REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Frankowicze przegrali przed Sądem Najwyższym. Bank nie musi zwracać całych zapłaconych rat a tylko swoją marżę

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Sąd Najwyższy
Frankowicze przegrali przed Sądem Najwyższym. Nie dostaną zwrotu wszystkich zapłaconych rat a jedynie zwrot marży banku
shutterstock

REKLAMA

REKLAMA

W dniu 6 grudnia 2024 r. Sąd Najwyższy wydał wyrok, w którym oddalił skargę kasacyjną w sprawie, w której kredytobiorcy (osoby fizyczne) żądali od pozwanego banku m.in. zapłaty kwot stanowiących równowartość wszystkich rat spłacanego przez powodów tzw. kredytu frankowego. Sąd Najwyższy, a wcześniej sądy pierwszej i drugiej instancji uznały umowę kredytu za ważną mimo niedozwolonych postanowień dot. marży banku.

Czego dotyczył spór kredytobiorców z bankiem. Umowa kredytu ważna mimo niedozwolonych postanowień dot. marży banku

Powodowie, którzy zaciągnęli w 2008 r. kredyt indeksowany do franka szwajcarskiego (CHF), żądali zasądzenia od banku kwot zapłaconych rat kredytowych z odsetkami oraz o ustalenie, że zawarta przez strony umowa kredytu jest nieważna. To było żądanie główne powodów w pozwie wniesionym do Sądu Okręgowego w Legnicy. Ale było jeszcze żądanie ewentualne (na ponad 25 tys. zł z odsetkami)  - na wypadek, gdyby sąd uznał, że umowa nie jest nieważna w całości. To żądanie ewentualne dotyczyło zwrotu części zapłaconych rat kredytowych– zdaniem powodów - zawyżonych z powodu wadliwego prawnie mechanizmu przeliczeń związanych z indeksacją kredytu do waluty obcej. Przeliczenia te następowały zgodnie z tabelą kursową banku (na podstawie (§ 17 ust. 1 umowy kredytu).
Sąd Okręgowy w Legnicy oddalił powództwo główne w całości oraz zasądził od pozwanego na rzecz powodów solidarnie tylko 1574,14 zł z odsetkami. W pozostałym zakresie oddalono także powództwo ewentualne.  Powodowie zaskarżyli wyrok Sądu pierwszej instancji w całości. Sąd Apelacyjny we Wrocławiu oddalił apelację.

REKLAMA

Ważne

Oba sądy uznały, że umowa kredytowa była co do zasady ważna. Natomiast niedozwolone prawnie były przepisy dot. marży banku.

Sąd Apelacyjny stwierdził, że konstrukcja kredytu indeksowanego do waluty obcej sama w sobie jest dopuszczalna. Oceny tej nie zmienia fakt wtórnej nieopłacalności umowy dla powodów, będącej wynikiem wzrostu kursu franka szwajcarskiego w stosunku do złotego polskiego. Zdaniem Sądu Apelacyjnego, fakt ten nie oznacza również, że postanowienia związane z mechanizmem indeksacji kredytu mają w całości charakter postanowień niedozwolonych w rozumieniu art. 3851 § 1 zd. 1 k.c. 

Sąd Apelacyjny wskazał też, że w przypadku kredytu indeksowanego w walucie obcej kredytobiorca ponosi, oprócz odsetek, koszty związane ze zmianą kursu walut oraz przeliczeniami pieniądza polskiego na obcy (tzw. spread walutowy), oraz że kredytobiorca już w chwili zawierania umowy powinien znać mechanizm ustalania tych kosztów, by mieć świadomość konsekwencji ekonomicznych tych postanowień.
Jako, że umowa kredytu nie zawierała jasnego opisu procesu ustalania marż kupna oraz sprzedaży banku, to – zdaniem Sądu Apelacyjnego – postanowienia umowne przewidujące te marże nie wiązały powodów z uwagi na ich niedozwolony charakter (na podstawie art. 3851 § 1 zd. 1 oraz art. 3853 pkt 20 kodeksu cywilnego).

