Tematy - Postępowanie karne - INFOR.PL

Konfrontacja jest fakultatywnie dopuszczalną czynnością procesową – elementem postępowania dowodowego. Może ona dotyczyć zarówno świadków, biegłych jak i oskarżonych w procesie. Jej istotą jest„stawienie sobie do oczu” osób składających sprzeczne lub zupełnie odmienne od siebie oświadczenia w celu wyjaśnienia tych różnic oraz ustalenia rzeczywistego przebiegu danego zdarzenia (lub danego stanu faktycznego).

Zgodnie z treścią przepisu art. 358 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli nie przemawia przeciw temu wzgląd na prawidłowość postępowania, sąd na wniosek strony wyraża zgodę na utrwalenie przez nią przebiegu rozprawy za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk.

Ustawa z dnia 5 listopada 2009 r. o zmianie ustawy Kodeks karny, ustawy – Kodeks postępowania karnego, ustawy – Kodeks karny wykonawczy, ustawy – Kodeks karny skarbowy oraz niektórych innych ustaw (Dz. 2009 nr 206 poz. 1589) znowelizowała art. 78 Kodeksu karnego, przewidujący warunku przedterminowego zwolnienia skazanego. Zmiana ta była korzystna dla osób pozbawionych wolności (w tym również recydywistów i mulirecydywistów).

Kodeks postępowania karnego w art. 207 stanowi, że w razie potrzeby można dokonać oględzin miejsca, osób lub rzeczy, zarówno w stosunku do podejrzanego jak i świadka. Oględziny osób są przeprowadzane przez organ procesowy z zachowaniem kilku zasad, które pozwalają na poszanowanie intymności oraz zmniejszenie dyskomfortu spowodowanego czynnościami.

W życie weszła nowelizacja kodeksu postępowania karnego oraz niektórych innych ustaw. Ma na celu zapewnienie efektywnej kontroli sądu lub prokuratora nad czynnościami operacyjno-rozpoznawczymi organów ścigania ingerującymi w prawo obywatela do prywatności. Dotyczy to w szczególności stosowania instytucji podsłuchu.

Weszła w życie nowelizacja kodeksu postępowania karnego dotycząca podsłuchów. Zmiany zostały przygotowane przez Ministerstwo Sprawiedliwości.

Czy za posiadanie małej ilości marihuany można trafić za kratki? Czy nakłanianie do zażywania narkotyków stanowi przestępstwo? Co to jest posiadanie narkotyków na własny użytek i czy jest karalne?

Wydanie wyroku w sprawie karnej poprzedza kilka proceduralnych czynności: zarządzenie przewodniczącego składu sędziowskiego o zamknięciu przewodu sądowego, głosy stron oraz następczo narady sędziowskiej. Dopiero po odbyciu narady sędziowskiej wyrok zostaje pisemnie sporządzony (jest to tzw. sentencja wyroku) i ogłoszony, a następczo zostanie przedstawione ustne uzasadnienie wyroku. Wyrok zawsze ogłaszany jest publicznie, natomiast ustne ogłoszenie wyroku może być wydane z wyłączeniem jawności (czyli nastąpić tylko w stosunku do stron), jeśli sprawa toczyła się z wyłączeniem jawności.

W Kodeksie postępowania karnego przebieg narady sędziowskiej nad wyrokiem reguluje aż 7 artykułów (art. 107 do 115 KPK). Przebieg narady i głosowania sędziowskiego jest tajny i objęty tajemnicą, z której nikt nie może być w żadnych okolicznościach zwolniony. Należy osobno przedstawić jak wygląda głosowanie w składach wieloosobowych (jest znacznie ciekawsze) oraz jak wygląda sytuacja procesowa orzekania przez sąd w składzie jednoosobowym.

Zgodnie z treścią przepisu art. 399 Kodeksu postępowania karnego, jeżeli w toku rozprawy okaże się, że nie wychodząc poza granice oskarżenia (poza granice zachowania objętego aktem oskarżenia) można czyn zakwalifikować według innego przepisu prawnego, sąd powinien o tym uprzedzić obecne na rozprawie strony, a na wniosek oskarżonego przerwać rozprawę w celu umożliwienia mu przygotowania się do obrony.

