REKLAMA

REKLAMA

Kategorie
Zaloguj się

Zarejestruj się

Proszę podać poprawny adres e-mail Hasło musi zawierać min. 3 znaki i max. 12 znaków
* - pole obowiązkowe
Przypomnij hasło
Witaj
Usuń konto
Aktualizacja danych
  Informacja
Twoje dane będą wykorzystywane do certyfikatów.

Zachowek - ile komu się należy i jak go uzyskać?

Subskrybuj nas na Youtube
Dołącz do ekspertów Dołącz do grona ekspertów
Jak uzyskać zachowek?/ fot. Fotolia
Jak uzyskać zachowek?/ fot. Fotolia
Fotolia

REKLAMA

REKLAMA

Najbliższej rodzinie spadkodawcy należy się zachowek, jeżeli zostali pominięci w testamencie lub w darowiznach zrealizowanych przed jego śmiercią. Spory sądowe dotyczące zachowku zdarzają się niezwykle często. Tym bardziej warto wyjaśnić najważniejsze kwestie związane z tą instytucją prawną.
rozwiń >

Zachowek - co to takiego?

Ujmując rzecz najprościej, zachowek stanowi określony kwotowo ułamek wartość udziału spadkowego, który przypadłby spadkobiercy ustawowemu w przypadku dziedziczenia ustawowego.

REKLAMA

Osobie uprawnionej do zachowku nie przysługuje zatem roszczenie o wydanie jakiejkolwiek rzeczy zaliczanej do spadku ani roszczenie o przeniesienie jakiegokolwiek składnika majątku wchodzącego w skład spadku. Osoba, której przysługuje prawo do zachowku może domagać się wyłącznie zapłaty na jej rzecz określonej kwoty pieniężnej stanowiącej ułamek wartości udziału spadkowego jaki by jej przysługiwał przy dziedziczeniu ustawowym. 

Kup ebook: Zachowek - uprawnieni, obliczanie, wydziedziczenie

Instytucja zachowku ma na celu ochronę interesów osób najbliższych dla spadkodawcy. Zachowek ma chronić członków najbliższej rodziny spadkodawcy przed niekorzystnymi rozporządzeniami majątkiem dokonanymi przez spadkodawcę w testamencie bądź też w formie poczynionych za życia darowizn.

Zobacz również: POZEW O ZACHOWEK - WZÓR

Dalszy ciąg materiału pod wideo

Komu przysługuje prawo do zachowku?

Osobami uprawnionymi do zachowkuzstępni spadkodawcy (dzieci, wnuki, prawnuki itd.) oraz jego małżonek. Jeżeli spadkodawca, w chwili śmierci nie miał zstępnych, wówczas prawo do zachowku przysługuje jego małżonkowi oraz rodzicom. Roszczenie o zachowek nie przysługuje natomiast rodzeństwu spadkodawcy ani innym dalszym krewnym lub powinowatym spadkodawcy. Spośród wskazanych powyżej osób uprawnionych do zachowku, roszczenie o zachowek przysługuje tylko tym, którzy w konkretnym stanie faktycznym odziedziczyliby spadek z mocy ustawy.

Roszczenie o zachowek nie będzie zatem przysługiwało osobom:

  • wydziedziczonym w testamencie,
  • uznanym orzeczeniem sądu za niegodnych dziedziczenia,
  • które odrzuciły spadek,
  • które zawarły ze spadkodawcą umowę o zrzeczeniu się dziedziczenia,
  • małżonkowi, przeciwko któremu spadkodawca przed śmiercią wystąpił o orzeczenie rozwodu lub separacji z jego winy, a żądanie to było uzasadnione,
  • małżonek pozostający ze spadkodawcą w separacji.

W powyższych przypadkach, roszczenie o zachowek przechodzi natomiast na zstępnych:

  • osoby uznanej za niegodną dziedziczenia,
  • osoby, która odrzuciła spadek,
  • osoby wydziedziczonej,
  • osoby, która zrzekła się dziedziczenia jeśli w umowie ze spadkodawcą wskazano, że zrzeczenie się nie obejmuje zstępnych.

