REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Prawne i instytucjonalne możliwości ścigania korupcji

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Centralne Biuro Antykorupcyjne
Korupcja./ Fot. Fotolia
Korupcja./ Fot. Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

W związku z wejściem w życie ustawy o CBA powstała nowa sytuacja prawna dotycząca ścigania przestępstw korupcyjnych w Polsce. Celem służby jest zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Możliwości prawne

Z punktu widzenia zwalczania przestępczości korupcyjnej istotne znaczenie mają niżej wymienione uregulowania kodeksu postępowania karnego:
— instytucja świadka incognito (art. 184 k.p.k.). Jeżeli zachodzi uzasadniona obawa niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, wolności albo mienia w znacznych rozmiarach świadka albo osoby dla niego najbliższej, sąd, a w postępowaniu przygotowawczym prokurator, może wydać postanowienie o zachowaniu w tajemnicy okoliczności umożliwiających ujawnienie tożsamości świadka, w tym danych osobowych.

REKLAMA

REKLAMA

Wówczas postępowanie w tym zakresie toczy się bez udziału stron i objęte jest tajemnicą państwową;
— instrument ochrony świadka zagrożonego, tzw. mały świadek incognito (art. 191 § 3 k.p.k.). Gdy w związku z jego czynnościami w grę wchodzi uzasadniona obawa użycia przemocy lub groźby bezprawnej wobec świadka lub osoby jemu najbliższej, świadek ma możliwość zastrzeżenia adresu. Zastrzeżenie adresu następuje do wyłącznej wiadomości prokuratora i sądu.

Pisma procesowe doręcza się wówczas na wskazany przez świadka adres.

Kolejnym narzędziem organów ścigania w walce z korupcją jest instytucja świadka koronnego1, którego wykorzystanie możliwe jest jednak tylko w przypadku, gdy przestępstwo zostało popełnione w zorganizowanej grupie.

REKLAMA

Zobacz również: Kim jest świadek koronny?

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Warunkiem jest także, ażeby świadek przekazał organowi prowadzącemu postępowanie informacje, które mogą przyczynić się do ujawnienia okoliczności przestępstwa, wykrycia pozostałych sprawców, ujawnienia dalszych przestępstw lub zapobieżenia im; ujawnił majątek swój oraz znany mu majątek pozostałych sprawców przestępstwa i zobowiązał się do złożenia przed sądem wyczerpujących zeznań. Dopuszczony do składania zeznań w charakterze świadka koronnego nie podlega karze za przestępstwa lub przestępstwa skarbowe które popełnił.

W ustawach różnych organów ścigania znajdują się przepisy dotyczące kontroli operacyjnej, jak również kontrolowanego wręczenia/przyjęcia korzyści majątkowej. Często metody te realizowane są już na etapie pracy operacyjnej, jednakże materiał zgromadzony w ich toku traktowany jest jako dowód w postępowaniu procesowym. Należą do najskuteczniejszych w walce z korupcją.

Możliwości instytucjonalne

W związku z wejściem w życie ustawy o CBA powstała nowa sytuacja prawna dotycząca ścigania przestępstw korupcyjnych w Polsce. Celem służby jest zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Funkcjonariusze

CBA wykonują czynności dochodzeniowo-śledcze, operacyjno-rozpoznawcze, kontrolne i analityczno-informacyjne. W ramach swojej właściwości CBA wykonuje również czynności na polecenie sądu lub prokuratora w zakresie określonym w kodeksie postępowania karnego.

CBA zostało powołane jako służba specjalna w celu zwalczania korupcji, jednak system organów państwa zajmujących się zwalczaniem przestępstw obejmuje również inne służby (Policja i ABW) — dlatego art. 29 ust. 1 ustawy o CBA nakłada na Szefów Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, Szefa Służby Celnej, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej obowiązek współdziałania w ramach swoich kompetencji w zakresie zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz życiu publicznym i gospodarczym, a także w zakresie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Organy zajmujące się zwalczaniem przestępczości korupcyjnej podejmują czynności już w chwili uzyskania informacji o przestępstwie. Są to informacje z mass mediów i prasy, a także doniesień od instytucji i osób.

