Wymuszenie rozbójnicze

Przestępstwo wymuszenia rozbójniczego zostało stypizowane w art. 282 kodeksu karnego. Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do zaprzestania działalności gospodarczej, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10.

Zobacz kodeks karny

Jest to przestępstwo kierunkowe – a więc takie, w którym sprawca działa w celu osiągnięcia korzyści majątkowej. Przypisanie sprawcy przestępstwa wymuszenia rozbójniczego możliwe jest jedynie wtedy, gdy zebrane dowody w niewątpliwy sposób wskazują na istnienie takiego zamiaru.

Należy jednak pamiętać, że w orzecznictwie Sądu Najwyższego prezentowany jest pogląd, że już samo użycie groźby o jakiej mowa w art. 282 kk w celu doprowadzenia innej osoby do rozporządzenia mieniem zmierza bezpośrednio do osiągnięcia tego skutku.

Działanie sprawcy musi polegać na stosowaniu przemocy lub groźby względem osoby przynajmniej w jednej z opisanych w przepisie sposobów:

• zamachem na życie lub zdrowie albo
•  gwałtownym zamachem na mienie.

Przez groźbę gwałtownego zamachu na mienie należy rozumieć zapowiedź - w przypadku nie spełnienia żądania - każdego bezprawnego zamachu godzącego w to mienie za pomocą szybko i intensywnie stosowanej przemocy, mającej spowodować zniszczenie, uszkodzenie mienia albo pozbawienie nad nim władztwa. Będzie to więc np. groźba podpalenia zabudowań, zniszczenia samochodu, wybicia okien itp.

Zobacz: Przekroczenie granic obrony koniecznej

Odpowiedzialności na podstawie tego przepisu podlegać może jedynie sprawca, który posłużył się groźbą „zamachu na życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie” - a nie jakąkolwiek groźbą bezprawną.

„Rozporządzanie” mieniem nie oznacza jednak natychmiastowego wydania przedmiotów. Przyjmuje się, że pomiędzy rozporządzeniem a stosowaniem groźby lub przemocy musi istnieć związek. Rozporządzenie mieniem następuje w przyszłości (choćby niedalekiej). Zawsze jednak musi istnieć określony przedział czasowy pomiędzy zastosowaniem groźby zamachu na życie lub zdrowie a rozporządzeniem mienia. Sąd Apelacyjny w Krakowie w wyroku z dnia 6 marca 1997r. (II AKa 25/97, Krakowskie Zeszyty Sądowe - dodatek 1997/8 poz. 338) słusznie zauważa, że występek ten pozostaje w zbiegu pozornym z art. 190 kk, jest szczególną odmianą występku z art. 191 § 1 kk. Jeśli pokrzywdzony nie potraktował groźby „poważnie” (metus gravis), a uznał ją za „naciąganie”, to groźba taka nie wypełnia znamion występku usiłowania wymuszenia rozbójniczego.
Przestępstwo z art. 282 kk jest przestępstwem ściganym z oskarżenia publicznego. Przestępstwo wymuszenia rozbójniczego jest zagrożone karą pozbawienia wolności od roku do lat 10.

W przypadku tego przestępstwa możliwe jest również zastosowanie wobec sprawcy środka karnego w postaci obowiązku naprawienia szkody. Możliwe jest również orzeczenie środka w postaci zakazu kontaktowania się z pokrzywdzonym.