Sąd Apelacyjny uznał, że dopuszczalne jest uznanie za niedozwolone wyłącznie tej części umowy, która przewidywała doliczanie do (i – odpowiednio – odliczanie od) kursów NBP marży banku. Bowiem w tym przypadku nie dochodzi do zmiany lub uzupełnienia umowy, lecz jedynie wyeliminowania z umowy kredytu postanowień niedozwolnych prawnie (abuzywnych).

Zdaniem Sądu Apelacyjnego, kursy Narodowego Banku Polskiego mają charakter obiektywny, niezależny od pozwanego, a stosowanie ich do przeliczeń niezbędnych do wykonania umowy kredytu indeksowanego nie prowadzi do pokrzywdzenia konsumentów.

Powodowie wnieśli skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego od wyroku Sądu Apelacyjnego.

Niedozwolone postanowienia umowne (klauzule abuzywne) w kodeksie cywilnym

Warto, w kontekście omawianej sprawy, przypomnieć treść art. 3851 kodeksu cywilnego:
§ 1. Postanowienia umowy zawieranej z konsumentem nieuzgodnione indywidualnie nie wiążą go, jeżeli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy (niedozwolone postanowienia umowne). Nie dotyczy to postanowień określających główne świadczenia stron, w tym cenę lub wynagrodzenie, jeżeli zostały sformułowane w sposób jednoznaczny.
§ 2. Jeżeli postanowienie umowy zgodnie z § 1 nie wiąże konsumenta, strony są związane umową w pozostałym zakresie.
§ 3. Nieuzgodnione indywidualnie są te postanowienia umowy, na których treść konsument nie miał rzeczywistego wpływu. W szczególności odnosi się to do postanowień umowy przejętych z wzorca umowy zaproponowanego konsumentowi przez kontrahenta.
§ 4. Ciężar dowodu, że postanowienie zostało uzgodnione indywidualnie, spoczywa na tym, kto się na to powołuje.

Na podstawie art. 3852 kodeksu cywilnego , oceny zgodności postanowienia umowy z dobrymi obyczajami dokonuje się według stanu z chwili zawarcia umowy, biorąc pod uwagę jej treść, okoliczności zawarcia oraz uwzględniając umowy pozostające w związku z umową obejmującą postanowienie będące przedmiotem oceny.

W art. 3853 kodeksu cywilnego znajduje się  katalog niedozwolonych postanowień umownych. Jednym z nich jest wskazany przez Sąd Apelacyjny w omawianej sprawie pkt 20), który za klauzulę abuzywną uznaje postanowienie, które przewiduje uprawnienie kontrahenta konsumenta do określenia lub podwyższenia ceny lub wynagrodzenia po zawarciu umowy bez przyznania konsumentowi prawa odstąpienia od umowy.

Warto też zauważyć, że na podstawie art. 3855 kodeksu cywilnego, przepisy dotyczące konsumenta, zawarte w art. 3851–3853, stosuje się do osoby fizycznej zawierającej umowę bezpośrednio związaną z jej działalnością gospodarczą, gdy z treści tej umowy wynika, że nie posiada ona dla niej charakteru zawodowego, wynikającego w szczególności z przedmiotu wykonywanej przez nią działalności gospodarczej, udostępnionego na podstawie przepisów o Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.

Tezy i argumentacja Sądu Najwyższego

 Sąd Najwyższy w wyroku z 6 grudnia 2024 r. oddalił skargę kasacyjną powodów i podzielił stanowisko i argumentację sądów wcześniejszych instancji.