Wysokość zachowku

Wysokość należnego zachowku opiewa zasadniczo na połowę wartości udziału spadkowego jaki by przypadał uprawnionemu przy dziedziczeniu ustawowym. Jeżeli natomiast uprawniony do zachowku jest trwale niezdolny do pracy albo jest małoletni, wówczas zachowek wynosi dwie trzecie wartości udziału spadkowego.

Kiedy przysługuje zachowek?

Roszczenie o zachowek przysługuje wówczas, gdy osoba uprawniona nie otrzymała należnej jej części majątku spadkowego czy to w drodze dziedziczenia, czy to w postaci zapisu, czy też poprzez uczynioną przez spadkodawcę i zaliczaną do spadku darowiznę. Jeśli jednak osoby uprawnione do zachowku, w wyniku dziedziczenia, zapisu lub uczynionej przez spadkodawcę darowizny, nie uzyskały całości należnego im zachowku, wówczas przysługuje im roszczenie o jego uzupełnienie tj. o zapłatę różnicy między wartości należnego im zachowku a wartością uzyskanego przysporzenia. 

Kup książkę: Darowizny, testamenty, spadki. Przykładowe zapisy i wzory

Jak obliczyć zachowek?

Zanim przystąpimy do obliczania zachowku, musimy w pierwszej kolejności określić potencjalny udział spadkowy osoby uprawnionej do zachowek. Ustalanie udziału spadkowego stanowiącego podstawę do obliczenia zachowku przebiega nieco odmiennie od reguł przyjętych przy dziedziczeniu ustawowym. Ustawodawca nakazał bowiem w tym przypadku uwzględniać również spadkobierców, którzy spadek odrzucili oraz spadkobierców uznanych za niegodnych dziedziczenia. Podobnie jak w przypadku dziedziczenia ustawowego nie uwzględnia się natomiast spadkobierców, którzy zrzekli się dziedziczenia oraz spadkobierców wydziedziczonych w testamencie przez spadkodawcę.

Przy obliczaniu zachowku nie uwzględnia się zapisów zwykłych i poleceń, natomiast dolicza się do spadku, darowizny oraz zapisy windykacyjne dokonane przez spadkodawcę.

Jeśli chodzi o darowizny to generalnie nie dolicza się do spadku dwóch rodzajów darowizn:

  1. drobnych darowizn, zwyczajowo w danych stosunkach przyjętych, jak również
  2. darowizn na rzecz osób nie będących spadkobiercami albo uprawnionymi do zachowku dokonanych przed więcej niż dziesięciu laty, licząc wstecz od otwarcia spadku.

Dodatkowo, przy obliczaniu zachowku należnego zstępnemu nie dolicza się do spadku darowizn uczynionych przez spadkodawcę w czasie, kiedy nie miał zstępnych, chyba że darowizna została uczyniona na mniej niż trzysta dni przed urodzeniem się zstępnego. Z kolei przy obliczaniu zachowku należnego małżonkowi nie dolicza się do spadku darowizn, które spadkodawca uczynił przed zawarciem z nim małżeństwa. Wartość przedmiotu darowizny oblicza się według stanu z chwili jej dokonania, a według cen z chwili ustalania zachowku.

Od kogo można domagać się zapłaty zachowku?

Do zapłaty zachowku zobowiązani są w pierwszej kolejności spadkobiercy, którzy odziedziczyli spadek.

REKLAMA

W drugiej kolejności, osoba uprawniona do zachowku może dochodzić jego zapłaty od osób, na których rzecz spadkodawca uczynił w testamencie zapis windykacyjny. Zapisobiorca windykacyjny pozostaje zobowiązany do zapłaty zachowku jedynie w granicach wzbogacenia będącego skutkiem zapisu windykacyjnego. Ponadto, w przypadku gdy osoba, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, sama jest uprawniona do zachowku, ponosi ona wówczas odpowiedzialność względem innych uprawnionych do zachowku tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jej własny zachowek. Co więcej, zapisobiorca windykacyjny, może zwolnić się od obowiązku zapłaty sumy potrzebnej do uzupełnienia zachowku poprzez wydanie przedmiotu tegoż zapisu. Jeżeli spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne na rzecz kilku osób, ich odpowiedzialność względem uprawnionego do zachowku jest solidarna.

