Niepełnosprawni, świadczenie pielęgnacyjne

Prawie 1,5 roku obowiązywania ustawy o świadczeniu wspierających pokazało trzy słabe punkty nowych przepisów. Są to 1) zwroty świadczenia pielęgnacyjnego 2) składki ubezpieczeniowe (zdrowotna i emerytalna) na rzecz opiekuna 3) zasiłek dla bezrobotnych dla opiekuna (ten zasiłek daje czas na dostosowanie się do rynku pracy po utracie świadczenia pielęgnacyjnego, a w praktyce niekiedy trudno go otrzymać).

W dniu 26 maja 2025 r. ministra rodziny, pracy i polityki społecznej Agnieszka Dziemianowicz-Bąk podpisała rozporządzenie wydłużające minimalne okresy ważności orzeczeń o niepełnosprawności i o stopniu niepełnosprawności. Chodzi o rozporządzenie ministra rodziny, pracy i polityki społecznej zmieniającego rozporządzenie w sprawie orzekania o niepełnosprawności i stopniu niepełnosprawności. Celem tej nowelizacji jest doprecyzowanie zasad wydawania orzeczeń o niepełnosprawności oraz o stopniu niepełnosprawności, a także wydłużenie okresów ważności tych orzeczeń. Co się dokładnie zmieni i od kiedy?

W dniu 8 maja br. Stały Komitet Rady Ministrów rozpoczął prace nad rządowym projektem ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, który – według informacji przekazanej przez Pełnomocnika Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasonia – czyni zadość wymaganiom Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych. Jednocześnie jednak – całkowicie wyklucza on z zakresu wsparcia osoby niepełnosprawne powyżej 65 roku życia. Z ww. Konwencji wynika natomiast, że – państwa, będące stronami Konwencji, zobowiązane są do uznania równego prawa wszystkich osób niepełnosprawnych do życia w społeczeństwie, nie wprowadzając żadnego ograniczenia ze względu na wiek osoby niepełnosprawnej.

Już za chwilę tysiące firm w Polsce mogą stanąć przed poważnym zagrożeniem – nowa unijna dyrektywa EAA oznacza obowiązkowe zmiany, których zignorowanie może skończyć się katastrofą finansową. Kary sięgają nawet 10% rocznego obrotu lub ponad 81 tys. zł. Wystarczy jedna skarga klienta, by urzędnicy wszczęli kontrolę i nałożyli sankcje. Masz czas tylko do 28 czerwca 2025 r. Potem może być za późno.

W dniu 8 maja br. odbyło się posiedzenie sesji plenarnej w Sejmie, podczas którego wiceminister i Pełnomocnik Rządu do Spraw Osób Niepełnosprawnych Łukasz Krasoń, przybliżał posłom zagadnienia związane z projektowanymi rozwiązaniami w zakresie wprowadzenia systemowego wsparcia w postaci asystencji osobistej osób niepełnosprawnych – jednej z najważniejszych usług wsparcia, która może realnie zmienić życie setek tysięcy osób z niepełnosprawnościami w Polsce (i kosztować skarb państwa ponad 66 mld zł). Sala sejmowa, niestety, świeciła wówczas pustkami. Czy kwestia poprawy niezależności i jakości życia osób niepełnosprawnych w Polsce nie zasługuje na uwagę polityków?

Świadczenia dla niepełnosprawnych to gąszcz wykluczających się przepisów, który bardziej dzieli niż wspiera – uważa Piotr Figiel z fundacji Nowe Spojrzenie. W rozmowie z Infor.pl ekspert wskazuje, że obecne rozwiązania nie tylko nie odpowiadają na rzeczywiste potrzeby, ale też faworyzują wybrane grupy, pozostawiając resztę bez wsparcia. Tak się tworzy dyskryminacja.