Sąd Najwyższy przypomniał m.in., że za sprzeczne z naturą stosunku prawnego kredytu indeksowanego do waluty obcej są uznawane postanowienia, zgodnie z którymi kredytodawca staje się upoważniony do jednostronnego oznaczenia kursu waluty właściwej do wyliczenia wysokości zobowiązania kredytobiorcy oraz ustalenia wysokości rat kredytu, jeżeli z treści stosunku prawnego nie wynikają obiektywne i weryfikowalne kryteria oznaczenia tego kursu. Postanowienia takie, jeśli spełniają kryteria uznania ich za niedozwolone postanowienia umowne, nie są jednak bezwzględnie nieważne, lecz – stosownie do art. 3851 k.c. – nie wiążą konsumenta. Tak orzekał Sąd Najwyższy w uchwale z 28 kwietnia 2022 r., sygn.. III CZP 40/22 (OSNC 2022, nr 11, poz. 109).
Zdaniem SN szczególna sankcja wynikająca z art. 3851 § 1 zd. 1 k.c. wyprzedza w takich wypadkach sankcję nieważności czynności prawnej, która wynikałaby z art. 58 § 1 w zw. z art. 3531 k.c., ewentualnie z art. 58 § 2 k.c., ze względu na przyznanie jednej ze stron możliwości dowolnego kształtowania zakresu zobowiązań kontrahenta. 

W uzasadnieniu omawianego wyroku Sąd Najwyższy stwierdził, że ocena sprawy sprowadzała się do zbadania, czy – zgodnie z założeniem obu Sądów orzekających w toku instancji – przedmiotem oceny z perspektywy art. 3851 § 1 zd. 1 k.c. mogą być tylko te fragmenty umowy kredytu, które przewidywały powiększenie/pomniejszenie kursu NBP o marżę banku. Za istotne SN uznał przy tym to, że użyty w art. 3851 § 1 zd. 1 k.c. termin „postanowienia umowy" nie może być pojmowany jako równoznaczny z wyodrębnioną graficznie jednostką redakcyjną tekstu kontraktu albo ze zdaniem w sensie gramatycznym. Przeciwnie, przedmiotem badania na podstawie przywołanego przepisu jest mający samodzielne znaczenie normotwórcze fragment umowy – niezależnie od tego, czy stanowi on wyodrębnioną graficznie i gramatycznie całość, czy fragment większej jednostki redakcyjnej (np. paragrafu, punktu lub zdania), albo daje się wywieść w drodze wykładni z szeregu wyodrębnionych elementów lub zdań.

Sąd Najwyższy stwierdził, że wzorzec umowy, taki jak zastosowany w sprawie przez strony umowy kredytu, był już przedmiotem licznych wypowiedzi orzecznictwa. SN zgodził się, że postanowienie umowne dotyczące marży banku w odniesieniu do ustalania kursu franka szwajcarskiego ma charakter samodzielny, co pozwala na eliminację jedynie tego postanowienia. Podstawą do przyjęcia takiego poglądu była konstatacja o samodzielnym względem odwołania się przez strony do kursu NBP charakterze spreadów walutowych. Marże walutowe pełnią bowiem samodzielną funkcję ekonomiczną (stanowią źródło zysku banku) i nie są immanentnie związane z mechanizmem indeksacji kredytu. Ostatecznie zatem, dzięki wskazaniu w umowie na obiektywne źródło danych potrzebnych do funkcjonowaniu mechanizmu przeliczeń walutowych w postaci kursów średnich NBP, umowa mogła dalej wiązać strony po wyeliminowaniu z niej postanowień uznanych za niedozwolone.

W uzasadnieniu wyroku z 6 grudnia 2024 r. Sąd Najwyższy podkreślił również, że usunięcie postanowień odnoszących się do marż banku nie oznacza zmiany nieuczciwego warunku, w szczególności zastąpienia niedozwolonego postanowienia umownego innym postanowieniem. Zdaniem SN, działanie Sądów obu instancji uzasadnione było prawidłową oceną o tym, że klauzule wiążące sporny kredyt z walutą obcą (po kursach NBP) były odrębne względem uznanych za niedozwolone postanowień, które pozwalały bankowi na doliczanie do wspomnianych kursów niesprecyzowanej bliżej marży. Odwołano się przy tym do wykładni prawa Unii Europejskiej dokonanej w wyroku TSUE z 29 kwietnia 2021 r., C-19/20, I.W. i R.W. przeciwko Bankowi BPH S.A., w którym dopuszczono indywidualną kontrolę elementów redakcyjnych umowy mających samoistne znaczenie oraz wyeliminowanie – w miejsce całej jednostki redakcyjnej – jedynie takiej jej części, która z jednej strony ma samodzielne znaczenie, a z drugiej – spełnia kryteria uznania jej za niedozwoloną.

