Tematy - Prawo - Oskarżony, Podejrzany - INFOR.PL

Istnieje grupa przestępstw, w stosunku do których prowadzenie postępowania uzależnione jest od Twojej inicjatywy. Bez Twojej zgody, wyrażonej we wniosku o ściganie, policja czy prokurator, pomimo wiedzy o dokonaniu przestępstwa, podejmie tylko czynności niecierpiące zwłoki w celu zabezpieczenia śladów i dowodów, a także czynności zmierzające do wyjaśnienia, czy wniosek będzie złożony.

Na potrzeby niniejszego opracowania, pod pojęciem postępowania karnego będziemy rozumieć każde postępowanie, którego celem jest osądzenie sprawcy czynu zabronionego, za wyjątkiem postępowania w sprawach nieletnich. Takimi czynami zabronionymi mogą być: przestępstwa, wykroczenia, przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.

Co do zasady, osoba uprawniona do wzięcia udziału w czynności procesowej, powinna zostać zawiadomiona o jej czasie i miejscu. W jakiej formie powinno to nastąpić? Jakie są konsekwencje niezawiadomienia?

Kodeks postępowania karnego to ustawa, która reguluje postępowanie przed sądami w sprawach karnych. Obecna ustawa została uchwalona 6 czerwca 1997 roku.

Orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim.

Niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania Rzeczpospolita Polska jest zobowiązana na mocy umowy międzynarodowej, lub przestępstwa określonego w Rzymskim Statucie Międzynarodowego Trybunału Karnego, sporządzonym w Rzymie dnia 17 lipca 1998 r.

Tymczasowe aresztowanie to jeden ze środków zapobiegawczych, stosowany w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa; można je stosować tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Wyjaśnienia oskarżonego to szczególny dowód w postępowaniu karnym. Dotyczą one przedmiotu sprawy, a także stanowią środek obrony oskarżonego. Oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia; może jednak bez podania powodów odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania lub odmówić składania wyjaśnień. O prawie tym należy go pouczyć. Obecny przy czynnościach dowodowych oskarżony ma prawo składać wyjaśnienia co do każdego dowodu.

W sprawach o przestępstwa ścigane z oskarżenia publicznego pokrzywdzony może działać jako strona w charakterze oskarżyciela posiłkowego obok oskarżyciela publicznego lub zamiast niego.

Za oskarżonego uważa się osobę, przeciwko której wniesiono oskarżenie do sądu, a także osobę, co do której prokurator złożył wniosek o warunkowe umorzenie postępowania.

Obrona obligatoryjna to sytuacje przewidziane przez Kodeks postępowania karnego, w których oskarżony musi mieć obrońcę.

Jeżeli oskarżony, w stosunku do którego wydano postanowienie o tymczasowym aresztowaniu, ukrywa się, sąd lub prokurator może wydać postanowienie o poszukiwaniu go listem gończym. Jeżeli postanowienie o tymczasowym aresztowaniu nie było wydane, można postanowienie takie wydać bez względu na to, czy nastąpiło przesłuchanie podejrzanego.

Ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za granicą.

Poza prawami wynikającymi z zasad demokratycznego państwa prawa, podejrzany ma również liczne obowiązki wpływające na jego sytuację procesową.

Zatrzymanie podejrzanego jest uprawnieniem, które organy ścigania uzyskały już w konstytucji. Zatrzymać można zawsze - jednak tylko na określony przepisami czas

Tymczasowo aresztowany podszebuje pomocy bliskich. Pozostają oni bowiem na wolności i mają przez to więcej możliwości działania. Niestety nie we wszystkim mogą pomóc.

Niezawiadomienie organów ścigania o popełnieniu przestępstwa jest karalne. Nie dotyczy to jednak wszystkich przestępstw, a tylko tych wyróżnionych w art. 240 kodeksu karnego. Jakie to przestępstwa? Jaka kara grozi za niezawiadomieniu o ich popełnieniu?

Stosowanie wariografu, czyli wykrywacza kłamstw, w postępowaniu karnym jest ograniczone tylko do szczególnych przypadków. Jest to bowiem kontrolowanie nieświadomych reakcji organizmu i wyłącznie na ich podstawie nie można uznać osoby za oskarżoną. Jak polskie przepisy regulują używanie tego urządzenia?

W toku postępowania karnego oskarżonemu (oraz podejrzanemu) przysługuje prawo do obrony, którego jednym z przejawów jest prawo do ustanowienia obrońcy. Wskazany obrońca może pochodzić z wyboru oskarżonego (podejrzanego) czyli być ustanowionym do prowadzenia sprawy na podstawie jego indywidualnej umowy z oskarżonym (podejrzanym) lub może być ustanowiony dla oskarżonego przez sąd (jest to tzw. „obrońca z urzędu”). Istnieje określony katalog sytuacji kiedy oskarżony może mieć przyznanego obrońcę z urzędu.

Przepisy procedury karnej ustanawiają szereg ograniczeń dotyczących możliwości wniesienia kasacji. Związane są one z udziałem strony w postępowaniu sądowym, rodzajem wydanego wyroku sądowego, a także wymogami formalnymi, które muszą być spełnione, aby kasacja była skutecznie wniesiona.

