Czy konsument może wpisać dłużnika do BIG-u?

Stopy w górę, zdolność kredytowa w dół

W ciągu ostatnich 5 miesięcy, od października 2021 roku główna stopa procentowa Narodowego Banku Polskiego wzrosła z 0,1% do 2,75%. Oznacza to wyższe raty obecnych kredytów i większe wymagania instytucji finansowych w przypadku nowo przyznawanych kredytów. Banki i firmy pożyczkowe udzielając zobowiązań, gruntownie prześwietlają finanse i sprawdzają, czy potencjalni kredytobiorcy są w stanie spłacać raty. Dochód w tej samej wysokości, przy wzroście stóp, wiąże się z mniejszą zdolnością kredytową.

Pożyczasz rodzinie lub sąsiadowi? Spisz umowę!

Chcąc ominąć ograniczenia związane z niższą zdolnością do uzyskania kredytu lub pożyczki, część osób może szukać pieniędzy, pożyczając je od rodziny i znajomych. W takim przypadku trudniejsze dla prywatnego wierzyciela może się okazać odzyskanie pożyczonej kwoty, jeśli dłużnik ociąga się ze spłatą. Jednak nawet jako zwykły „Kowalski” ma do dyspozycji rozwiązania, które skutecznie skłonią dłużnika do zwrotu pieniędzy.

- Takim rozwiązaniem jest wpis o niespłacanym zobowiązaniu, zawierający m.in. PESEL oraz imię i nazwisko dłużnika w Biurze Informacji Gospodarczej. Mamy w swoich bazach przypadki, kiedy jeden konsument wpisuje innego konsumenta, który zwleka ze zwrotem długu. Czasami są to nawet członkowie rodziny. To bardzo praktyczna i przydatna możliwość, bo osoba, na której koncie w bazie danych pojawiają się negatywne zobowiązania, także umieszczone tam przez indywidualną osobę, ma ograniczone możliwości funkcjonowania na rynku. Prawdopodobnie nie dostanie ona kredytu lub pożyczki, nie kupi telefonu na abonament czy np. sprzętu elektronicznego na raty w sklepie - wyjaśnia Katarzyna Skrzypczyńska, Kierownik Działu Rozwoju Produktów i Projektów Biznesowych, ERIF BIG.

Wg danych ERIF BIG średnie zobowiązanie indywidualnego konsumenta zgłoszone do bazy przez prywatną osobę wyniosło w 2021 r. 36,7 tys. zł. To około 7 razy tyle, co średnie wynagrodzenie i 12 razy tyle, co wynagrodzenie minimalne. Rekordowe roszczenie wpisane do bazy przez konsumenta wobec innego konsumenta wyniosło 201 tys. zł, a najmniejsze 458 zł.

Czy ustna umowa wystarczy?

Chcąc wpisać do biura informacji gospodarczej dłużnika np. kolegę z pracy, członka rodziny, najważniejsze jest udokumentowanie udzielonej pożyczki. Zaufanie to podstawa relacji, ale warto je wzmocnić formalnościami – przezorność to odpowiedzialność. Umowa jest podstawą do uzyskania orzeczenia sądu. To zaś jest warunek wpisania dłużnika przez konsumenta do rejestru dłużników prowadzonego przez ERIF.

Zgodnie z kodeksem cywilnym umowa pożyczki, której wartość przekracza tysiąc złotych, wymaga zachowania formy dokumentowej, jednakże jest to forma zastrzeżona jedynie dla celów dowodowych (ad probationem), a kodeks nie zabrania zawarcia umowy pożyczki w formie ustnej. Co więcej, sądy stoją na stanowisku, że umowa pożyczki może zostać zawarta w sposób dorozumiany, a zatem w drodze wszelkich zachowań stron ujawniających wolę dokonania określonej czynności prawnej w sposób dostateczny. Tym niemniej prawnicy zalecają zawieranie umów pożyczek w formie pisemnej, bowiem w razie sporu sądowego zdecydowanie łatwiej będzie udowodnić swoje roszczenie.

Jak wpisać do bazy niesolidnego dłużnika?

Aby konsument, który jest wierzycielem (np. ma do odzyskania pożyczkę niezwróconą przez innego konsumenta np. tytułową teściową) wpisał do bazy innego konsumenta – poza umową - musi spełnić także kilka innych warunków:

- WYROK SĄDU - zobowiązanie musi zostać stwierdzone tytułem wykonawczym,

- OSTRZEŻENIE - musi upłynąć co najmniej 14 dni od wysłania przez wierzyciela (czyli osobę, która czeka na zwrot swoich pieniędzy) listem poleconym albo doręczenia dłużnikowi do rąk własnych pisma, zawierającego ostrzeżenie o zamiarze przekazania danych do BIG ERIF z podaniem firmy i adresu siedziby tego biura. Nowością jest możliwość wysłania ostrzeżenia na adres do doręczeń elektronicznych. Wzór takiego ostrzeżenia jest udostępniany przez BIG,

- FORMALNOŚCI - Wierzyciel musi też przekazać do biura informację określającą dane organu orzekającego, datę wydania i sygnaturę tytułu wykonawczego stwierdzającego to zobowiązanie,

- 6 LAT NA ZGŁOSZENIE - należy pamiętać, że od dnia stwierdzenia zobowiązania prawomocnym orzeczeniem sądu nie może upłynąć więcej niż 6 lat.

- Po spełnieniu tych warunków wierzyciel będący osobą fizyczną rejestruje w BIG konto, które po podpisaniu umowy zostaje w pełni aktywowane, a usługa umożliwiająca dopisanie dłużnika jest uruchomiona. Jak wynika z naszych obserwacji zachowań konsumentów - ale również firm - już samo wysłanie do dłużnika ostrzeżenia o planowanym negatywnym wpisie do rejestru dłużników z niespłaconym zobowiązaniem jest skuteczne i znacznie zwiększa jego chęć rozliczenia się z wierzycielem – mówi Judyta Goczał, Kierownik Działu Zarządzania Procesami Obsługi Klienta, ERIF BIG. - Wzory odpowiednich ostrzeżeń ERIF udostępnia konsumentom, którzy zamierzają wpisać swoich dłużników do naszej bazy. Pierwszym krokiem, który każdy chcący odzyskać swoje pieniądze powinien, zrobić jest rejestracja w serwisie dla konsumentów i kontakt z Biurem Obsługi Klienta – dodaje ekspert ERIF.

Czy to się opłaca?

Zgłoszenie dłużnika do BIG wymaga od wierzyciela wykonania ściśle określonych czynności. Jednak w perspektywie braku możliwości odzyskania pieniędzy, formalności nie wydają się tak uciążliwe i warto poświęcić im trochę uwagi. Chodzi w końcu o nic innego jak o zabezpieczenie swoich interesów i odzyskanie własnych pieniędzy.