Źródło: Wyrok Sądu Najwyższego z 6 grudnia 2024 r. z uzasadnieniem (sygn. akt II CSKP 132/23)

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

Zmiana miejsca głosowania. Wybory 2025. Jak zagłosować w innym obwodzie?

Zmiana miejsca głosowania w wyborach na Prezydenta RP w dniu 18 maja 2025 r. jest możliwa. Co zrobić, aby zagłosować w obwodzie poza stałym miejscem zamieszkania? Niezbędne jest zaświadczenie o zmianie miejsca głosowania.

Ostatni dzień na rozliczenie PIT 2024 Sprawdź, co musisz zrobić, zanim system zamknie dostęp

Ministerstwo Finansów przypomina: 30 kwietnia mija termin składania zeznań podatkowych za 2024 rok. Ponad 8 milionów Polaków skorzystało już z usługi Twój e-PIT. Sprawdź, co zrobić, by nie zapłacić kary, jak uniknąć błędów i co grozi za brak reakcji.

REKLAMA

Specustawa o przeliczeniu emerytur: Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I dopiero od połowy 2026 r.

Specustawa: ZUS załatwi sam ponowne przeliczenie emerytur. Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I niestety dopiero od połowy 2026 r.

Artur Bartoszewicz – partia, program, wiek, zawód, wykształcenie [Kandydat na Prezydenta RP 2025]

Artur Bartoszewicz – czy należy do partii politycznej? Przedstawiamy program wyborczy kandydata na Prezydenta RP w 2025 roku, wiek, zawód oraz wykształcenie. Sprawdź pełną listę kandydatów w wyborach 2025 r. i wyniki najnowszego sondażu.

Kamery nasobne dla ratowników medycznych a RODO [Ochrona danych osobowych]

Z pewnością zgodzicie się że ratownicy medyczni są bardzo często narażeni na brutalne ataki ze strony agresywnych pacjentów. Coraz głośniej mówi się o wprowadzeniu kamer nasobnych dla ratowników medycznych. Co na to przepisy RODO i Konstytucja?

Koniec z wypłacaniem przez pracodawcę 140 zł, za okulary które kosztowały 900 zł i limitowaniem częstotliwości refundacji? Nareszcie jest decyzja A. Dziemianowicz-Bąk

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przedstawiło swoje stanowisko w sprawie uregulowania minimalnej kwoty refundacji okularów (lub soczewek kontaktowych) korygujących wzrok dla osób pracujących przy komputerze oraz częstotliwości przysługiwania tegoż dofinansowania od pracodawcy. Wynika ono z odpowiedzi na interpelację poselską nr 4813 posłanki Marta Stożek, z dnia 12 września 2024 r.

REKLAMA

Praca w majówkę. Czy należy się dodatek?

Zbliżają się 3 ważne dni w roku 2025: 1 maja, 2 maja, 3 maja. Niektórzy w tym czasie pracują. Czy zatem za pracę w majówkę należy się dodatek pieniężny czy inna rekompensata?

Kto nowym papieżem? Media kreują „papabile”, a Kościół przygotowuje się do konklawe 2025

7 maja rozpoczyna się konklawe, które wybierze nowego papieża. Papież Franciszek niestety już nie żyje, a świat katolicki z napięciem śledzi możliwych następców. Media już teraz lansują swoich faworytów – tzw. papabili. Kim są kandydaci na nowego papieża? Jakie poglądy reprezentują? Czy Kościół czeka kontynuacja, czy radykalna zmiana?

REKLAMA