Liczba zgłaszanych przypadków o przestępstwie korupcji, w których zawiadamiającym jest osoba, stanowi jedynie margines prowadzonych postępowań. Można wnioskować jednak, że szybko będzie zwiększać się liczba zawiadomień od osób, które udzieliły urzędnikowi korzyści majątkowej2.

Służyć temu mają rozwiązania prawne zapewniające wręczającym łapówki całkowitą bezkarność.

Działania urzędów i służb nie sprowadzają się jedynie do zwalczania tej patologii za pomocą sankcji karnych. Prowadzą one również działalność profilaktyczną, edukacyjną, realizują rządowe programy, występują z inicjatywami ustawodawczymi. Zadania takie wykonują również m.in.:
— Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
— Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
— Najwyższa Izba Kontroli,
— Rzecznik Praw Obywatelskich,
— Urząd Zamówień Publicznych.

Zjawisko korupcji pozostaje także w zainteresowaniu wielu organizacji pozarządowych, tzw. trzeciego sektora, m.in. Transparency International, Fundacji im. Stefana Batorego, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Instytutu Spraw Publicznych, Normalni itd.3, dla nich przyjęto określenie „organizacje strażnicze”, ang „watch dog organization”. Ich rolą jest pomoc w zwalczaniu korupcji i polega na:
— sprawowaniu funkcji kontrolnej w zakresie zapewnienia realizacji programów prewencyjnych oraz działań, mających na celu kontrolę administracji publicznej w tym zakresie,
— podnoszeniu świadomości społecznej w zakresie upowszechniania wiedzy na temat korupcji celem przekonania społeczeństwa o szkodliwości korupcji,
— pracy eksperckiej i obejmuje organizację konferencji naukowych i spotkań eksperckich, prowadzeniu programów badawczych. Instytucje te stanowią istotny element uzupełniający służby państwowe w szeroko rozumianej walce z korupcją.

Zobacz również: Kara za łapówkę

Możliwości instytucjonalne

W związku z wejściem w życie ustawy o CBA powstała nowa sytuacja prawna dotycząca ścigania przestępstw korupcyjnych w Polsce. Celem służby jest zwalczanie korupcji w życiu publicznym i gospodarczym, w szczególności w instytucjach państwowych i samorządowych, a także zwalczanie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa. Funkcjonariusze CBA wykonują czynności dochodzeniowo-śledcze, operacyjno-rozpoznawcze, kontrolne i analityczno-informacyjne. W ramach swojej właściwości CBA wykonuje również czynności na polecenie sądu lub prokuratora w zakresie określonym w kodeksie postępowania karnego.

CBA zostało powołane jako służba specjalna w celu zwalczania korupcji, jednak system organów państwa zajmujących się zwalczaniem przestępstw obejmuje również inne służby (Policja i ABW) — dlatego art. 29 ust. 1 ustawy o CBA nakłada na Szefów Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Służby Kontrwywiadu Wojskowego oraz Komendanta Głównego Policji, Komendanta Głównego Straży Granicznej, Komendanta Głównego Żandarmerii Wojskowej, Szefa Służby Celnej, Generalnego Inspektora Informacji Finansowej i Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej obowiązek współdziałania w ramach swoich kompetencji w zakresie zwalczania korupcji w instytucjach państwowych i samorządzie terytorialnym oraz życiu publicznym i gospodarczym, a także w zakresie działalności godzącej w interesy ekonomiczne państwa.

Organy zajmujące się zwalczaniem przestępczości korupcyjnej podejmują czynności już w chwili uzyskania informacji o przestępstwie. Są to informacje z mass mediów i prasy, a także doniesień od instytucji i osób.

Liczba zgłaszanych przypadków o przestępstwie korupcji, w których zawiadamiającym jest osoba, stanowi jedynie margines prowadzonych postępowań. Można wnioskować jednak, że szybko będzie zwiększać się liczba zawiadomień od osób, które udzieliły urzędnikowi korzyści majątkowej4.

Służyć temu mają rozwiązania prawne zapewniające wręczającym łapówki całkowitą bezkarność.
Działania urzędów i służb nie sprowadzają się jedynie do zwalczania tej patologii za pomocą sankcji karnych. Prowadzą one również działalność profilaktyczną, edukacyjną, realizują rządowe programy, występują z inicjatywami ustawodawczymi. Zadania takie wykonują również m.in.:
— Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji,
— Kancelaria Prezesa Rady Ministrów,
— Najwyższa Izba Kontroli,
— Rzecznik Praw Obywatelskich,
— Urząd Zamówień Publicznych.