MOPS wygrywają i przegrywają. Kwoty 17 000 zł - 30 000 zł. Dużo sporów o zwroty świadczenia pielęgnacyjnego. Dlaczego mamy sprzeczne wyroki sądów (na dziś WSA, czekamy na NSA)? Osoby niepełnosprawne i ich rodziny (opiekunowie) twierdzą, że nie wiedzieli o tym, będą musieli oddawać świadczenie pielęgnacyjne po przyznaniu świadczenia wspierającego. Chodzi o kwoty często między 20 000 a 40 000 zł.  Jak to możliwe, że nie wiedzieli skoro w 2023 r, każdy opiekun osoby niepełnosprawnej otrzymał pismo informacyjne w tej sprawie z MOPS?

Łączenie życia zawodowego z rodzicielstwem nie należy do najłatwiejszych. Znacznie trudniejsze zadanie do wykonania mają pracujący rodzice i opiekunowie dzieci z niepełnosprawnościami. Wychowywanie dziecka z niepełnosprawnością to nie tylko codzienność pełna wyzwań, ale także konieczność balansowania między życiem zawodowym a obowiązkami rodzicielskimi. Rodzice takich dzieci często stają przed trudnymi wyborami i potrzebują wsparcia, aby skutecznie pogodzić pracę z troską o dobrostan swoich pociech. Z tego powodu polskie prawo przewiduje szereg przywilejów, które mają na celu ułatwienie im codziennego funkcjonowania. W artykule przyjrzymy się jednemu z aspektów, a mianowicie organizacji czasu pracy. 

Idea była taka. Osoba niepełnosprawna otrzymuje świadczenie wspierające w wysokości np. 30 000 zł. Za okres np. 10 miesięcy. Po otrzymaniu tych pieniędzy opiekun osoby niepełnosprawnej oddaje (do MOPS) równoważne 30 000 zł (świadczenie pielęgnacyjne). Chodziło o to, aby w okresie rozpatrywania wniosku o przyznanie świadczenia wspierającego, rodzina osoby niepełnosprawnej (najczęściej stopień znaczny) miała środki na utrzymanie osoby niepełnosprawnej. Finansować to miało świadczenie pielęgnacyjne, które następnie (jako pewien kredyt społeczny) trzeba zwrócić do MOPS. Taki miał być model rozliczenia między świadczeniem wspierającym a pielęgnacyjnym. W praktyce nie mamy z obu stron po 30 000 zł. Dla 2024 r. za okres 10 miesięcy otrzymywało się 29 880 zł świadczenia pielęgnacyjnego (miesięcznie 2988 zł), a maksymalna wysokość świadczenia wspierającego to za 10 miesięcy 39 180 zł (miesięcznie 3918 zł). W zależności od tempa przyznawania świadczenia wspierającego można było tak rozliczać okresy 5 miesięcy jak i np. 14 miesięcy.

Kłopotem są świadczenia konkurencyjne do świadczenia pielęgnacyjnego. Zdaniem MOPS jeżeli opiekun osoby niepełnosprawnej miał jakieś świadczenie (np. renta) przed 2024 r. i nie zrezygnował z niego przed tą datą, to opiekun nie może otrzymać starego świadczenia pielęgnacyjnego w 2024 r. albo 2025 r. Opiekunowie liczyli na interpretację przepisów polegającą na tym, że mogą wybrać jedno ze świadczeń (także w 2024 r. albo 2025 r.). Jeżeli jednak pielęgnacyjne zostanie przyznane w 2024 r., to czy to jest możliwe skoro od 1 stycznia 2024 r. weszło świadczenie wspierające?

Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych w dwóch komunikatach z 4 kwietnia 2025 r. udzielił informacji o maksymalnych kwotach dofinansowania w II. kwartale 2025 roku w ramach Programu „Samodzielność-Aktywność-Mobilność” Mieszkanie dla absolwenta oraz w ramach Programu „Samodzielność-Aktywność-Mobilność!” Dostępne mieszkanie.

Stan funkcjonowania matki wg skali Dorothy Barthel to 40 pkt. Nie można z tego wnioskować, że wykonywanie prostych czynności pielęgnacyjnych przez osobę niepełnosprawną wyklucza świadczenie pielęgnacyjne. Osoba niepełnosprawna mogła sama zjeść (na łóżku) śniadanie, umyć sobie sama zęby i twarz. Ale tylko na łóżku. Sama do łazienki czy po schodach przejść nie mogła. Ostatecznie NSA przyznał świadczenie pielęgnacyjne 2988 zł.

