REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Pojęcie winy w prawie karnym

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Ewa Kowalska
Ekspert w zakresie VAT
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Pojęcie winy w prawie karnym /Fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Jak wynika z art. 1§3 Kodeksu karnego ,,Nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego, jeżeli nie można mu przypisać winy w czasie czynu". Kiedy mamy więc do czynienia z czynem zawinionym i jak należy rozumieć samo pojęcie i rozróżnienie form winy w prawie karnym materialnym?

Przesłanki winy

Wina jest elementem koniecznym do zaistnienia przestępstwa.

REKLAMA

Zarzucenie sprawcy, że dokonał czynu zabronionego musi wiązać się z koniecznością spełnienia kilku istotnych przesłanek.

Po pierwsze musi to być osoba, która ukończyła określony wiek: na zasadach ustanowionych w Kodeksie karnym odpowiada osoba po ukończeniu lat 17, w wyjątkowych przypadkach nieletni po ukończeniu lat 15. Do takich przypadków zaliczamy m.in. przestępstwo zabójstwa, spowodowanie ciężkiego uszczerbku na zdrowia czy zgwałcenie.

REKLAMA

Koniecznym elementem jest również możność przypisania sprawcy zamiaru popełnienia konkretnego przestępstwa. Zamiar ten jest określany jako bezpośredni albo pośredni przy przestępstwach umyślnych. W przypadku przestępstw nieumyślnych, czyn określony jest jako lekkomyślność lub niedbalstwo.

Ponadto należy wykluczyć wszystkie przesłanki negatywne, czyli okoliczności wyłączające winę. Jako przykład można wyróżnić: stan wyższej konieczności (art.26§2 KK), niepoczytalność sprawcy (art.31§1 k.k.) ale już nie w przypadku poczytalności ograniczonej, działanie w błędzie (art. 28-30 k.k.).

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Dalsza część artykułu zostanie poświęcona przesłance najistotniejszej, czyli formie winy.

POLECAMY: E - wydanie Dziennika Gazety Prawnej

Jakie wyróżniamy formy winy?

Każdemu czynowi musi towarzyszyć nastawienie psychiczne sprawcy. Może więc on działać umyślnie, czyli dążyć z pełnym przekonaniem do popełnienia czynu zabronionego. Umyślność może przybrać znamiona zamiaru bezpośredniego bądź ewentualnego.

REKLAMA

Jeżeli więc sprawca zabiera cudzą rzecz ruchomą w celu przywłaszczenia dopuszcza się przestępstwa kradzieży określonej w art.278§1 k.k. i tym samym działa w zamiarze bezpośrednim. W tym przypadku złodziej wie, że jego czyn jest przestępstwem i mimo tego chce, aby wystąpił określony skutek.

Czynem w zamiarze bezpośrednim będzie również wybicie szyby samochodu w wyniku rzutu kamieniem z dużej odległości. Sprawca nie może mieć pewności, że wykonując rzut z takiej odległości dokona przestępstwa (w tym wypadku z art.288 k.k.), ale swoim zamiarem ,,chcenia" obejmuje przede wszystkim skutek swojego zachowania.

W przypadku zamiaru ewentualnego mamy do czynienia z przewidywaniem możliwości popełnienia czynu zabronionego i jednoczesną zgodą, że do niego dojdzie. W treści wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. II AKa 434/13) mamy do czynienia z doprecyzowaniem zakresu wystąpienia zamiaru ewentualnego do sytuacji ,,gdy sprawca wprawdzie nie chce aby nastąpił określony w ustawie skutek jego działania, ale zarazem nie chce też żeby nie nastąpił, a tym samym wykazuje całkowitą obojętność wobec uświadomionej sobie możliwości nastąpienia owego skutku".

Zobacz serwis: Sprawy karne

Jeżeli więc sprawca uderzy ofiarę ciężkim przedmiotem w głowę, w przypadku jeśli działa w zamiarze ewentualnym, jest w stanie przewidzieć jakie tragicznie dla ofiary skutki mogą nastąpić.