Kolejną grupą osób, od których można domagać się zapłaty zachowku są osoby, na których rzecz spadkodawca poczynił darowizny doliczane do spadku. Jeżeli zatem osoba uprawniona nie może otrzymać należnego jej zachowku ani od spadkobiercy ani od osoby, na której rzecz został uczyniony zapis windykacyjny, może ona żądać zachowku od osoby, która otrzymała od spadkodawcy darowiznę doliczoną do spadku. Taka osoba obdarowana przez spadkodawcę jest obowiązana do zapłaty zachowku tylko w granicach wzbogacenia będącego skutkiem darowizny, a jeśli sama również jest uprawniona do zachowku, wówczas ponosi odpowiedzialność tylko do wysokości nadwyżki przekraczającej jej własny zachowek. Podobnie jak zapisobiorca windykacyjny, obdarowany może zwolnić się od obowiązku zapłaty zachowku poprzez wydanie przedmiotu darowizny. Spośród kilku obdarowanych, obdarowany wcześniej ponosi odpowiedzialność tylko wtedy, gdy uprawniony do zachowku nie może uzyskać uzupełnienia zachowku od osoby, która została obdarowana później.

Jak wyegzekwować zachowek?

Roszczenie o zapłatę zachowku może być dochodzone w sądowym postępowaniu cywilnym w drodze procesu. Jeżeli osoba obowiązana do zapłaty zachowku, nie chce zapłacić należnej sumy dobrowolnie, wówczas należy skierować do sądu pozew o zapłatę kwoty stanowiącej wartość należnego zachowku. Roszczenie uprawnionego z tytułu zachowku przedawnia się z upływem lat pięciu od ogłoszenia testamentu, przy czym roszczenie przeciwko osobie obowiązanej do uzupełnienia zachowku z tytułu otrzymanych od spadkodawcy zapisu windykacyjnego lub darowizny przedawnia się z upływem lat pięciu od otwarcia spadku.

 

Zapisz się na newsletter
Najlepsze artykuły, najpoczytniejsze tematy, zmiany w prawie i porady. Skoncentrowana dawka wiadomości z różnych kategorii: prawo, księgowość, kadry, biznes, nieruchomości, pieniądze, edukacja. Zapisz się na nasz newsletter i bądź zawsze na czasie.
Zaznacz wymagane zgody
loading
Zapisując się na newsletter wyrażasz zgodę na otrzymywanie treści reklam również podmiotów trzecich
Administratorem danych osobowych jest INFOR PL S.A. Dane są przetwarzane w celu wysyłki newslettera. Po więcej informacji kliknij tutaj.
success

Potwierdź zapis

Sprawdź maila, żeby potwierdzić swój zapis na newsletter. Jeśli nie widzisz wiadomości, sprawdź folder SPAM w swojej skrzynce.

failure

Coś poszło nie tak

Źródło: INFOR

Oceń jakość naszego artykułu

Dziękujemy za Twoją ocenę!

Twoja opinia jest dla nas bardzo ważna

Powiedz nam, jak możemy poprawić artykuł.
Zaznacz określenie, które dotyczy przeczytanej treści:
Autopromocja

REKLAMA

QR Code

© Materiał chroniony prawem autorskim - wszelkie prawa zastrzeżone. Dalsze rozpowszechnianie artykułu za zgodą wydawcy INFOR PL S.A.

REKLAMA

Prawo
Zapisz się na newsletter
Zobacz przykładowy newsletter
Zapisz się
Wpisz poprawny e-mail
Rząd szykuje zmiany w emeryturach – grupa pracowników popracuje do 70 roku życia

Ministerstwo Sprawiedliwości pracuje nad projektem zmian w przepisach, które mają wydłużyć maksymalny wiek pełnienia funkcji przez komorników sądowych oraz ich asesorów. Zgodnie z planowanymi regulacjami, osoby wykonujące te zawody miałyby obowiązek pozostawać aktywne zawodowo nawet do 70. roku życia.

