Rozdzielność majątkowa na podstawie umowy małżonków

Umowa rozdzielczości majątkowej wprowadza dwa odrębne majątki osobiste małżonków, nie istnieje tutaj jakikolwiek substrat majątku wspólnego.

W przypadku gdy małżonkowie przed zawarciem małżeństwa decydują się na wprowadzenie tej konstrukcji, wówczas nie tylko zachowują oni swój dotychczasowy majątek osobisty, lecz również wszelki majątek nabyty po zawarciu małżeństwa wchodzi do ich majątków osobistych. W przypadku, gdy małżonkowie zdecydują się na wprowadzenie powyższego ustroju majątkowego już w czasie trwania małżeństwa, dotychczasowy ustrój majątkowy małżeński ustaje (z datą zawarcia umowy, bądź z datą późniejszą), majątek wspólny ulega podziałowi, a przedmioty majątkowe wchodzą do majątków osobistych małżonków.

W takim przypadku, gdy dojdzie do ustania małżeństwa (np. rozwód), nie ma podstaw do dokonywania podziału majątku małżonków.

Zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym wyróżniamy następujące rodzaje ustrojów majątkowych małżeńskich:
A. Wspólność majątkowa rozszerzona
B. Wspólność majątkowa ograniczona
C. Rozdzielczość majątkowa
D. Rozdzielczość majątkowa z wyrównaniem dorobków

Zobacz również: Intercyza, czyli umowa majątkowa małżeńska - treść i zakres

Powyższy ustrój majątkowy stanowi modyfikację opisywanego powyżej ustroju rozdzielczości majątkowej.

Modyfikacja polega na tym, że podczas trwania małżeństwa, oboje małżonkowie mają tylko majątek osobisty, natomiast w przypadku ustania małżeństwa dochodzi do wyrównania dorobków małżonków. Konstrukcja ma na celu ochronę małżonka, który z różnych przyczyn nie mógł, bądź nie był w stanie pomnażać majątku po zawarciu małżeństwa (np. gdy jeden małżonek wziął na siebie obowiązek zajmowania się gospodarstwem domowym, bądź chorym członkiem rodziny).

Ustawa definiuje pojęcie dorobek; jest to wzrost wartości majątku każdego z małżonków po zawarciu umowy majątkowej małżeńskiej. Obliczamy więc wzrost majątku zarówno żony, jak i męża po zawarciu umowy małżeńskiej, dolicza się również do majątku małżonków darowizny dokonane przez każdego z nich (za wyjątkiem darowizn dokonanych na rzecz wspólnych zstępnych, oraz tzw. zwyczajowo przyjętych drobnych darowizn).

Do dorobku dolicza się również wartość usług świadczonych przez jednego z małżonków na rzecz drugiego, oraz nakłady i wydatki poczynione z majątku jednego małżonka na rzecz majątku drugiego z małżonków.

Z ważnych powodów można żądać zmniejszenia obowiązku wyrównania dorobku (przykładowo gdy małżonek trwonił swój majątek). W przypadku śmierci jednego z małżonków do wyrównania dorobków dochodzi pomiędzy małżonkiem a spadkobiercami, spadkobiercy mogą żądać zmniejszenia wyrównania dorobku gdy małżonek (spadkodawca) za życia wytoczył powództwo o rozwód, orzeczenie separacji, lub unieważnienie małżeństwa.

Do wyrównania dorobków może dojść poprzez zapłatę, lub przeniesienie praw majątkowych, strony umowy mogą dochodzić sądowo wyrównania dorobku.

Zobacz również serwis: Rozwody