Wypełniając roczne zeznanie podatkowe PIT podatnicy, którzy mają orzeczoną niepełnosprawność lub mają na utrzymaniu osoby z niepełnosprawnościami - mogą odliczyć ponoszone w zeszłym roku wydatki na samochód osobowy, którego są właścicielami lub współwłaścicielami. Mogą także odliczyć wydatki na przystosowanie pojazdów mechanicznych do potrzeb wynikających z niepełnosprawności. Jakie są zasady i limity tej ulgi podatkowej? Jak należy dokumentować odliczane wydatki? Warunki i limity tej ulgi są w 2025 roku takie same jak w 2024 roku.

Nie wiadomo dlaczego rodzaj świadczeń jest zależny od wieku nabycia niepełnosprawności. Piotr o kulach od 17. roku życia, to np. renta socjalna (albo stare świadczenie pielęgnacyjne ewentualnie przejście na nowe świadczenie wspierające). Paweł o kulach od 30-ego roku to renta z tytułu niezdolności do pracy. Piotr może się starać o dodatek dopełniający (jeżeli spełni kryterium niesamodzielności). Paweł spełniając to samo kryterium nie otrzyma tego dodatku do renty chorobowej bo dodatku nie ma. Został obiecany przez rząd pół roku, ale trwają praca analityczne nad ustawą.

„Stare” świadczenie pielęgnacyjne może otrzymać osoba niepełnosprawna ze stopniem umiarkowanym niepełnosprawności (oczywiście jako opiekun). Osoba ta może bowiem podjąć pracę, a warunkiem otrzymania tego świadczenia była sytuacja, kiedy opiekun dokonywał wyboru: 1) będę pracował albo 2) będą opiekunem osoby niepełnosprawnej. Wniosek? Opiekunem osoby niepełnosprawnej ze znacznym stopień niepełnosprawności, nie może być inna osoba niepełnosprawna (stopień umiarkowany albo lekki), która nie może pracować (potencjalnie). Jeżeli jednak osoba niepełnosprawna może pracować, to hipotetycznie może otrzymać status opiekuna i świadczenie pielęgnacyjne (stare).

Sądy administracyjne bronią staruszków i staruszek pozbawianych starego świadczenia pielęgnacyjnego. MOPS od 11 lat nie wykonują korzystnego wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 2014 r. Postępowanie urzędników w MOPS jest niezrozumiałe biorąc pod uwagę stanowisko WSA i NSA - sędziowie w dziesiątkach wyroków uznają moc wyroku TK z 2014 r. Wszystko staje się jasne, gdy się zrozumie, że za wykonanie wyroku TK, gmina nie otrzyma środków od wojewodów na wypłatę świadczenia pielęgnacyjnego. Dlatego MOPS muszą łamać prawo. Od 11 lat.

Emerytalna dyskryminacja polega na tym, że przy świadczeniu wspierającym korzystniej są opłacane składki ubezpieczeniowe (emerytalna i rentowa) niż przy świadczeniu pielęgnacyjnym. Dla pielęgnacyjnego składki są opłacane tylko 20 i 25 lat. Dla świadczenia wspierającego nie ma tego ograniczenia. W obu przypadkach składki płacą w imieniu rządu samorządowcy (na przykład wójt). Z niewiadomych powodów w przypadku świadczenia pielęgnacyjnego składki płaci się tylko przez krótszy okres. Dotyczy to nie tylko świadczenia pielęgnacyjnego, ale także specjalnego zasiłku opiekuńczego i zasiłku dla opiekuna. Szczegóły w artykule.

Główny Inspektorat Sanitarny wyjaśnił w komunikacie z 5 kwietnia 2024 r., że decyzję o tym, czy wpuszczać zwierzęta np. do sklepu, restauracji czy kawiarni podejmuje - co do zasady - właściciel tego lokalu. Właściciel takiego lokalu może, ale nie musi zezwalać na przebywanie w tym lokalu zwierząt. Do takiego lokalu nie można zakazać wstępu tylko psu asystującemu osobie z niepełnosprawnością.