Zgodnie z treścią przepisu art. 418 § 3 Kodeksu postępowania karnego po ogłoszeniu wyroku przewodniczący lub jeden z członków składu orzekającego podaje ustnie najważniejsze powody wyroku. Należy tę instytucję odróżnić od instytucji pisemnego sporządzenia uzasadnienia wyroku, które następuje na wniosek strony.

Przepisy procedury karnej przewidują instytucję uroczystego złożenia przez świadka przyrzeczenia co do jego prawdomówności. Wskazana podniosła procedura ma na celu nadać odpowiednią rangę zeznaniom świadka, chociaż nie jest powiązana bezpośrednio z kwestią ewentualnej odpowiedzialności karnej świadka za fałszywe zeznanie lub za zatajenie prawdy.

W procesie karnym uprawnieniem oskarżonego jest uczestnictwo w każdej dokonywanej przez sąd czynności procesowej. Od wskazanej reguły ustawodawca przewidział jedno odstępstwo: w wyjątkowych wypadkach, gdy należy się obawiać, że obecność oskarżonego mogłaby oddziaływać krępująco na wyjaśnienia współoskarżonego albo na zeznania świadka lub biegłego, przewodniczący może zarządzić, aby na czas przesłuchania danej osoby oskarżony opuścił salę sądową.

W Kodeksie karnym część przestępstw została określona przez ustawodawcę jako wnioskowe, co oznacza, iż ściganie tych przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego (co wynika z charakteru wskazanych przestępstw). Złożenie wskazanego wniosku powoduje wszczęcie przez organy śledcze postępowania z urzędu, z tym, że istnieje możliwość cofnięcia wniosku o ściganie (z wyjątkiem przestępstwa gwałtu) za zgodą odpowiednio prokuratora lub sądu.

Zamknięcie przewodu sądowego w postępowaniu karnym jest, co do zasady jednym z pierwszych kroków prowadzących do wydania wyroku, albowiem po nim następują głosy stron i narada sędziowska. Zgodnie z treścią przepisu art. 409 Kodeksu postępowania cywilnego istnieje możliwość sądowego wznowienia przewodu sądowego aż do ogłoszenia wyroku, co w praktyce oznacza, iż sąd powraca do prowadzenia postępowania sądowego (w tym dowodowego). Sąd decyduje o tym niezaskarżalnym postanowieniem. W myśl wskazanego przepisu sąd może również po zamknięciu przewodu sądowego udzielić stronom dodatkowego głosu.

Zgodnie z treścią przepisu art. 187-188 Kodeksu postępowania karnego od świadka można odebrać uroczyste przyrzeczenie, co do złożenia przez świadka zeznań zgodnych z prawdą. Należy wskazać, iż instytucja ta nie jest powiązana z kwestią odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie – takie bowiem ponosi każdy świadek (niezależnie od tego, czy składał przyrzeczenie) pod warunkiem, że został przez sąd pouczony o odpowiedzialności za składanie fałszywych zeznań.

Zagadnienie prowadzenia czynności sprawdzających reguluje art. 307 Kodeksu postępowania karnego. Są to czynności, które mogą być podejmowane po otrzymaniu zawiadomienia o przestępstwie, mające na celu zweryfikowanie wstępne czy zachodzi konieczność wszczęcia postępowania. Czynności te są obligatoryjne, jeśli zawiadomienie o przestępstwie jest anonimowe. Można je również przeprowadzić w celu weryfikacji tzw. informacji własnych organu ścigania.

Zgodnie z treścią przepisu art. 202 Kodeksu postępowania karnego w razie uzasadnionych wątpliwości, co do poczytalności oskarżonego (podejrzanego) sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, powołuje co najmniej dwóch biegłych lekarzy psychiatrów. W razie zgłoszenia przez biegłych takiej konieczności, badanie stanu zdrowia psychicznego oskarżonego może być połączone z obserwacją w zakładzie leczniczym, ale może to mieć miejsce tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Sytuację prawną osoby, która otrzymała wyrok z warunkowym zawieszeniem wykonania kary (tzw. "zawiasy") i następnie popełniła nowe przestępstwo we wskazanym okresie próby (oraz w okresie 6 miesięcy od jej zakończenia) określa przepis art. 75 Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem obligatoryjne jest "odwieszenie" kary, jeżeli nowe przestępstwo było podobne do umyślnego przestępstwa, za które ta osoba została skazana. Jest to jedynie fakultatywne, jeżeli jest to inne, nowe przestępstwo (niepodobne do przestępstwa umyślnego, za które dana osoba została skazana) oraz jeżeli osoba rażąco narusza porządek prawny (w tym uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub orzeczonych środków karnych).

