r. Należy mieć jednak na uwadze, że zgodnie z przepisami przejściowymi przepisy art. 304 § 2 i § 3 Kodeksu karnego w brzmieniu nadanym tą ustawą mają zastosowanie do czynów popełnionych po dniu wejścia w życie niniejszej ustawy. Mają zastosowanie także wtedy, gdy żądanie zapłaty dotyczy odsetek lub kosztów innych niż odsetki, wynikających z umowy, która została zawarta przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, jeżeli odpowiednio wysokość tych kosztów albo odsetek przekraczała poziom dozwolony w dniu wejścia w życie ustawy z dnia 31 marca 2020 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw.

Odpowiedzialność karna grozi więc co do zasady za czyn polegający na żądaniu zapłaty odsetek lub innych kosztów w wygórowanej wysokości wynikających zarówno z umowy zawartej już po dniu wejścia w życie omawianej ustawy z dnia 14 maja 2020 r., jak również z umowy zawartej przed wejściem w życie tej ustawy, jeżeli w tym drugim przypadku wysokość odsetek lub kosztów przekraczała poziom dozwolony na dzień 31 marca 2020 r. Niezależnie od powyższego w dalszym ciągu obowiązywać będzie już jako art. 304 § 1 Kodeksu karnego dotychczasowy przepis statuujący przestępstwo wyzysku.

Autor: radca prawny Robert Nogacki

Kancelaria Prawna Skarbiec

Polecamy serwis: Prawo karne

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Kredyty w złotówkach pod lupą TSUE. Dr P. Szcześniak: WIBOR jest zgodny z polską ustawą o kredycie hipotecznym i unijnym rozporządzeniem BMR

WIBOR jest zgodny zarówno z polską ustawą o kredycie hipotecznym, jak i z unijnym rozporządzeniem BMR. Podlega w związku z tym szczególnym wymogom informacyjnym i zaostrzonej kontroli jego wyznaczania. Wykluczone więc wydaje się, aby postanowienia odwołujące się do WIBOR zostały przez Trybunał Sprawiedliwości lub sąd krajowy kwalifikowane jako niedozwolone postanowienia umowne w rozumieniu tzw. abuzywności – pisze dr hab. Paweł Szczęśniak z Katedry Prawa Finansowego Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej.

Podwyżka zasiłku pogrzebowego od 1 stycznia 2026 r. do 7 tys. zł. Obawy Polskiej Izby Branży Pogrzebowej. Co z waloryzacją? Kiedy koszt usług pogrzebowych rośnie?

30 maja 2025 r. prezydent Andrzej Duda podpisał nowelizację ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw. Nowela ta zakłada zwiększenie zasiłku pogrzebowego do kwoty 7 tys. zł. Nowa wysokość zasiłku pogrzebowego ma zacząć obowiązywać 1 stycznia 2026 r. Obawy Polskiej Izby Branży Pogrzebowej.

Karol Nawrocki odbierze zaświadczenie o wyborze na prezydenta 11 czerwca na Zamku Królewskim

Karol Nawrocki 11 czerwca oficjalnie odbierze zaświadczenie Państwowej Komisji Wyborczej o wyborze na prezydenta RP. Uroczystość odbędzie się o godz. 17:30 na Zamku Królewskim w Warszawie. To kluczowy krok przed objęciem urzędu 6 sierpnia – decyzję o ważności wyborów musi jeszcze podjąć Sąd Najwyższy. z członków PKW Ryszard Kalisz.

Czy 800 plus jest zagrożone? ZUS może bez zgody strony zmienić lub uchylić prawo do świadczenia wychowawczego. Coraz więcej spraw w sądach i ważny wyrok WSA z 21 maja 2025 r.

Nie ma się co dziwić, że są obawy co do utraty miesięcznie: 4 800 zł, 4 000 zł, czy 3 200 zł itd., aż do 800 przy odpowiednio 6. dzieci, 5., 4. czy przy 1. Wiele osób już pyta: Kiedy traci się prawo do 800 plus? Komu zabiorą 800 plus?Czasami dzieje się tak, że traci się prawo do świadczenia (nie żadko na skutek donosu "życzliwego" sąsiada) i sądy, najczęściej administracyjne, WSA i NSA orzekają w sprawie uchylenia prawa do świadczenia rodzinnego. Wcześniej w sprawę wkracza ZUS. Czy 800 plus jest w takim razie zagrożone - pytają zaniepokojeni świadczeniobiorcy. Coraz więcej spraw jest w sądach - czy spotka to i nas? Opisujemy jedną z trudniejszych spraw przed WSA z 21.05.2025 r.: decyzja uchylająca lub zmieniająca prawo do 800 plus ma charakter konstytutywny i działa ze skutkiem ex nunc.