W 2025 r. przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnoprawnych realizowany jest bardzo interesujący program pomocowy dla osób z niepełnosprawnościami. Chodzi o usługi stomatologiczne dla osób z lekkim, umiarkowanym i znacznym stopniem niepełnosprawności. Wreszcie świadczenia i sposób ich realizacji w gabinetach dentystycznych będą dostosowane do osób z niepełnosprawnościami.

Są już opublikowane 4 dokumenty ważne dla osób niepełnosprawnych mających prawo do otrzymania orzeczenia stałego o niepełnosprawności. To wytyczne dla WZON i PZON. Komisje będą w szerszym zakresie (niż jeszcze kilka dni temu) orzekały takie orzeczenia dla zarówno dzieci jak i dorosłych chorujących na jedną z wskazanych w wytycznych chorób. Wytyczne dotyczą przede wszystkim dzieci bo choroby te są od dnia narodzin. Można jednak nowe zasady stosować także wobec dorosłych.

W stosunku do niektórych osób z niepełnosprawnościami z orzeczonym stopniem znacznym i umiarkowanym upłynął termin ważności kart parkingowych w dniu 31 marca 2025 r., o ile takowe posiadali. Termin ważności tych kart i tak był wydłużony z 30 września 2024 r. właśnie do końca marca 2025 r. Sprawdź czy sytuacja Cię dotyczy i jakie są zasady wydawania kart na 2025 r.

Standardem jest, że pracownicy mają 20 lub 26 dni urlopu wypoczynkowego w roku. Niektórzy pracownicy są uprawnieni do nawet 36 dni urlopu. Kto i kiedy może liczyć na tak długi urlop?

Wydatki na pobyt w zakładzie uzdrowiskowym (sanatorium) mogą być odliczone w ramach tzw. ulgi rehabilitacyjnej w podatku dochodowym od osób fizycznych (PIT). W interpretacjach indywidualnych Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej potwierdza tę możliwość ale też zwraca uwagę na konieczność właściwego dokumentowania tych wydatków. Najlepiej fakturą wystawioną na podatnika (niepełnosprawnego, czy osobę na której utrzymaniu pozostaje niepełnosprawny), który poniósł wydatki i chce skorzystać z tego odliczenia.

Prawo to pozwala politykom zamrozić zasiłek pielęgnacyjny (od 2019 r. nie ma podwyżki). Nie mogą tego zrobić ze świadczeniem pielęgnacyjnym i dodatkiem pielęgnacyjnym (więc jest podwyżka)Podwyżki świadczenia pielęgnacyjnego wynikają z podwyżki pensji minimalnej. W 2025 r. pensja ta wzrasta o 10% do 4666 zł. Więc o taki sam poziom mamy podwyżkę świadczenia pielęgnacyjnego. Zasiłek pielęgnacyjny nie został podniesiony. Za to mamy waloryzację od marca dodatku pielęgnacyjnego do kwoty około 348,30 zł.

Artykuł dotyczy sytuacji, gdy WZON stwierdza, że nie ma niepełnosprawności, a wcześniej była (i było świadczenie pielęgnacyjne. Luka w przepisach polega na tym, że nie wiemy, czy MOPS słusznie kończą wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego (stare świadczenie) w momencie niekorzystnej decyzji WZON (wojewódzki zespół ds orzekania o niepełnosprawności). Czy jednak MOPS powinny poczekać na wyrok sądu w tej sprawie. Niepewność prawa jest niszcząca dla rodzin osób niepełnosprawnych. Jeżeli MOPS wstrzyma wypłaty świadczenia pielęgnacyjnego od razu po decyzji WZON, to rodzina osoby niepełnosprawnej traci dochód w postaci 3287 zł (miesięcznie). Jeżeli tych wypłat nie będzie dopiero od wyroku sądu, to rodzina ta będzie miała kłopot z koniecznością zwrotu np. rocznego świadczenia pielęgnacyjnego 39 444 zł (12 miesięcy x 3287 zł) do MOPS.