Zgodnie z treścią przepisu art. 9 § 1 Kodeksu postępowania karnego organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo od zezwolenia władzy. Zasada ta dotyczy nie tylko postępowania przygotowawczego, ale również niektórych czynności sądowych. Ustawodawca przewidział jednak w art. 9 § 2 Kodeksu postępowania karnego możliwość, iż strony i inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu. Są to właśnie tzw. wnioski o działanie (przez dany organ) z urzędu.

Komisja Kodyfikacyjna Prawa Karnego pracuje nad zmianami w procedurze karnej. Zmiany mają dotknąć przepisów o skazaniu bez rozprawy, dobrowolnego poddania się karze oraz wprowadzić nową podstawę umorzenia postępowania.

Nowelizacja Kodeksu karnego wykonawczego wprowadziła zmiany w zakresie szczególnej ochrony skazanego, którego życie lub zdrowie jest poważnie zagrożone. Jakie warunki muszą być spełnione, by skazany został objęty ochroną? Kto może o nią wnioskować?

Problem posiadania narkotyków na własny użytek był odmiennie traktowany przez polskie sądy. Jedne podkreślały, że zakaz ich posiadania jest niezależny od celu i czasu trwania, inne zaś – że krótkotrwałe posiadanie substancji odurzających nie jest czynem zabronionym. Jak rozstrzygnął spór Sąd Najwyższy?

11 czerwca 2011 roku wchodzi w życie nowelizacja kodeksu postępowania karnego, która rozszerza zakres sądowej kontroli nad stosowaniem podsłuchów. Wraz ze złożeniem wniosku o zgodę na założenie podsłuchu niezbędne będzie załączenie materiałów uzasadniających taką potrzebę.

Biegły podobnie jak sędzia oraz inni uczestnicy procesu (tacy jak protokolant, stenograf) również podlega wyłączeniu od udziału w procesie, jeśli ujawnią się wobec niego przesłanki ustawowo określone (np. powodujące wyłączenie sędziego – art. 40 Kodeksu postępowania karnego) oraz gdy zaistnieją inne okoliczności, które sprawią, iż potencjalnie będzie mogło powstać uzasadnione podejrzenie co do bezstronności tego biegłego.

Przedstawiciel organizacji społecznej może zgłosić swój udział w celu ochrony praw pokrzywdzonego, oskarżonego bądź innych uczestników postępowania. Przesłanką jego udziału w postępowaniu karnym jest potrzeba ochrony interesu społecznego lub ważnego interesu indywidualnego.

Oczywiście najlepiej jest, gdy mówi się prawdę, ale prawo nie przewiduje odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych wyjaśnień. Oznacza to, że w ramach swojego prawa do obrony możesz zaprzeczać faktom, nawet jeżeli miały one miejsce.

Przestrzeganie terminów jest niezwykle ważne zarówno w procedurze administracyjnej jak i sądowej.

Jako oskarżony lub nawet tylko podejrzany nie masz obowiązku dowodzenia swojej niewinności ani obowiązku dostarczania dowodów na swoją niekorzyść.

Na dobrowolną zapłatę grzywny masz 30 dni od daty wezwania Cię przez sąd do jej uiszczenia, zaś po upływie tego terminu sąd ściągnie grzywnę w drodze egzekucji, co oznacza, że możesz zostać pozbawiony części swoich dochodów albo określonych sprzętów z Twojego gospodarstwa domowego.

Sąd w orzeczeniu kończącym postępowanie dokładnie określi kto, w jakiej części i zakresie ponosi koszty procesu. W toku postępowania wszystkie wydatki tymczasowo wyłoży państwo

Początkowo większość należności w postępowaniu karnym opłaca państwo. Jednakże, jako pokrzywdzony przestępstwem będziesz musiał dokonać kilka wpłat.