Jak wskazuje Sąd Apelacyjny w Łodzi w wyroku z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. II AKa 50/15) ,,obniżona sprawność intelektualna nie dowodzi jeszcze braku zdolności do przewidzenia normalnych i możliwych skutków uderzenia kogoś ciężkim przedmiotem w głowę". Dlatego ocena czynu zawsze powinna być poddana testowi tzw.,,rozsądnego człowieka", pozwalająca osądzić czy dana osoba działając w określonych okolicznościach mogła przewidzieć skutki własnego postępowania. W przypadku powyższego opisu zdarzenia nikt nie powinien mieć co do tego żadnych wątpliwości.

A jeżeli sprawca nie chciał popełnić przestępstwa?

Działanie pozbawione wprawdzie zamiaru, co za tym idzie przymiotu umyślności, nie musi oznaczać, że jest jednocześnie pozbawione winy. Jak wynika z art. 9§2 k.k., popełnienie przestępstwa nieumyślnego wiąże się z ,,niezachowaniem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo, że możliwość popełnienia czynu [sprawca] przewidywał albo mógł przewidzieć".

Przykładowo jeżeli sprawca swoim działaniem umyślnie dążył do spowodowania u pokrzywdzonego lekkiego uszczerbku na zdrowiu, a w skutek niezachowania wymaganej w danych warunkach ostrożności doprowadził do jego śmierci, to można przypisać mu nieumyślne spowodowanie śmierci - patrz wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. II AKa 271/13).

Kwestia czy doszło do naruszenia zasad ostrożności musi być oparta na wzorcu obiektywnym. Podając ocenie jak w danej sytuacji zachowałby się rozsądny człowiek, którego zachowanie można określić jako ostrożne, należy jednocześnie skonfrontować z danym zaistniałym stanem faktycznym. Nie można jednak uznać za nieistotną okoliczność, czy dany sprawca mógł uświadomić sobie swoje nieostrożne zachowanie. W tym przypadku, uwzględniając cechy indywidualne sprawcy, jak na przykład jego możliwości umysłowe, określamy stopień winy proporcjonalnie do wagi popełnionego czynu.

Zobacz serwis: Kodeks karny

Podstawa prawna:
- Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 Kodeks Karny ( Dz.U.1997 Nr 88 poz.553 z późn.zm)
- wyrok Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 30 stycznia 2014 r. (sygn. akt II AKa 434/13)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Łodzi z dnia 28 kwietnia 2015 r. (sygn. akt II AKa 50/15)
- wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 27 września 2013 r. (sygn. akt II AKa 271/13)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Polacy chcą szybko na emeryturę, ale nie chcą przestać żyć aktywnie. Tylko nieliczni pracują po 60-tce

Choć prawo pozwala łączyć emeryturę z pracą, robi to zaledwie 11,6 proc. Polaków w wieku 50–74 lat. Ponad połowa osób zbliżających się do wieku emerytalnego nie wyobraża sobie dalszej aktywności zawodowej. Eksperci ostrzegają: bez zachęt do pracy po 60. roku życia system emerytalny może się nie utrzymać.

Nowe prawo planistyczne 2026: Co oznacza dla właścicieli gruntów rolnych? Ekspert wyjaśnia

Najistotniejszą zmianą wydaje się fakt, iż „dla właścicieli gruntów rolnych tych najlepszych klas bonitacyjnych, położonych poza granicami miast zasadniczo do czasu uchwalenia planu ogólnego nie będzie możliwe uzyskanie decyzji o warunkach zabudowy, a więc i faktyczne odrolnienie nieruchomości.” – mówi Barbara Pancer w wywiadzie z ekspertem INFOR, [Radca prawny, local partner w warszawskiej praktyce nieruchomości kancelarii Greenberg Traurig].

