REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Niegodność dziedziczenia a wydziedziczenie

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Adrian Goska
Radca prawny, prawnik zarządzający Kancelarii Radców Prawnych Goska&Gortat.
Niegodność dziedziczenia a wydziedziczenie/ fot. Fotolia
Niegodność dziedziczenia a wydziedziczenie/ fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Niegodność dziedziczenia oraz wydziedziczenie to dwie instytucje uregulowane w prawie spadkowym, z którymi każdy spadkodawca winien się zapoznać, aby świadomie podejmować decyzje majątkowe na wypadek śmierci. Czym różni się niegodność dziedziczenia od wydziedziczenia?

Instytucję niegodności dziedziczenia reguluje kodeks cywilny w art. 928 i następne. Sens niegodności dziedziczenia sprowadza się to tego, iż w przypadku jej stwierdzenia przez sąd, spadkobierca niegodny zostaje wyłączony od dziedziczenia (tak ustawowego jak i testamentowego), tak jak by nie dożył otwarcia spadku (dzień śmierci spadkodawcy) (art. 928 § 2 kc). To oznacza, że:

REKLAMA

REKLAMA

  1. należny mu spadek przypada jego zstępnym (art. 931 § 2, 934 kc), gdy ich nie ma w grę wchodzi zasada przyrostu (art. 965 kc - przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów);
  2. spadkobierca niegodny zostaje pozbawiony także prawa do zachowku;
  3. w sytuacji objęcia majątku spadkowego przez spadkobiercę niegodnego będzie on po uprawomocnieniu się orzeczenia stwierdzającego niegodność wydać ten majątek uprawnionym oraz rozliczyć się z jego posiadania. Jest on traktowany jako posiadacz w złej wierze;
  4. jeżeli spadkobierca niegodny uzyskał wcześniej stwierdzenie nabycia spadku (w formie orzeczenia sądowego bądź notarialnego poświadczenia dziedziczenia) oraz zbył (bądź w jakikolwiek sposób rozporządził spadkiem) skutki tegoż rozporządzenia uzależnione są od dobrej albo złej wiary osoby trzeciej. Jeżeli zatem nabywa działa w złej wierze (ma wiedzę, że spadkodawca nim nie jest) prawa nie nabywa (art. 1028 kc).

Zobacz również: Wydziedziczenie, czyli pozbawienie zachowku

Niegodność dziedziczenia nie następuje z mocy prawa. Konieczne jest orzeczenie sądowe, które wywołuje skutek z mocą wsteczną.

Przyczyny niegodności dziedziczenia

Wypada w tym miejscu powiedzieć, jakie to przyczyny ustawodawca uznał za podstawę do stwierdzenia niegodności orzeczenia. Przy czym jest to katalog zamknięty (wyczerpujący) i nie przewiduje się od nich żadnego wyjątku bądź stosowania ich do stanów faktycznych podobnych do tych opisanych w art. 928 § 1 kc (wyrok Sądu Najwyższego z 3 listopada 1955 r., III CR 999/55, OSN 1956, nr 2, poz. 52 oraz z 10 grudnia 1999 r., II CKN 627/98 (niepubl.). A zatem nie będzie możliwe zastosowanie tej instytucji do sytuacji rażąco sprzecznych z zasadami współżycia społecznego, rażąco nawet niewłaściwych zachowań spadkobiercy wobec spadkodawcy, jeżeli nie mieszczą się one w poniżej wskazanych przyczynach. Przyczyny wydziedziczenia są następujące (spadkobierca):

REKLAMA

  • dopuścił się umyślnie ciężkiego przestępstwa przeciwko spadkodawcy;
  • podstępem lub groźbą nakłonił spadkodawcę do sporządzenia lub odwołania testamentu albo w taki sam sposób przeszkodził mu w dokonaniu jednej z tych czynności;
  • umyślnie ukrył lub zniszczył testament spadkodawcy, podrobił lub przerobił jego testament albo świadomie skorzystał z testamentu przez inną osobę podrobionego lub przerobionego.

Polecamy serwis: Sprawy spadkowe

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Przestępstwo przeciwko spadkodawcy

Pierwsza z przyczyn wymaga spełnienia łącznie trzech przesłanek: działanie spadkobiercy musi być umyślne, musi stanowić ciężkie przestępstwo i być skierowane przeciwko spadkodawcy. W kodeksie karnym brak jest definicji „ciężkiego” przestępstwa, dlatego też orzecznictwo cywilne wypracowało pewne wytyczne i tak za ciężkie przestępstwo należy uznać wszystkie zbrodnie (def. ustawowa znajduje się już w kodeksie karnym) oraz wszelkie formy stadialne (pomocnictwo, podżeganie a także usiłowanie), ale także występki, o ile okoliczności faktyczne danej sprawy przemawiają za uznaniem występku za ciężki wobec spadkodawcy (wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 14 czerwca 2000 roku, I ACa 262/2000).