Sąd będzie miał obowiązek zwolnienia Cię od obowiązku uiszczenia opłaty przed wniesieniem określonego pisma procesowego (np. prywatnego aktu oskarżenia, wniosku o warunkowe przedterminowe zwolnienie), jeżeli wykażesz, że dokonanie odpowiedniej zapłaty jest dla Ciebie zbyt uciążliwe ze względu na Twoją sytuację rodzinną, majątkową i wysokość dochodów.

Jeżeli popełnisz przestępstwo skarbowe bądź wykroczenie skarbowe, masz możliwość porozumienia się z wymiarem sprawiedliwości, dzięki czemu Twoja kara może być stosunkowo nieduża, a przy spełnieniu odpowiednich warunków możesz nawet uniknąć odpowiedzialności karnej. Masz możliwość skorzystania z instytucji czynnego żalu lub dobrowolnego poddania się odpowiedzialności.

Osoba pozostająca na wolności ma obowiązek stawić się na każde wezwanie zarówno prokuratora jak i przed sąd.

Każda osoba wezwana w charakterze świadka ma obowiązek stawić się i złożyć zeznania.

Jeżeli będziesz naruszał powagę, spokój lub porządek czynności sądowych, przykładowo poprzez obrażanie sądu lub przeciwnika, sędzia przewodniczący może udzielić Ci upomnienia. Jeżeli upomnienie okaże się bezskuteczne i dalej będziesz się nieodpowiednio zachowywał, sędzia może uprzedzić Cię o skutkach prawnych Twojej nieobecności podczas rozprawy lub posiedzenia, zaś dalsze niewłaściwe zachowanie może doprowadzić do wydalenia Cię z Sali rozpraw

W wielu przypadkach dobrowolne poddanie się karze jest łatwiejszą i szybszą metodą zakończenia sprawy niż postępowanie przed sądem.

Prawo do odszkodowania i zadośćuczynienia przysługuje Ci, jeżeli byłeś pozbawiony wolności w toku postępowania na skutek zatrzymania lub zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania, a następnie został wydany w stosunku do Ciebie prawomocny wyrok uniewinniający lub orzeczenie o umorzeniu postępowania.

Czynny żal polega na zachowaniu sprawcy przestępstwa polegającym na dobrowolnym zaniechaniu jego dokonywania lub zapobieżeniu zamierzonemu skutkowi przestępczemu.

Istnieje możliwość skazania sprawcy bez potrzeby przeprowadzania pełnego postępowania przed sądem.

Jako oskarżony masz prawo do próby pojednania się z pokrzywdzonym w toku postępowania zwanego mediacją.

Przede wszystkim, jeżeli organ prowadzący postępowanie ma obowiązek pouczyć Cię o ciążących na Tobie obowiązkach i o przysługujących Ci uprawnieniach, to brak takiego pouczenia lub mylne pouczenie nie może wywoływać ujemnych skutków procesowych dla Ciebie.

W toku postępowania organy prowadzący ma obowiązek informować pokrzywdzonego o jego przebiegu i istotnych zdarzeniach.

Istnieje możliwośc przeglądania akt przed prokuratorem, o ile wyrazi na to zgodę prokurator prowadzący. Akta sprawy możesz przeglądać w siedzibie właściwej prokuratury.

Pełnomocnik jest profesjonalistą, który może udzielić Ci pomocy w trakcie procesu. Jeśli przyjmiesz rolę oskarżyciela posiłkowego, prywatnego lub powoda cywilnego w sprawie o przestępstwo, masz równocześnie status strony, co uprawnia Cię do ustanowienia pełnomocnika na czas toczącego się postępowania.

Możesz składać wnioski dowodowe w każdym stadium postępowania, zarówno przed prokuratorem, jak i przed sądem.

Prawo do obrony jest podstawowym prawem każdego oskarżonego. Istnieją jednak sytuacje, w których obowiązkowo musisz mieć obrońcę, aby Twoje prawo do obrony było należycie wykonywane.