Zjawisko korupcji pozostaje także w zainteresowaniu wielu organizacji pozarządowych, tzw. trzeciego sektora, m.in. Transparency International, Fundacji im. Stefana Batorego, Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka, Instytutu Spraw Publicznych, Normalni itd.5, dla nich przyjęto określenie „organizacje strażnicze”, ang „watch dog organization”. Ich rolą jest pomoc w zwalczaniu korupcji i polega na:
— sprawowaniu funkcji kontrolnej w zakresie zapewnienia realizacji programów prewencyjnych oraz działań, mających na celu kontrolę administracji publicznej w tym zakresie,
— podnoszeniu świadomości społecznej w zakresie upowszechniania wiedzy na temat korupcji celem przekonania społeczeństwa o szkodliwości korupcji,
— pracy eksperckiej i obejmuje organizację konferencji naukowych i spotkań eksperckich, prowadzeniu programów badawczych. Instytucje te stanowią istotny element uzupełniający służby państwowe w szeroko rozumianej walce z korupcją.

1 Ustawa z 25 czerwca 1997 r. o świadku koronnym (DzU z 2007 r., nr 36, poz. 232 ze zm.).
2 D. Palacz, D. Woźnicki, A. Wojtkowski, Korupcja…, wyd. cyt., s. 18.
3 Strategia antykorupcyjna Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. MRiRW. Warszawa, 9 września 2008 r., s. 6–7.
4 D. Palacz, D. Woźnicki, A. Wojtkowski, Korupcja…, wyd. cyt., s. 18.
5 Strategia antykorupcyjna Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi. MRiRW. Warszawa, 9 września 2008 r., s. 6–7.

Zobacz również serwis: Prawo karne

Tekst stanowi fragment publikacji Centralnego Biura Antykorupcyjnego Poradnik antykorupcyjny dla przedsiębiorców. Przedsiębiorca  w środowisku zagrożeń korupcyjnych, Warszawa, maj 2011

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Nowe darmowe rozwiązanie dla 11 milionów Polaków dostępne od października 2025

Rząd udostępnił nową ważną funkcję w aplikacji mObywatel. Szacuje się, że z aplikacji korzysta już około 11 milionów Polaków. Poprzez aplikację mObywatel dostępny jest od teraz podpis elektroniczny – chwali się Ministerstwo Cyfryzacji w komunikacie z 23 października 2025 r. Przeczytaj szczegóły o wymogach, jakie trzeba spełnić i obowiązujących zasadach.

Nowe zasady na cmentarzach, a za naruszenie grożą kary do nawet 5000 zł. Uwaga na te pułapki we Wszystkich Świętych, łatwo się pomylić

Zbliża się 1 listopada – Dzień Wszystkich Świętych oraz 2 listopada – zaduszki. To czas pamięci o tych, którzy odeszli, szczególnie osobach bliskich. W tym czasie masowo ruszymy odwiedzać groby, a niektórzy już teraz je porządkują przed 1 listopada. Jednak czas ten nie zwalnia nas od przestrzegania przepisów. Także na cmentarzach obowiązują zasady segregacji, a w tym roku w niektórych miejscach czeka na nas nowość - jaka?

Fikcyjna deregulacja niekorzystna dla spadkobierców. Dłuższy okres przedawnienia w podatku od spadków ukryty w nowelizacji

Najnowszy rządowy projekt nowelizacji ustawy o podatku od spadków i darowizn nałoży na podatników (spadkobierców) obowiązek złożenia zeznania podatkowego po uzyskaniu postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku lub notarialnego aktu poświadczenia dziedziczenia (APD). Jeżeli ta nowelizacja wejdzie w życie, to faktycznie termin przedawnienia wyniesie 5 lat, licząc od końca roku, w którym powstał obowiązek podatkowy, a nie 3 lata, jak obecnie, co wynika z art. 68 § 2 Ordynacji podatkowej. Nie realizuje się w tym wypadku deklarowanego celu w postaci „uproszczenia procedur oraz ochrony spadkobierców przed utratą zwolnień podatkowych.”, lecz w istocie przedkłada się projekt ustawy niekorzystnej dla podatników – pisze adwokat Konrad Giedrojć.