Kasacja jest nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia, który przysługuje stronom od prawomocnego wyroku sądu drugiej instancji do Sądu Najwyższego. Mogą ją wnieść podmioty wskazane w art. 521 Kodeksu postępowania karnego od każdego prawomocnego orzeczenia sądowego.

Kasacja nadzwyczajna to kasacja wnoszona na podstawie przepisu art. 521 Kodeksu postępowania karnego. Kasację nadzwyczajną może wnieść Rzecznik Praw Obywatelskich, Prokurator Generalny oraz Naczelny Prokurator Wojskowy. Kasację nadzwyczajną uprawnione podmioty mogą wnieść zarówno z własnej inicjatywy, jak i na wniosek stron.

Wznowienie postępowania karnego jest drugim (obok kasacji) nadzwyczajnym środkiem zaskarżenia prawomocnego orzeczenia kończącego postępowanie. Co do zasady wznowienie postępowania następuje na wniosek strony, ale ustawa przewiduje możliwość podjęcia postępowania również z urzędu.

Kasacja jako nadzwyczajny środek zaskarżenia nie może być traktowana jako środek uruchamiający „trzecią instancję” sądową. Kasacja to środek o charakterze wyjątkowym. Kasacja może być wniesiona tylko z powodu uchybień wymienionych w art. 439 Kodeksu postępowania karnego lub innego rażącego naruszenia prawa, jeśli mogło mieć istotny wpływ na treść orzeczenia.

Rozpoznanie wniosku o wznowienie postępowania następuje co do zasady w sądzie wyższej instancji nad tym, który orzekał jako ostatni w sprawie. Należy wskazać, iż aby wniosek taki był przyjęty musi on spełniać określone wymogi formalne. Rozpatrzenie wniosku następuje co do zasady na posiedzeniu niejawnym.

Wyrok sądu wydawany w imieniu Rzeczypospolitej Polskiej jest kluczowym rozstrzygnięciem zapadającym w postępowaniu karnym. Należy wskazać, iż przepisy procedury karnej przewidują kilka sytuacji procesowych, w których zapada wyrok. Różny może być przedmiot wyrokowania. W związku z powyższym należy przedstawić klasyfikację rodzajów wyroków zapadający w postępowaniu karnym.

Przepisy procedury karnej zawierają zamknięty katalog podstaw wznowienia postępowania karnego. Z podstawami wznowienia wiąże się tzw. kierunek wznowienia postępowania.

Oskarżony w stosunku do którego ustawa nie przewiduje obowiązku posiadania obrońcy, (tzw. obrony obligatoryjnej) a którego nie stać na wyznaczenie adwokata z wyboru może wystąpić do sądu o wyznaczenie adwokata z urzędu jeżeli w sposób należyty wykaże, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny. Uwaga ta dotyczy również strony, której nie stać na ustanowienie w sprawie pełnomocnika. Należy podkreślić, iż niezależnie od sposobu jego umocowania obrońca lub pełnomocnika zawsze mają obowiązek dołożenia należytej staranności w prowadzeniu danej sprawy.

W zależności od etapu postępowania karnego istnieją różne uregulowania dotyczące konieczności sporządzenia przez sąd uzasadnienia wyroku i doręczenia go stronie. Najważniejszą regułą, którą należy znać jest to, iż co do zasady wyrok sądu zapadły w pierwszej instancji będzie uzasadniony i doręczony stronie tylko wówczas, gdy strona złoży o to wniosek w terminie 7 dni od ogłoszenia wyroku. Ostrożność procesowa nakazywałaby stronie zawsze składanie takiego wniosku, co pozwoli uniknięcia przykrych sytuacji procesowych.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami oskarżony, który nie ma obrońcy z wyboru, może żądać, aby wyznaczono mu obrońcę z urzędu. Powinien jednak wykazać, że nie jest w stanie ponieść kosztów obrony bez uszczerbku dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny.

Obrońca ustanowiony z urzędu ma obowiązek podejmowania czynności procesowych na rzecz swojego klienta aż do prawomocnego zakończenia postępowania. Może on przedsiębrać czynności procesowe jedynie na korzyść oskarżonego, a jego udział w postępowaniu nie wyłącza osobistego działania w nim oskarżonego.

Warunkowe zawieszenie kary to także pewna uciążliwość dla skazanego. Sąd bowiem zawieszając wykonanie kary może nałożyć na sprawcę wiele obowiązków oraz grzywnę. Sprawca natomiast musi stosować się do wyznaczonych przez sąd reguł inaczej może być orzeczone wobec niego wykonanie kary.

Zgodnie z przepisami prawa pociągnięcie do odpowiedzialności karnej oraz wymiar kary dla małoletniego kształtuje się w sposób odmienny niż wobec „dorosłych” sprawców. Odpowiedzialność ta jest z reguły łagodniejsza.

Prowokator to specyficzna odmiana podżegacza. Kodeks karny przewiduje jednak surowszą odpowiedzialność karną dla prowokatora. Nie może on bowiem korzystać ze wszystkich dobrodziejstw jakie ustawa przewiduje dla podżegacza.