Zobacz również: Niegodność dziedziczenia

Nakłonienie do sporządzenia testamentu

Druga przyczyna to sytuacje związane z próbami wpływania na wolę spadkodawcy (swobodę testowania) a związane z podstępnym bądź pod wpływem groźby nakłanianiem spadkodawcy do złożenia oświadczenia woli, którego spadkodawca w normalnych warunkach by nie złożył. A więc sytuacje, które wyniknęły z bezprawnego zniekształcenia woli spadkodawcy (chodzi tu zarówno o sporządzenie jak i odwołanie testamentu). W grę wchodzą także czynności uniemożliwiające sporządzenie testamentu (np. uporczywa odmowa pomocy w zorganizowaniu sporządzenia aktu notarialnego chorego spadkodawcy itp.). Istotne jest także i to, iż sam zamiar bądź nieudolność zachowań spadkobiercy, w wyniku których oświadczenie woli zostaje prawidłowo i bez zakłóceń złożone, nie stanowią przyczyny uznania za niegodnego (stanowisko to zostało uznane przez A. Szpunara, Z problematyki niegodności dziedziczenia, s.26 Nowe Prawo 1981, zeszyt 1 oraz S. Piątowski, System Prawa Prywatnego, t. 10, s. 110).

Zniszczenie testamentu spadkodawcy

Ostania z przyczyn to działania spadkobiercy związane z czynami dokonanymi na sporządzonym już testamencie bądź jego podrobienie. Przy czym np. umyślne ukrycie lub zniszczenie testamentu, który następnie okazał się nieważny, nie wyłącza możliwości uznania spadkobiercy za niegodnego. Nie stanowi natomiast przyczyny niegodności zniszczenie przez spadkobiercę testamentu w przekonaniu, że jest on nieważny i wskutek tego pozbawiony znaczenia prawnego (tak wyr. SN z 10 maja 1977 r., I CR 207/77 , Lexpolonica nr 296776, OSNCP 1978, nr 2, poz. 34 oraz Skowrońska-Bocian Elżbieta, Najnowsze wydanie: Komentarz do kodeksu cywilnego. Księga czwarta. Spadki., Warszawa 2009 Wydawnictwo Prawnicze LexisNexis (wydanie IX) ss. 328).

Podobnie ja w przypadku zachowku prawo niweczy skutki bezprawnych zachowań w przypadku przebaczenia spadkodawcy (art. 930 § 1 kc).

Polecamy serwis: Sprawy spadkowe

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe zasady na cmentarzach, a za naruszenie grożą kary do nawet 5000 zł. Uwaga na te pułapki we Wszystkich Świętych, łatwo się pomylić

Zbliża się 1 listopada – Dzień Wszystkich Świętych oraz 2 listopada – zaduszki. To czas pamięci o tych, którzy odeszli, szczególnie osobach bliskich. W tym czasie masowo ruszymy odwiedzać groby, a niektórzy już teraz je porządkują przed 1 listopada. Jednak czas ten nie zwalnia nas od przestrzegania przepisów. Także na cmentarzach obowiązują zasady segregacji, a w tym roku w niektórych miejscach czeka na nas nowość - jaka?

Przedłużenie okresu przedawnienia w podatku od spadków ukryte w nowelizacji. Fikcyjna deregulacja niekorzystna dla spadkobierców

Najnowszy rządowy projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn nałoży na podatników (spadkobierców) obowiązek złożenia zeznania podatkowego po uzyskaniu postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia (APD). Jeżeli ta nowelizacja wejdzie w życie, to faktycznie termin przedawnienia wyniesie 5 lat, licząc od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy, a nie 3 lata, jak obecnie, co wynika z art. 68 § 2 Ordynacji podatkowej. Nie realizuje się w tym wypadku deklarowanego celu w postaci „uproszczenia procedur oraz ochrony spadkobierców przed utratą zwolnień podatkowych.”, lecz w istocie przedkłada się projekt ustawy niekorzystnej dla podatników – pisze adwokat Konrad Giedrojć.