Mieszkanie w Warszawie (50 m2) za 103 średnie pensje. A w innych dużych miastach? Ceny mieszkań w III kwartale 2025 r. [raport]

W III kwartale 2025 r. w większości z 17 największych polskich miast ceny mieszkań spadły w porównaniu z poprzednim kwartałem. W segmencie mieszkań średniej wielkości (35–60 m²) największy spadek odnotowano w Gdyni – o prawie 5%. Po obniżkach przeciętna ofertowa cena mieszkania o powierzchni 50 m² w tym mieście wynosi 585 tys. zł. Dla porównania, w najtańszej Częstochowie to 350 tys. zł, a w najdroższej z zestawienia Warszawie – prawie 837 tys. zł. W stolicy w ostatnim kwartale ceny mieszkań wzrosły o 2%. Warszawa należy też do najdroższych stolic Europy pod względem dostępności mieszkań. Aby kupić mieszkanie o powierzchni 50 m² poza centrum, potrzeba 103 średnich pensji. Tak wynika z najnowszego raportu Rankomat.pl i Rentier.io.

REKLAMA

Opiekunowie osób niepełnosprawnych w szoku – zmiany od 2026 r. mogą uderzyć w tysiące rodzin

Od 2026 r. opiekunowie osób z niepełnosprawnościami mogą stanąć przed rewolucją w systemie wsparcia. Ustawa o asystencji osobistej wprowadza nowe zasady, ogranicza budżet osobisty i skraca okresy decyzji. Równocześnie rząd zapowiada zmiany w świadczeniu pielęgnacyjnym i nową emeryturę opiekuńczą. Czy rodziny są gotowe na te zmiany?

Większość Polaków nie ma testamentu. Co to oznacza dla ich rodzin? W takiej sytuacji majątek jest dziedziczony ustawowo, zgodnie z hierarchią opisaną w Kodeksie cywilnym

Badania pokazują, że większość osób w Polsce nie spisało testamentu. W praktyce oznacza to, że majątek po śmierci dziedziczony jest ustawowo – nie zawsze zgodnie z wolą zmarłego. Sprawdź, jak prosto uregulować sprawy spadkowe i ochronić najbliższych.

Ci seniorzy dostaną z ZUS-u emeryturę lub rentę wcześniej w październiku i listopadzie 2025 r.

Emeryci i renciści otrzymują swoje świadczenia z ZUS-u w ustalonych terminach płatności. W październiku i listopadzie 2025 r. niektórzy z nich mogą jednak spodziewać się przelewu bankowego lub wizyty listonosza nieco wcześniej niż zwykle.

Oszczędności warunkiem poczucia bezpieczeństwa Polaków: jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową i w jaki sposób oszczędzają? [RAPORT]

Jak wynika z badania SW Research na zlecenie Job Impulse, rośnie odsetek osób, które nie potrzebują dodatkowych funduszy, aby czuć stabilność finansową (17% w 2025 r. i 13% w 2023 r.). Jednocześnie ponad połowa badanych (55%) wskazuje, że dla osiągnięcia poczucia bezpieczeństwa finansowego ich gospodarstwa domowe wymagają co najmniej tysiąca złotych miesięcznie więcej. Najnowsze badanie pokazuje, jak Polacy oceniają swoją sytuację finansową i w jaki sposób oszczędzają.

REKLAMA

Dłużnik nie ukryje się za hipoteką. Sąd Najwyższy zmienia reguły gry

Koniec z unikaniem spłaty długów pod pozorem obciążonych nieruchomości. Sąd Najwyższy definitywnie uciął wieloletni spór: dłużnik nie obroni się już przed skargą pauliańską tłumacząc, że jego majątek był bezwartościowy. Ta uchwała zmienia zasady gry w polskim prawie zobowiązań.

To koniec brązowych worków na odpady - kolejne miasta z nich rezygnują

Przez lata panowania zasad segregacji śmieci można było się przyzwyczaić do tego, że odpady biodegradowalne (np. liście, skoszona trawa, obierki, resztki warzyw i owoców etc.) wyrzucamy do brązowych worków na odpady. Takie zasady panowały i jeszcze panują w zdecydowanej większości gmin w Polsce – jednak pojawiają się kolejne miasta, które z tego rezygnują.

REKLAMA