Prawne ryzyka używania AI przez pracowników. Odpowiedzialność pracodawcy wobec osób trzecich. Prawo pracy, prawo autorskie, ochrona danych poufnych i osobowych

Sztuczna inteligencja (AI) stanowi dużą pomoc w pracy, ułatwiając ją i przyspieszając w znacznym stopniu. Zdają sobie z tego sprawę zarówno pracodawcy, jak i pracownicy. Tak jednak ze strony pracodawców lub potencjalnych pracodawców wobec pracowników lub kandydatów, jak po ze strony pracowników, nieodpowiedzialne korzystania z AI może rodzić określone ryzyka prawne, które możemy ocenić przez pryzmat prawa pracy. Świadomość tych ryzyk jest ważna pod kątem znalezienia rozwiązań przed nimi zabezpieczających w sytuacji w której prawo powszechne takiego zabezpieczenia nie przewiduje.

Zmiana miejsca głosowania. Wybory 2025. Jak zagłosować w innym obwodzie?

Zmiana miejsca głosowania w wyborach na Prezydenta RP w dniu 18 maja 2025 r. jest możliwa. Co zrobić, aby zagłosować w obwodzie poza stałym miejscem zamieszkania? Niezbędne jest zaświadczenie o zmianie miejsca głosowania.

Ostatni dzień na rozliczenie PIT 2024 Sprawdź, co musisz zrobić, zanim system zamknie dostęp

Ministerstwo Finansów przypomina: 30 kwietnia mija termin składania zeznań podatkowych za 2024 rok. Ponad 8 milionów Polaków skorzystało już z usługi Twój e-PIT. Sprawdź, co zrobić, by nie zapłacić kary, jak uniknąć błędów i co grozi za brak reakcji.

REKLAMA

Specustawa o przeliczeniu emerytur: Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I dopiero od połowy 2026 r.

Specustawa: ZUS załatwi sam ponowne przeliczenie emerytur. Bez wniosku, bez wyrównania i bez waloryzacji. I niestety dopiero od połowy 2026 r.

Artur Bartoszewicz – partia, program, wiek, zawód, wykształcenie [Kandydat na Prezydenta RP 2025]

Artur Bartoszewicz – czy należy do partii politycznej? Przedstawiamy program wyborczy kandydata na Prezydenta RP w 2025 roku, wiek, zawód oraz wykształcenie. Sprawdź pełną listę kandydatów w wyborach 2025 r. i wyniki najnowszego sondażu.

Kamery nasobne dla ratowników medycznych a RODO [Ochrona danych osobowych]

Z pewnością zgodzicie się że ratownicy medyczni są bardzo często narażeni na brutalne ataki ze strony agresywnych pacjentów. Coraz głośniej mówi się o wprowadzeniu kamer nasobnych dla ratowników medycznych. Co na to przepisy RODO i Konstytucja?

Koniec z wypłacaniem przez pracodawcę 140 zł, za okulary które kosztowały 900 zł i limitowaniem częstotliwości refundacji? Nareszcie jest decyzja A. Dziemianowicz-Bąk

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przedstawiło swoje stanowisko w sprawie uregulowania minimalnej kwoty refundacji okularów (lub soczewek kontaktowych) korygujących wzrok dla osób pracujących przy komputerze oraz częstotliwości przysługiwania tegoż dofinansowania od pracodawcy. Wynika ono z odpowiedzi na interpelację poselską nr 4813 posłanki Marta Stożek, z dnia 12 września 2024 r.

REKLAMA

Praca w majówkę. Czy należy się dodatek?

Zbliżają się 3 ważne dni w roku 2025: 1 maja, 2 maja, 3 maja. Niektórzy w tym czasie pracują. Czy zatem za pracę w majówkę należy się dodatek pieniężny czy inna rekompensata?

Kto nowym papieżem? Media kreują „papabile”, a Kościół przygotowuje się do konklawe 2025

7 maja rozpoczyna się konklawe, które wybierze nowego papieża. Papież Franciszek niestety już nie żyje, a świat katolicki z napięciem śledzi możliwych następców. Media już teraz lansują swoich faworytów – tzw. papabili. Kim są kandydaci na nowego papieża? Jakie poglądy reprezentują? Czy Kościół czeka kontynuacja, czy radykalna zmiana?

REKLAMA