Postępowanie przyspieszone to szczególny tryb postępowania w kodeksie postępowania w sprawach o wykroczenia, który posiada swoje odrębne uregulowania procesowe. Stosuje się go do sprawców ujętych na gorącym uczynku lub bezpośrednio po popełnieniu wykroczenia i niezwłocznie doprowadzonych do sądu.

Błąd co do faktu jest jedną z okoliczności wyłączających winę oskarżonego.

Nie zawsze sprawca przestępstwa będzie odpowiadał za popełniony czyn. Zdarza się bowiem, że nie można przypisać mu winy lub wina z mocy przepisów prawa jest wyłączona.

W postępowaniu karnym strony zabierają głos w ściśle określonej kolejności. Kolejność te reguluje kodeks postępowania karnego.

Każda sprawa musi być rozpatrzona przez właściwy sąd. Sąd musi być właściwy rzeczowo oraz miejscowo. Wszystkie te kwestie reguluje kodeks postępowania karnego.

Każda osoba mająca wiadomości pozwalające ustalić prawdę w danej sprawie może być przesłuchana jako świadek. Kodeks postępowania karnego przewiduje jednak pewne grupy osób, które nie muszą się stosować do tego nakazu.

Podstawowym warunkiem zastosowania tymczasowego aresztowania jest istnienie niemal pewności, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Oskarżony w toku postępowania przed sądem ma w zasadzie takie same prawa i obowiązki jak podejrzany w postępowaniu przygotowawczym.

Obrońcą w procesie karnym może być tylko adwokat, którego ustanowienie następuje poprzez udzielenie mu pełnomocnictwa do obrony w danej sprawie. W przypadku, gdy podejrzany przed ustanowieniem obrońcy został tymczasowo aresztowany, obrońca zostaje zazwyczaj w jego imieniu ustanowiony przez inną osobę, (zazwyczaj bliską).

W przypadku tymczasowego aresztowania podejrzany pozostaje w dyspozycji prokuratora prowadzącego śledztwo bądź sądu, przed którym toczy się postępowanie. Oznacza to, że bez pisemnej zgody tych organów nikt nie ma prawa kontaktować się z podejrzanym.

Aby stać się podejrzanym, a więc stroną postępowania przygotowawczego niezbędne jest wydanie przez prokuratora postanowienia o przedstawieniu zarzutów. Zazwyczaj prokurator odczytuje takie postanowienie, a następnie przekazuje je do wglądu podejrzanemu i jego obrońcy.

Podejrzanym jest osoba, co do której wydano postanowienie o przedstawieniu jej zarzutów, albo której bez wydania takiego postanowienia przedstawiono zarzut w związku z przystąpieniem do przesłuchania w charakterze podejrzanego.

Oskarżony, Podejrzany

Czy zdanie pokrzywdzonego ma znaczenie w kwestii ścigania sprawcy przestępstwa?

Czym charakteryzuje się postępowanie karne?

Czym jest zawiadomienie o terminie rozprawy?

Kodeks postępowania karnego

Jakie są skutki ukarania za granicą (art. 114)

Zasada represji wszechświatowej (art. 113)

Tymczasowe aresztowanie

Wyjaśnienia oskarżonego

Oskarżyciel posiłkowy

Oskarżony

Obrona obligatoryjna

List gończy

Przestępstwo popełnione za granicą (art. 109)

Prawa i obowiązki podejrzanego

Kiedy mogę zostać zatrzymany?

Czy można wnioskować o uchylenie aresztowania osoby najbliższej?

Czy niezawiadomienie o przestępstwie jest karalne?

Kiedy można zastosować wariograf?

Komu przysługuje obrońca z urzędu?

Kiedy nie możemy wnieść kasacji?

Procedura wniesienia kasacji

Czym charakteryzuje się kasacja nadzwyczajna?

Wznowienie postępowania – ogólna charakterystyka

Kiedy można wnieść kasację?

Kto rozpoznaje wniosek o wznowienie postępowania?

Rodzaje wyroków

Jakie są podstawy wznowienia postępowania karnego?

Kiedy należy mi się obrońca z urzędu?

Kiedy oskarżony otrzyma wyrok z uzasadnieniem?

Komu przysługuje prawo do obrońcy z urzędu?

Jakie są kompetencje obrońcy z urzędu?

Obowiązki przy warunkowym zawieszeniu kary

Jak za przestępstwa odpowiada małoletni?

Jak wygląda odpowiedzialność karna prowokatora?

Postępowanie przyspieszone

Co to jest błąd co do faktu?

Kiedy może dojść do wyłączenia winy oskarżonego?

Głosy stron

Właściwość sądu w sprawach karnych

Kto nie może być świadkiem w sprawach karnych?

Tymczasowe aresztowanie oskarżonego

Prawa i obowiązki oskarżonego

Jak ustanowić obrońcę?

Kiedy podejrzany może mieć widzenia z bliskimi?

Jak przebiega przesłuchanie podejrzanego?

Kiedy staję się podejrzanym?