REKLAMA

Polska 2050 skierowała list do Donalda Tuska. Zawiera 5 punktów

Polska 2050 skierowała oficjalny list do premiera Donalda Tuska, przedstawiając pięć kluczowych postulatów programowych, które partia chce, by znalazły się w jego nadchodzącym exposé. Wśród propozycji znalazły się m.in. ustawa o odpolitycznieniu mediów publicznych, profesjonalizacja Spółek Skarbu Państwa oraz wprowadzenie zakazu używania smartfonów w szkołach podstawowych.

Etykieta komunikacji mailowej w biznesie

W dobie cyfrowego obiegu informacji, wiadomość e-mail stała się jednym z najważniejszych narzędzi komunikacji w biznesie. To, jak piszemy i wysyłamy wiadomości, świadczy nie tylko o naszym profesjonalizmie, ale też o szacunku do odbiorcy. Niniejszy tekst przybliża zasady etykiety mailowej, które pomagają budować wiarygodność i pozytywny wizerunek w relacjach zawodowych.

Pożyczkę zaciągnął oszust, na Twoje skradzione dane? To nic – sąd wyda nakaz zapłaty, a komornik ją od Ciebie wyegzekwuje (łącznie z odsetkami i kosztami sądowymi). Tak orzekają polskie sądy [prawomocny wyrok]

Oszust zaciągnął pożyczkę na wyłudzone od kobiety dane osobowe, w następstwie czego – sąd wydał nakaz zapłaty, w którym zobowiązał ją do jej zwrotu (wraz z odsetkami i kosztami sądowymi), a komornik nakaz ten „wykonał” doprowadzając do wyegzekwowania należności od ofiary przestępstwa. Wyrok jest prawomocny (i wszystkie postanowienia sądu, które odrzucają „próby” obrony kobiety przed jego wykonaniem również), nie zgodził się z nim jedynie Rzecznik Praw Obywatelskich (RPO).

Pilotaż skróconego czasu pracy. Już wkrótce poznamy szczegóły

W Polsce rusza pierwszy w Europie Środkowo-Wschodniej ogólnokrajowy pilotaż skróconego czasu pracy. Już wkrótce poznamy szczegóły programu, który ma na celu poprawę dobrostanu pracowników przy jednoczesnym utrzymaniu efektywności pracy i poziomu wynagrodzeń. Inicjatywa budzi duże zainteresowanie zarówno wśród pracodawców, jak i ekspertów rynku pracy.

REKLAMA

Komunikat PKW: Nieprawidłowości w maksymalnie 10 komisjach; będzie sprawozdanie z wyborów prezydenckich

Państwowa Komisja Wyborcza przygotowuje obecnie sprawozdanie analizując m.in. informacje przekazywane przez okręgowe komisje wyborcze - podała 10 czerwca PKW w komunikacie. Szef PKW Sylwester Marciniak powiedział mediom, że sygnały o możliwych nieprawidłowościach dotyczą nie więcej niż 10 komisji, co na tym etapie nie powinno mieć wpływu na wynik wyborów.

Pieniędzy nie dadzą, ale do 15 lat pozbawienia wolności już tak - za brak opieki nad niepełnosprawnymi, nad teściami: ogólnie osobami nieporadnymi

Ostatnio jest "burza" wokół uprawnień dla osób z niepełnosprawnościami. Obiecywano wiele, a wyjdzie jak zwykle. Ba - pieniędzy nie dadzą, ale do 15 lat pozbawienia wolności już tak. Za co? No np. za brak opieki nad osobami z niepełnosprawnościami, za brak opieki nad teściami, rodzicami innymi: ogólnie osobami nieporadnymi. Cóż... można teściów lubić lub nie, podobnie z innymi bliskimi, ale nigdy nie powinno się ich zostawiać na pastwę losu, gdyż może to grozić konsekwencjami karnymi, nawet pozbawieniem wolności na wiele, wiele lat.

REKLAMA