Konstytucja, RPO

W ostatnim czasie policjantom udało się uzyskać podwyżki, co spowodowało, że w marcu 2023 r. nie było tak masowych odejść na emeryturę mundurowych jak się tego spodziewano. Niestety sytuacja pracowników cywilnych zatrudnionych w policji również nie jest najlepsza – ich płace są bardzo niskie, a ścieżka kariery zawodowej nie jest uregulowana. Czy będą wreszcie podwyżki dla pracowników cywilnych policji?

Czy obciążenie obywateli obowiązkiem finansowana składki zdrowotnej w całości właściwie wpisuje się w ciążący na władzy publicznej konstytucyjny nakaz zapewnienia ochrony zdrowia? Takie pytanie zadał rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek ministrowi zdrowia Adamowi Niedzielskiemu. Nie można podzielić stanowiska, że zmiany legislacyjne wprowadzone ustawą Polski Ład doprowadziły do stanu niekonstytucyjności regulacji składki zdrowotnej lub prawnego systemu publicznej opieki zdrowotnej – odpowiedział 8 marca 2023 r. minister zdrowia.

Legitymowanie obywateli przez Policję jest możliwe tylko wtedy, gdy istnieje ustawowa przyczyna uzasadniająca takie wkroczenie w autonomię informacyjną jednostki – taki pogląd wyraził rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek w wystąpieniu skierowanym w styczniu do Komendy Głównej Policji. Policja nie zgadza się z tezą, że każde legitymowanie uczestników legalnie odbywającego się zgromadzenia, którzy nie popełnili przestępstwa lub wykroczenia, stanowi naruszenie konstytucyjnej wolności zgromadzeń i autonomii informacyjnej jednostki – wynika z odpowiedzi KGP na pismo rzecznika.

Czy dojdzie do wprowadzenia rejestru umów o pracę pracowników instytucji państwowych? Co z prawem do prywatności pracowników a z drugiej strony prawem obywateli do informacji publicznej? Czy będzie wprowadzony elektroniczny system do zawierania umów? Szykują się duże zmiany w roku 2024 i 2025.

Polskie prawo nie reguluje zasad przyjmowania do domów opieki osób niepełnosprawnych, przewlekle chorych lub starszych, które nie mogą świadomie wyrażać swojej woli, a nie są ubezwłasnowolnione. Osoby takie mogą wbrew swojej woli trafić do placówki opiekuńczej bądź w niej przebywać. Rzecznik praw obywatelskich interweniuje w tej sprawie w ministerstwie rodziny i polityki społecznej. Proponuje, żeby wprowadzić kontrolę sądową decyzji w takich sprawach.

Zasady wynagradzania sędziów w 2023 r. są niekonstytucyjne – z takim wnioskiem wystąpił do Trybunału Konstytucyjnego rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek. RPO przyłączył się do zainicjowanego przed TK wnioskami I prezes SN, prezesa NSA oraz Krajowej Rady Sądownictwa zaskarżenia ustawy okołobudżetowej na 2023 r. w sprawie zasad ustalania wynagrodzeń sędziów. 

Problem podwójnych postanowień spadkowych jest wciąż aktualny. Jego skala nie zmniejsza się, a zapowiadanych rok temu przez Ministerstwo Sprawiedliwości prac zmierzających do znalezienia rozwiązania legislacyjnego nadal nie podjęto. Resort rok temu zamówił opinię Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. Ma ona odpowiedzieć, czy źródłem problemu jest praktyka sądowa, czy też konieczna jest nowelizacja przepisów.

Zmiany prawa wyborczego mogą prowadzić do naruszenia konstytucyjnych praw i wolności obywateli – uważa rzecznik praw obywatelskich Marcin Wiącek. Chociaż intencja zwiększenia frekwencji wyborczej oraz transparentności procesu wyborczego zasługuje na aprobatę, to nie wszystkie z zaproponowanych rozwiązań są w pełni adekwatne do osiągnięcia tego celu.

Skala centylowa, na której przedstawiane są wyniki egzaminu maturalnego powinna być brana pod uwagę przy rekrutacji na uczelnie wyższe. Taki postulat formułuje Rzecznik Praw Obywatelskich. Miałoby to zapewnić równe szanse kandydatom na studentów, niezależnie od tego, czy maturę zdawali w starej czy w nowej formule.

Filmowcy domagają się minimalnego czasu odpoczynku w ramach zawartych umów cywilnoprawnych. Czy mają do tego prawo? Sprawa trafiła do Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej i Rzecznika Praw Obywatelskich. 

Kandydaci na rzeczników ds. etyki w dużej grupie kapitałowej muszą zawieszać członkostwo partyjne lub związkowe. Czy zawieszanie członkostwa w związkach zawodowych przez kandydatów na rzeczników ds. etyki jest zgodne z wolnością zrzeszania się w związkach zawodowych określoną w Konstytucji RP? 

Sankcje wobec rodzica za utrudnianie drugiemu rodzicowi ustalonych kontaktów z dzieckiem to kwestia, która wymaga zmiany prawa. O taką interwencję parlamentu zabiega rzecznik praw obywatelskich zabiega. Potrzeba zmian prawa pojawiła się po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z czerwca 2022 r.

System dopłat bogatszych samorządów na biedniejsze (Janosikowe) jest wadliwy do tego stopnia, że niekiedy wychodzi na odwrót. Warszawa wpłaciła 200 mln za dużo, gdyż schemat kompensacji nie uwzględnia narodowości ukraińskiej.