W sprawie o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe masz prawo do korzystania z pomocy obrońcy, ale nie więcej niż trzech (por. art. 6, 77 k.p.k.). Twoim obrońcą może być wyłącznie adwokat. W sprawach o wykroczenia i wykroczenia skarbowe możesz korzystać z pomocy tylko jednego obrońcy, który może być adwokatem lub radcą prawnym.

Jako pokrzywdzony jesteś stroną postępowania przygotowawczego uprawnioną do działania we własnym imieniu i we własnym interesie i z tego tytułu możesz składać wnioski i inne oświadczenia na piśmie albo ustnie do protokołu, w tym wnioski dowodowe.

Postępowanie karne

Konfrontacja w procesie karnym

Czy można nagrywać dźwięk podczas rozprawy?

Nowe warunki udzielania przedterminowego zwolnienia skazanemu

Jak powinny wyglądać oględziny osoby?

Podsłuch w przepisach kodeksu postępowania karnego

Nowe przepisy dotyczące podsłuchów

Vademecum prawa karnego: posiadanie narkotyków

Jak przebiega procedura wydania wyroku?

Jak przebiega narada sędziowska i głosowanie nad wyrokiem?

Zmiana kwalifikacji prawnej czynu przez sąd

Ustne uzasadnienie wyroku

Kiedy sąd przyjmuje przyrzeczenie świadka?

Kiedy może mieć miejsce zeznanie świadka pod nieobecność oskarżonego?

Wniosek o ściganie przestępstwa

Kiedy jest możliwe wznowienie przewodu sądowego?

Przyrzecznie prawdomówności świadka a jego odpowiedzialność karna

Czym są czynności sprawdzające?

Umieszczenie oskarżonego w zakładzie leczniczym na czas badań psychiatrycznych

Kiedy popełnienie nowego przestępstwa powoduje odwieszenie zawieszonej kary?

Czym jest wniosek o działanie z urzędu?

Jakie zmiany w procedurze karnej?

Szczególna ochrona skazanych

Czy posiadanie narkotyków na własny użytek jest karalne?

Kiedy obywatel może być podsłuchiwany?

Wyłączenie biegłego od udziału w sprawie

Czy w postępowaniu karnym może brać udział przedstawiciel organizacji społecznej?

Czy jako oskarżony mam obowiązek mówienia prawdy?

Jaki jest termin na wniesienie środków zaskarżenia?

Czy jako oskarżony mam obowiązek dostarczania dowodów?

Co grozi za niezapłacenie grzywny i niewykonanie kary ograniczenia wolności?

Jakie koszty procesu ponosi skazany?

Za co ta opłata? – czyli o obowiązku ponoszenia kosztów przez pokrzywdzonego

Czy mogę uzyskać zwolnienie od zapłaty kosztów sądowych?

Czy oskarżony ma inne możliwości ugodowego zakończenia postępowania karnoskarbowego?

Czy jako oskarżony mam obowiązek stawiennictwa w sądzie lub prokuraturze?

Ile razy muszę przyjść na wezwanie? – o obowiązku stawiennictwa świadka i pokrzywdzonego

Co mi grozi w razie nieodpowiedniego zachowania w sądzie?

Czym jest dobrowolne poddanie się odpowiedzialności?

Kiedy przysługuje mi odszkodowanie za niesłuszne tymczasowe aresztowanie lub zatrzymanie?

Kiedy mogę skorzystać z czynnego żalu w postępowaniu karnoskarbowym?

Kiedy możne mieć miejsce skazanie bez rozprawy oraz rozprawa skrócona?

Czy istnieje możliwość zawarcia ugody z pokrzywdzonym w postępowaniu karnym?

W jaki sposób realizowane jest moje prawo do informacji?

O czym jako pokrzywdzony będę informowany przez organy prowadzące postępowanie?

Czy mogę przeglądać akta w toku sprawy przed prokuratorem?

Czy pokrzywdzonemu przysługuje prawo do pomocy w procesie?

W jaki sposób mogę realizować prawo do składania wniosków dowodowych?

W jakich sytuacjach muszę mieć obrońcę?

Kto może pomóc oskarżonemu w czasie postępowania przed prokuratorem i sądem?

Prawo do obrony jako ochrona własnych interesów pokrzywdzonego