103 średnie pensje na mieszkanie w Warszawie (50 m2). A w innych miastach? Ceny mieszkań w III kwartale 2025 r. [raport]

W III kwartale 2025 r. w większości z 17 największych polskich miast ceny mieszkań spadły w porównaniu z poprzednim kwartałem. W segmencie mieszkań średniej wielkości (35–60 m²) największy spadek odnotowano w Gdyni – o prawie 5%. Po obniżkach przeciętna ofertowa cena mieszkania o powierzchni 50 m² w tym mieście wynosi 585 tys. zł. Dla porównania, w najtańszej Częstochowie to 350 tys. zł, a w najdroższej z zestawienia Warszawie – prawie 837 tys. zł. W stolicy w ostatnim kwartale ceny mieszkań wzrosły o 2%. Warszawa należy też do najdroższych stolic Europy pod względem dostępności mieszkań. Aby kupić mieszkanie o powierzchni 50 m² poza centrum, potrzeba 103 średnich pensji. Tak wynika z najnowszego raportu Rankomat.pl i Rentier.io.

Opiekunowie osób niepełnosprawnych w szoku – zmiany od 2026 r. mogą uderzyć w tysiące rodzin

Od 2026 r. opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mogą stanąć przed rewolucją w systemie wsparcia. Ustawa o asystencji osobistej wprowadza nowe zasady, ogranicza budżet osobisty i skraca okresy decyzji. Równocześnie rząd zapowiada zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym i nową emeryturę opiekuńczą. Czy rodziny są gotowe na te zmiany?

REKLAMA

Większość Polaków nie ma testamentu. Co to oznacza dla ich rodzin? W takiej sytuacji majątek jest dziedziczony ustawowo, zgodnie z hierarchią opisaną w Kodeksie cywilnym

Badania pokazują, że większość osób w Polsce nie spisało testamentu. W praktyce oznacza to, że majątek po śmierci dziedziczony jest ustawowo – nie zawsze zgodnie z wolą zmarłego. Sprawdź, jak prosto uregulować sprawy spadkowe i ochronić najbliższych.

Tym seniorom ZUS wypłaci emeryturę lub rentę wcześniej w październiku i listopadzie 2025 r.

Emeryci i renciści otrzymują swoje świadczenia z ZUS-u w ustalonych terminach płatności. W październiku i listopadzie 2025 r. niektórzy z nich mogą jednak spodziewać się przelewu bankowego lub wizyty listonosza nieco wcześniej niż zwykle.

Oszczędności warunkiem poczucia bezpieczeństwa Polaków: jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową i w jaki sposób oszczędzają? [RAPORT]

Jak wynika z badania SW Research na zlecenie Job Impulse, rośnie odsetek osób, które nie potrzebują dodatkowych funduszy, aby czuć stabilność finansową (17% w 2025 r. i 13% w 2023 r.). Jednocześnie ponad połowa badanych (55%) wskazuje, że dla osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa finansowego ich gospodarstwa domowe wymagają co najmniej tysiąca złotych miesięcznie więcej. Najnowsze badanie pokazuje, jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową i w jaki sposób oszczędzają.

Dłużnik nie ukryje się za hipoteką. Sąd Najwyższy zmienia reguły gry

Koniec z unikaniem spłaty długów pod pozorem obciążonych nieruchomości. Sąd Najwyższy definitywnie uciął wieloletni spór: dłużnik nie obroni się już przed skargą pauliańską tłumacząc, że jego majątek był bezwartościowy. Ta uchwała zmienia zasady gry w polskim prawie zobowiązań.

REKLAMA

To koniec brązowych worków na odpady - kolejne miasta z nich rezygnują

Przez lata panowania zasad segregacji śmieci można było się przyzwyczaić do tego, że odpady biodegradowalne (np. liście, skoszona trawa, obierki, resztki warzyw i owoców etc.) wyrzucamy do brązowych worków na odpady. Takie zasady panowały i jeszcze panują w zdecydowanej większości gmin w Polsce – jednak pojawiają się kolejne miasta, które z tego rezygnują.

Nowa instytucja koronera w Polsce. Dlaczego jest potrzebna i na jakim etapie są prace legislacyjne?

Czy w Polsce jest instytucja koronera? Formalno-prawnie nie ma i co więcej okazuje się, że problem braku urzędnika medyczno-prawnego, który mógłby stwierdzać zgon i nadzorować czynności z tym związane - narasta od lat i dotyka rodzin, służb ratunkowych oraz systemu statystyki przyczyn zgonów. Czy czas to zmienić? Wydaje się, że tak, tym bardziej, że Rzecznik Praw Obywatelskich konsekwentnie wskazuje na luki w obowiązującym prawie i wielokrotnie apelował o systemowe rozwiązanie tej materii. Dobra wiadomość jest taka, że Ministerstwo Zdrowia pracuje nad projektem a planowany termin wejścia w życie 1 lutego 2027 r.

REKLAMA