Wielka zmiana w polskiej polityce! Premier Donald Tusk ogłosił nowy rząd: mniej ministrów, więcej odpowiedzialności, nowa jakość zarządzania państwem

„Porządek, bezpieczeństwo i przyszłość” – to trzy filary, które mają kierować nowym gabinetem Donalda Tuska. Premier ogłosił zmniejszenie liczby ministrów konstytucyjnych z 26 do 21, utworzenie nowych superministerstw, powołanie kontrolingu pracy ministrów i całkowicie nowe podejście do energetyki, finansów i relacji międzynarodowych.

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje

Niższa renta: dla jednych tak a dla drugich nie. RPO interweniuje - dlaczego? Chodzi o osiemnaste urodziny i rentę rodzinną. Mówi się, że 18-stka to symboliczny próg dorosłości, czas nowych praw, ale też i obowiązków. Chociaż dla większości młodych ludzi to radosny moment, to istnieje jednak grupa, dla której ten dzień, zamiast otwierać nowe możliwości, przynosi pewne bolesne finansowe rozczarowanie. Chodzi o rentę rodzinną, która dla niektórych nie jest już tak wysoka, jak przed ukończeniem 18. roku życia.

REKLAMA

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności

Rewolucja technologiczna bez kobiet? Sztuczna inteligencja może pogłębić nierówności, chociaż sektor sztucznej inteligencji woła o nowych specjalistów, ale kobiet wciąż jest w nim jak na lekarstwo. Choć to one częściej niż mężczyźni kończą studia wyższe, rzadziej wybierają karierę w branży technologicznej. Jaki będzie miało to wpływ na sytuację kobiet na rynku pracy?

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac

Koniec z ulgami na dzieci. Rodzice lawinowo tracą wsparcie: paradoksalnie za sprawą dzieci i wzrostu płac. Jak to możliwe? A no tak, że dzieci często dorabiają w wakacje a ich zarobki mają wpływ na sytuację finansową rodziców i przekroczenie pewnych progów podatkowych, które wpływają na utratę różnych ulg.

Rekonstrukcja rządu. 23 lipca 2025 r. premier przedstawi nową Radę Ministrów

Premier ogłosi skład nowej Rady Ministrów w środę o godz. 10:00. Zgodnie z deklaracjami rządu celem rekonstrukcji ma być efektywniejsza i skuteczniejsza praca Rady Ministrów.

Hołownia chce badać posłów alkomatem. Projekt ustawy po incydentach w Sejmie

Marszałek Sejmu Szymon Hołownia przygotował projekt ustawy, który umożliwi marszałkowi zlecenie badania alkomatem posła podejrzewanego o nietrzeźwość w czasie obrad. "Kończymy tolerowanie pijanych posłów" – zapowiedział. Projekt ma być odpowiedzią na incydenty, do których dochodziło już kilkukrotnie.

REKLAMA

Jak wspierać naukę i zaangażowanie pracowników?

Dla 70 proc. pracowników z pokolenia Z cotygodniowe zdobywanie nowych umiejętności jest jednym z podstawowych oczekiwań wobec pracodawcy. Młode pokolenie coraz częściej poszukuje w pracy sensu, wyzwań i realnych możliwości rozwoju. Dlatego firmy oferują coraz więcej różnorodnych inicjatyw wspierających naukę i zaangażowanie.

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwód pozasądowy. Opinia RPO do projektu

Szybciej, łatwiej, taniej: rozwody pozasądowe. Być może tak - jest projekt, a RPO właśnie wydał o nim opinię. Główne założenie jest takie, że ma dojść do stworzenia alternatywnej, szybszej i mniej sformalizowanej ścieżki do rozwiązania małżeństwa, omijającej sale sądowe. Ma to być odpowiedź na potrzeby tych par, które rozstają się w pełnej zgodzie i nie chcą przechodzić przez często długotrwały i stresujący proces sądowy. A wszystko to za sprawą projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (nr UDER24, wersja z 17 czerwca 2025 r.).

REKLAMA